ปัญญาเกิดจากอะไร

ปัญญาเกิดจากจิต เกิดจากสติควบคุมจิต รู้จิตทุกขณะที่มันปรุงแต่งมันคิดนึก
มันก็เกิดปัญญาละสิ ปัญญาอันนี้เรียกว่าเป็นปัญญาสามัญของนักปฏิบัติ

ปัญญาวิปัสสนามีอีกต่างหาก
อย่าเพิ่งไปใฝ่ฝันก่อนเลยมันอยู่สูง มันไม่ใช่แต่งเอา มันเป็นเอง
เมื่อมันจะเกิดมันก็เกิดในขณะจิตเดียวเท่านั้น แต่ละมรรคๆ
เช่น โสดามรรค สกิทาคามรรค อนาคามรรค อรหัตมรรค

เกิดในขณะจิตเดียวเท่านั้นแล้วก็ไม่เกิดอีก เมื่อไม่เกิดอีก มันจะไม่เสื่อมหรือ?

ไม่เสื่อม เพราะความรู้ความเห็นในขณะปัญญาวิปัสสนาเกิดขึ้นในขณะจิตเดียวนั้น
สิ้นสงสัยในธรรมทั้งหลายเห็นสรรพสัตว์ในโลกเป็นสภาพเดียวกันหมดเลย
ไม่มีต่ำ ไม่มีสูง ไม่มีน้อย ไม่มีใหญ่ ไม่มีหญิง ไม่มีชาย มีแต่ธาตุสี่เกิดขึ้นแล้วดับไปเท่านั้น

ระลึกเอาอันนั้นมาพิจารณาตลอดเวลา ปัญญาวิปัสสนามันจะต้องเป็นอย่างนั้น
จะให้มันเกิดบ่อยๆ มันไม่เกิดเด็ดขาด

ที่เกิดบ่อยๆ นั้นพึงเข้าใจเถิด นั่นเป็นญานต่างหาก แต่ผู้ปฏิบัติเข้าใจว่าวิปัสสนา
หรือมิฉะนั้นก็คิดนึกปรุงแต่งเอาต่างหาก

: หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี
http://www.thewayofdhamma.org/page3_2/100.html