แค่รู้ก็อยู่เป็นสุข

ภาวัน


คุณเคยสงสัยไหมว่า อะไรก็ตามที่คุณแสนจะไม่ชอบ
แต่ทำไมมันชอบมารบกวนจิตใจของคุณไม่หยุดหย่อน


ไม่ว่าจะเป็นเม็ดสิวบนใบหน้า รอยตกกระตามแขน ทรวดทรงที่ล้นเกิน
เพื่อนจอมนินทา เจ้านายอารมณ์ร้าย หรือคนทรยศที่เคยอยู่ใกล้ตัว ฯลฯ
ยิ่งอยากกำจัดหรือผลักไสออกไปจากความรับรู้
มันยิ่งผุดโผล่เข้ามาในความคิดของคุณไม่เลิกรา ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น


นั่นเป็นเพราะคุณอยากกำจัดมันออกไปจากใจนั่นเอง


จะว่าไปมันก็เหมือนตุ๊กตาล้มลุก
คุณผลักมันแรงเท่าไร มันก็เด้งกลับมาหาคุณเร็วเท่านั้น


อธิบายอีกอย่างหนึ่งก็คือ ความโกรธเกลียด ความไม่ชอบ
ความอยากกำจัดมันนั้น จัดว่าเป็นความยึดติดอีกแบบหนึ่ง
ทันทีที่อยากผลักไสมันออกไป ใจของคุณก็แนบชิดสนิทกับมันทันที
ทำนองเดียวกับเวลาคุณออกแรงเข็นรถคันใหญ่ที่ขวางหน้าบ้าน
ยิ่งอยากผลักให้มันเคลื่อนห่างออกไป ตัวคุณก็ยิ่งเข้ามาแนบชิดกับรถคันนั้น


ยิ่งอยากกำจัดอะไรสักอย่าง คุณยิ่งพะวงถึงมัน ไม่ยอมปล่อยวางง่าย ๆ


เคยมีการทดลองให้อาสาสมัครกลุ่มหนึ่งนั่งอยู่คนเดียวในห้อง
โดยมีคำสั่งสั้น ๆ ง่าย ๆ ว่าจะคิดนึกอะไรก็ได้
ยกเว้นอย่างเดียวคือ ห้ามคิดถึงหมีขั้วโลก
ถ้าคิดถึงหมีขั้วโลกเมื่อใดให้กดกริ่งทันที
ปรากฏว่า พอให้คำสั่งเสร็จได้สักพัก ก็มีเสียงกริ่งดังระงมตามมาอย่างต่อเนื่อง


ยิ่งไม่อยากคิดถึงสิ่งใด ใจกลับหมกมุ่นถึงสิ่งนั้น
นี้คือธรรมชาติอย่างหนึ่งของจิตเรา

มีการทดลองโดยอีกคณะหนึ่ง
คราวนี้นักวิจัยขอให้อาสาสมัครทุกคนพูดถึงความคิดที่แย่ที่สุดเกี่ยวกับตัวเอง
โดยเลือกมาแค่เรื่องเดียว จากนั้นก็แบ่งอาสาสมัครเป็นสองกลุ่ม
กลุ่มหนึ่งได้รับคำสั่งให้พยายามกดข่มความคิดดังกล่าวตลอด ๑๑ วันข้างหน้า
อีกกลุ่มใช้ชีวิตตามปกติ


ทุกคืนทุกคนจะมานั่งทบทวนว่า วันนั้นได้นึกถึงเรื่องนั้นมากน้อยเพียงใด
พร้อมทั้งประเมินตัวเองด้วยว่า อารมณ์ความรู้สึกในวันนั้นเป็นอย่างไร
มีความกังวลหรือไม่ และรู้สึกอย่างไรเกี่ยวกับตนเอง


