๗๔
ในเทสนาหาระนั้น พระผู้มีพระภาคทรงแสดงนิสสรณะแก่อุคฆฏิตัญญูชน
ทรงแสดงโทษและนิสสรณะแก่วิปจิตัญญูชน ทรงแสดงอัสสาทะ โทษ และนิสสรณะแก่เนยยชน
[บุคคลที่พอจะสอนให้บรรลุธรรมได้เรียกว่า เวไนยยชน แบ่งออกเป็น ๓ จำพวก]
๑. อุคฆติตัญญู ผู้บรรลุเร็วด้วยการฟังอุเทสคือหัวข้อ เขาก็บรรลุธรรมได้ ด้วยการฟังนิสสรณะ
๒. วิปจิตัญญู ผู้บรรลุช้าด้วยการฟังนิเทศ คือ คำอธิบายโดยสังเขป เขาก็สามารถบรรลุธรรมได้
ด้วยการฟังโทษและนิสสรณะ
๓. เนยยะ ผู้อาจบรรลุธรรมได้ด้วยการฟังปฏินิเทส คือ คำอธิบายโดยพิสดาร และมีโยนิโสมนสิการ
เจริญภาวนา พร้อมด้วยการคบหากัลยาณมิตรที่แนะนำการปฏิบัติธรรม เขาสามารถบรรลุธรรมได้
ด้วยการฟัง อัสสาทะ โทษ และนิสสรณะ
เหตุที่ไม่ได้กล่าวถึงบุคคลจำพวกที่ ๔ คือ ปทปรมะ เพราะบุคคลดังกล่าวไม่อาจบรรลุธรรมได้
ขอยกตัวอย่างคาถาที่อัปติสสมาณพฟังจากพระอัสสชิว่า
เย ธมฺมา เหตุปฺปภวา เตสํ เหตุํ ตถาคโต อาห
เตสญฺจ โย นิโรโธ เอวํวาที มหาสมโณ
เตสญฺจ โย นิโรโธ เอวํวาที มหาสมโณ
ธรรมเหล่าใดมีเหตุเป็นแดนเกิด พระตถาคตตรัสเหตุของธรรมเหล่านั้น
และตรัสความดับไปของธรรมเหล่านั้น พระมหาสมณะทรงมีวาทะเช่นนี้
คำว่า เย ธมฺมา เหตุปฺปภวา(ธรรมเหล่าใดมีเหตุเป็นแดนเกิด)แสดงโทษคือสังขาร
ที่มีในภูมิ ๓ พร้อมด้วย อัสสาทะ คือสภาวะทำให้เหล่าสัตว์ยินดี อันได้แก่ตัณหา
คำว่า เตสญฺจ โย นิโรธ (ความดับไปของธรรมเหล่านั้น)แสดงนิสสรณะ คือ สภาวะสลัดออก
จากทุกข์อันได้แก่พระนิพพาน ในอัสสาทะ โทษ และนิสสรณะเหล่านั้น จำแนกเป็นอริยสัจ ๔ คือ
๑. ทุกขสัจ คือ สังขารที่มีในภูมิ ๓
๒. สมุทยสัจ คือ ตัณหา
๓. นิโรธสัจ คือ พระนิพพาน
ในคาถานี้มิได้กล่าวอุบาย คือ ปฏิปทาอันได้แก่ ศีล สมาธิ ปัญญา ที่ควรบำเพ็ญเพื่อการบรรลุ มรรค
แต่อุปติสสมาณพเข้าใจวิธีเจริญสติปัฏฐานและอริยมรรคมีองค์ ๘ ได้ด้วยบารมีของอัครมหาสาวก
ที่ตนเคยสั่งสมไว้หลายแสนกัป จึงเจริญสติระลึกรู้สภาวธรรมปัจจุบัน แล้วได้บรรลุธรรมเป็นพระโสดาบัน
จะเห็นได้ว่าคาถานี้กล่าวถึงนิสสรณะพร้อมด้วยอัสสาทะและโทษ ส่วนจุดมุ่งหมาย
อุบาย และการชักชวน กล่าวไว้โดยอ้อม
| ไฟล์แนป: |
|
begger-png-4-300x200.png [ 59.07 KiB | เปิดดู 320 ครั้ง ] |