ศัตรูที่แท้จริงของเรา...ไม่ใช่มนุษย์

ศัตรูของเรา คือ ความโกรธ ความเกลียด
ความติดยึดในความคิดและอุดมการณ์
สู้กับศัตรูเหล่านั้น ศัตรูที่อยู่ในใจของเราเอง

ในสถานการณ์แห่งความขัดแย้ง ลูกขอตั้งปณิธานว่า
ลูก-จะ-ไม่พูด-อย่างหนึ่ง-กับ-ฝ่ายหนึ่ง
และพูด-อีกอย่างหนึ่ง-กับอีกฝ่ายหนึ่ง
ซึ่งคำพูดเหล่านั้นจะก่อให้เกิดความเกลียดชัง
และความแตกแยกกันมากขึ้น

ถ้าใครสักคนได้เข้ามาบ่นถึงความทุกข์ของเขากับลูก
และคิดว่าความทุกข์ของเขาเกิดจากผู้อื่น
สิ่งแรกที่ลูกจะปฏิบัติคือ
"ตั้งใจฟังอย่างลึกซึ้ง"
เพื่อที่จะให้บุคคลนั้นผ่อนบรรเทาความทุกข์ลง

ถ้าลูกได้ฟังและตระหนักรู้ว่า
บุคคลนั้นมีความคิดเห็นที่ผิดพลาดในสิ่งที่เขากำลังพูดอยู่
ลูกจะใช้วิธีอันเป็นกุศโลบายที่จะช่วยให้เขา
ได้มองสถานการณ์อย่างลึกซึ้งมากขึ้น
ลูกจะใช้กุศโลบายที่จะช่วยให้เขาได้
เห็น-ต้นเหตุ-แห่ง-ทุกข์
ที่-เนื่อง-มา-จาก-ความคิดเห็น-ที่-ผิด ของ-เขา-เอง

ลูกจะบอกเขาเกี่ยวกับความยากลำบาก
ความทุกข์ และคุณสมบัติด้านบวกของอีกฝ่ายหนึ่ง
เพื่อเตือนให้เขาจำได้ถึงสิ่งเหล่านั้น
และมองสถานการณ์ได้ชัดเจนขึ้น
ลูกจะพยายามสนับสนุนให้เขา
เข้าไปหาคนอีกฝ่ายหนึ่ง หรืออีกกลุ่มหนึ่ง
เพื่อทั้งสองฝ่ายจะได้นั่งลงด้วยกันและเริ่มต้นสื่อสารกันใหม่

ถ้าจำเป็นลูกยินดีจะสนับสนุน
และช่วยให้เขาพูดทุกสิ่งทุกอย่าง
ที่เขาไม่สามารถพูดออกมาได้ กับอีกฝ่ายหนึ่ง
ลูกจะหลีกเลี่ยงการกระทำให้ตนเองฝักใฝ่ฝ่ายหนึ่ง
และต่อต้านอีกฝ่ายหนึ่ง ซึ่งจะก่อให้เกิดความแตกแยก
ร้าวฉานและความไม่เกิดสุข ในครอบครัวหรือชุมชน

หลวงปู่ติช นัท ฮันห์