ผลสรุปของการทดลองดังกล่าวคล้ายกับการทดลองเรื่องหมีขั้วโลก
กล่าวคือ กลุ่มที่พยายามกดข่มความคิดด้านลบเกี่ยวกับตัวเอง
จะมีความคิดดังกล่าวผุดขึ้นมาในใจมากกว่าอีกกลุ่ม
นอกจากนั้นยังรู้สึกกังวล เศร้าซึม และรู้สึกไม่ดีเกี่ยวกับตนเองมากกว่าอีกด้วย


มีการทดลองทำนองนี้อีกหลายครั้ง ล้วนให้ผลตรงกัน
เช่น หากขอให้คนที่กำลังควบคุมอาหารพยายามอย่านึกถึงช็อกโกแลต
ปรากฏว่าเขากลับกินช็อกโกแลตมากขึ้น
กลายเป็นว่ายิ่งอยากลดความอ้วน กลับอ้วนขึ้น


เมื่อเป็นเช่นนี้ ก็หมายความว่าเราไม่มีทางหลุดพ้นจากความรู้สึกนึกคิดที่แย่ ๆ เลยใช่ไหม
ชาตินี้ทั้งชาติเราจะต้องถูกมันหลอกหลอนเล่นงานไปจนตลอดกระนั้นหรือ


โลกนี้มิได้โหดร้ายถึงขนาดนั้น เราสามารถเป็นอิสระจากความรู้สึกนึกคิดที่แย่ ๆ ได้
แต่ต้องเริ่มต้นจากความรู้สึกที่ไม่อยากผลักไสหรือรังเกียจมัน
เมื่อใดตามที่มันผุดขึ้นมาในใจ ก็เพียงแต่รับรู้มันเฉย ๆ ไม่ต้องทำอะไรกับมัน
พอรู้แล้วก็ไม่ต้องสนใจมัน นึกในใจว่ามันจะอยู่ก็อยู่ไป
ฉันไม่สนใจ ฉันจะทำงานของฉันไป


ทีแรกมันจะพยายามดึงความสนใจจากเรา
พยายามยั่วให้เราเข้าไปไล่หรือผลักไสมัน
แต่ขืนเราทำเช่นนั้น มันยิ่งได้ใจ เหมือนเด็กที่คอยเรียกร้องความสนใจไม่จบสิ้น
แต่ถ้าเราไม่สนใจมันเลย มันพยายามยั่วยุก่อกวนเท่าไร
เราก็เฉย ไม่นานมันก็จะยอมแพ้และล่าถอยไปเอง


มีสุนัขจำพวกหนึ่ง เวลาถูกปล่อยทิ้งให้อยู่ตัวเดียวในบ้าน
มันจะรื้อข้าวของและกัดโซฟาฉีกขาด แถมอึบนพรมเสียด้วย
แม้เจ้าของจะตีหรือเตะมันเท่าไร มันก็ไม่เลิกนิสัย
ผู้รู้บอกว่าสุนัขทำเช่นนั้นก็เพราะต้องการเรียกร้องความสนใจ
ยิ่งเจ้าของไปดุด่าหรือลงโทษมัน มันยิ่งได้ใจ
เพราะแสดงว่ามันเรียกร้องความสนใจได้ผล มันจึงทำไม่เลิก
วิธีที่ดีที่สุดก็คือเฉยเมยไม่สนใจมัน เหมือนว่าไม่มีมันอยู่ในโลกนี้
เท่านี้มันก็รู้แล้วว่าสิ่งที่มันทำนั้นไร้ประโยชน์ ต่อไปมันจะไม่ทำอย่างนั้นอีก


ความรู้สึกนึกคิดที่แย่ ๆ ก็ไม่ต่างจากสุนัขดังกล่าว
เพียงแต่เราเฉยเมย ไม่สนใจมัน ไม่ดุด่าหรือผลักไสมัน
ไม่นานมันก็จะหายพยศหายเกเรไปเอง
ในที่สุดก็จะปล่อยให้เราอยู่อย่างสงบสุขสบายใจ


ที่มา...นิตยสาร IMAGE ตุลาคม ๒๕๕๓
http://www.visalo.org/article/Image255310.htm
ภาพประกอบจาก... http://www.vcharkarn.com/uploads/56/56337.jpg