ลานธรรมจักร
http://www.dhammajak.net/forums/

องค์ฌาน ๕ มีกำลังมากกว่าจิตปกติ
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=66&t=63072
หน้า 1 จากทั้งหมด 1

เจ้าของ:  ลุงหมาน [ 24 ม.ค. 2023, 06:29 ]
หัวข้อกระทู้:  องค์ฌาน ๕ มีกำลังมากกว่าจิตปกติ

องค์ฌาน ๕ มีกำลังมากกว่าจิตปกติ

อนึ่ง แม้องค์ฌาน ๕ เหล่านี้มือยู่(ในขณะทั่วไปที่เกิดกามาวจรจิต] และในขณะ
เกิดอุปจารสมาธิ แต่มีกำลังมากกว่าจิตทั่วไปในขณะเกิดอุปจารสมาธิ ส่วนในปฐมฌานนี้
ได้เข้าถึงลักษณะของรูปาวจรที่มีกำลังมากกว่าอุปจารสมาธิอีก กล่าวคือ ในองค์ฌาน
เหล่านี้
๑. วิตกเกิดขึ้นน้อมจิตสู่อารมณ์ด้วยลักษณะอันคล่องแคล่วดี
๒. วิจารเกิดขึ้นเคล้าคลึงอารมณ์อย่างต่อเนื่อง
๓,๔. ปิติและสุขเกิดขึ้นแผ่ซ่านไปทั่วสรรพางค์กาย ดังพระพุทธดำรัสว่า
นาสฺส กิญฺจิ สพฺพาวโต กายสฺส วิเวกเขน ปีติสุเขน อปฺผุฏํ โหติ --
สรรพางค์กายบางส่วนของผู้เพียรปฏิบัตินั้นที่ไมมีปีติและสุขอันเกิดจากวิเวก
กระทบแล้ว หามีไม่"
๕, แม้ภาวะที่จิตมีอารมณ์เดียวก็เกิดขึ้นแนบสนิทในอารมณ์เหมือนฝาผอบบน
ปิดสนิทกระทบฝ่าผอบล่าง
ข้อนี้เป็นความต่างกันขององค์ฌาน ๕ เหล่านั้นที่ถึงลักษณะของรูปาวจรอื่นจาก
องค์ฌานที่เกิดขึ้นในขณะเกิดอุปจารสมาธิ
ในบรรดาองค์ฌานทั้ง ๕ นั้น แม้จิตเตกัคคตาจะมิได้ทรงแสดงไว้ในพระบาลีว่า
สวิตกฺกํ สวิจารํ (มีวิตกวิจาร) เป็นนนั้น แต่เป็นองค์ฌานหนึ่งเช่นกัน ดังพระพุทธดำรัส(ใน
คัมภีรีวิภังค์)อย่างนี้ว่า
ฌานนฺติ วิตกฺโก วิจาโร ปิติ สุขํ จิตฺตสฺเสกคฺคตา "
วิตก วิจาร ปีติ สุข และภาวะที่จิตมีอารมณ์เดียว ชื่อว่า ฌาน"
โดยแท้จริงแล้ว ความมุ่งหมายที่พระผู้มีพระภาคทรงตรัสโดยย่อ มีแสดงไว้โดย
ละเอียดในวิภังค์ (คำอธิบาย)

ไฟล์แนป:
png_yoga_61330.png
png_yoga_61330.png [ 93.41 KiB | เปิดดู 1430 ครั้ง ]

เจ้าของ:  ลุงหมาน [ 06 มี.ค. 2023, 03:38 ]
หัวข้อกระทู้:  Re: องค์ฌาน ๕ มีกำลังมากกว่าจิตปกติ

จำแนกจิตโดยองค์ฌาน

๑๑๔. เกกูนตีสจิตฺเตตุ ฌานํ ปญฺจงฺคิกํ มคํ
จตุฌานงฺคยุตฺตานี สตฺตติสาติ นิทฺทิเส.

ฌานที่มืองค์ ๕ ตรัสไว้ในจิต ๒๙ ตวง (ปฐมฌานจิต ๑๑ สเหตุกกามาวจรโสมนัส
๑๒ อกุศลโสมนัส ๔ โสมนัสสันตีรณจิต ๑ หสิตุปปาทจิต ๑

บัณฑิตพึ่งแสดงว่า จิตที่ประกอบกับองค์มาน ๔ มี ๓๗ ตวง (ทุติยฌานจิต ๑๑
สเหตุกกามาวจรอุเบกขา ๑๒ อกุศลจิตที่ประกอบกับอุเบกขาและไทมนัส ๘ อเหตุกอุเบกขา ๖
(เว้นทวิปัญจวิญญาณจิต ๑๐)!"

[องค์ฌาน ๔ คือ วิจาร ปีติ สุข และเอกัคตตา ประกอบในทุติยฌานจิต ๑๑
องค์ฌาน ๔ คือ วิตก วิจาร โทมนัส และเอกัดตตา ประกอบในโทสมูลจิต ๒
องค์ฌาน ๔ คือ วิตก วิจาร อุเบกขา และเอกัคคตา ประกอบในอุเบกขาสหตคจิต ๒๔]

๑๑๕. เอกาทสวิธํ จิตต่ ติวงคิกมุทีริตํ
จตุตฺตีสวิธํ จิตต่ ทุวงฺคิกมุทีริตํ.

จิตที่มืองค์ฌาน ๓ ตรัสไว้ ๑๑ ดวง (ตติยฌานจิต ๑๑]
จิตที่มืองค์ฌาน ๒ (สุขและเอกัคคตา หรืออุเบกขาและเอกัดคตา ตรัสไว้ ๓๔ ดวง
(จตุตถฌานจิต ๑๑ ประกอบด้วยสุขและเอกัคคตา ส่วนปัญจมฌานจิต ๒๓ ประกอบด้วย
อุเบกขาและเอกัดคตา!"

๑๑๖. สภาเวนาวิตกฺเกสุ ฌานงฺคานิ น อุทฺธเร
สพฺพาเหตุกจิตฺเตสุ มคฺคคานิ น อุทฺธเร
พระพุทธองค์ไม่ทรงยกองค์ฌานไว้ในจิตที่ไม่มีวิตกโตยสภาวะ [ปญจวิญญ าณจืต
๑๐] และไม่ทรงยกองค์มรรคไ ว้ในอเหตุกจิต (๑๘] ทั้งหมด


อภิธัมมาวตาร น.96

หน้า 1 จากทั้งหมด 1 เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group
http://www.phpbb.com/