หิ ริ โ อ ตั ป ป ะ - ธรรมโลกปาล
โดย พระธรรมเมธาภรณ์ (ระแบบ ฐิตญาโณ)
วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร
หากมีผู้กล่าวว่า “ธรรมโลกบาล”
ธรรมะเครื่องคุ้มครองโลก คือ หิริโอตัปปะ
ไม่จำเป็นสำหรับในโลกปัจจุบัน
เพราะทุกประเทศที่กฏหมายไว้คุ้มครองแล้ว
จะควรแก้คำกล่าวนั้นอย่างไร
อันที่จริงการแก้คำกล่าวหานั้น
หากจำตามแก้กันจริงๆ จะไม่ต้องมาหากินอะไรกัน
เพราะคนกล่าวหาชาติศาสนานั้นมีมาก
และมีทุกยุคทุกสมัยเสียด้วย
ในที่นี้จึงต้องการที่เพียงแสดงเหตุผล
ที่ควรเป็นไปตามความเป็นจริง
หิริ ความละอายแก่ใจในการทำบาป
โอตัปปะ ความสะดุ้งกลัวต่อผลแห่งบาป
ธรรมทั้งสองประการนี้
ทรงแสดงว่า เป็นโลกปาลธรรม
คือธรรมที่รักษาคุ้มครองโลก
คือหมู่สัตว์ให้อยู่ร่วมต่อกันอย่างปกติสุขตามสมควร
นอกจากจะเรียกว่าเป็นโลกปาลธรรมแล้ว
ยังถือว่าเป็น เทวธรรม
คือธรรมที่จะสร้างคนให้เป็นเทพบุตรเทพธิดา
ด้วยร่างกายที่เป็นมนุษย์นี่เอง
หากเราสังเกตให้ดีจะพบว่า
หิริโอตัปปะ เป็นธรรมที่เกิดขึ้นภายในใจของคนทุกคน
ในลักษณะที่ค่อยเกิดขึ้นมาตามลำดับ
ท่านจึงเรียกธรรมสองประการนี้ว่า มโนธรรม
คือธรรมที่เกิดมีอยู่ภายในจิต
หิริโอตัปปะ เป็นมโนธรรมนี้เอง
ที่แยกให้แตกต่างจากสัตว์
ในด้านพฤติกรรมที่ปรากฏออกมาด้านกาย วาจา
เพราะใจประกอบด้วยความสำนึก
อันมีหิริโอตัปปะเป็นหลักยึดเหนี่ยว
พฤติกรรมต่างๆ ของบุคคลในสังคม
จะยึดหลักการไม่เบียดเบียนตนเอง คนอื่นให้เดือดร้อน
เพราะพฤติกรรมต่างๆ จะอยู่ภายใต้การควบคุมของหิริโอตัปปะ
ให้สังเกตว่า หิริโอตัปปะเป็นความสำนึก
ที่เกิดขึ้นจากการยอมรับ ความสำคัญของตนเอง
สังคม เงื่อนไขทางสังคม และศาสนาเป็นต้น เช่น
“การพิจารณาถึงชาติตระกูล อายุ จิตใจที่เข้มแข็ง
การศึกษา เสียงครหาจากคนอื่น
ความรู้สึกตำหนิตนเอง โทษทางบ้านเมือง
การตกนรกหลังจากตาย เป็นต้น”
ความรู้สึกสำนึกเหล่านี้จะค่อยๆ เกิดขึ้น
เมื่อคนสำนึกเห็นถึงคุณค่า ความงดงาม
อันเกิดขึ้นจากการมีความละอายแก่ใจ
และความสะดุ้งกลัวต่อบาป และผลบาป
(มีต่อ)
ขออนุโมทนา สาธุๆๆ ค่ะ
