วิภาค ๖
วิภาค คือ
คำนาม
๑. การแบ่ง, การจำแนก, การแยก.
๒. ส่วน, ตอน, ท่อน.

การจำแนกลักษณะทั้ง ๓ นี้ไว้ ดังนี้คือ


ในวิภาคนั้น

๑. ขันธ์ ๕ ชื่อว่า อนิจจะ (ถาม) เพราะเหตุไร? (ตอบ) เพราะเกิดขึ้นดับไปและมีความเป็นอย่างอื่น หรือว่า เพราะมีแล้วหามีไม่ (ได้แก่ เพราะเกิดแล้วดับไป)
๒. ความเกิดขึ้น ดับไป และความเป็นอย่างอื่น เป็น อนิจจลักษณะ หรือว่าอาการและพิการ กล่าวคือ ความมีแล้วหามีไม่ (เกิดแล้วดับไป) เป็นอนิจจลักษณะ
๓. แต่ขันธ์ ๕ นั้นนั่นแลเป็น ทุกขะ เพราะมีพระพุทธดำรัสอยู่ว่า "ยทนิจฺจํ ตํทุกฺขํ - สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์" เพราะเหตุไร ? เพราะเบียดเบียนเฉพาะหน้าเนืองๆ
๔. อาการเบียดเบียนเฉพาะหน้าเนือง ๆ เป็น "ทุกขลักษณะ"
๕. และขันธ์ ๕ นั้นนั่นเอง ชื่อว่าเป็น อนัตตา เพราะมีพระพุทธดำรัสอยู่ว่า "ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา - สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตา" เพราะเหตุไร ?เพราะไม่เป็นไปในอำนาจ
๖. อาการไม่เป็นไปในอำนาจ เป็น อนัตตลักษณะ

โยคาวจรนี้กำหนดรู้วิภาคนี้นั้นอยู่แม้ทั้งหมด ด้วยอุทยพยญาณ (อย่างแก่) ที่ท่านเรียกว่า วิปัสสนาซึ่งพ้นไปแล้วจากอุปกิเลส ดำเนินไปตามวิถี โดยหน้าที่ของตนตามเป็นจริง

https://www.nirvanattain.com/%E0%B8%AA% ... B9%96.html

อานิสงส์โสดาปัตติมรรค

อนึ่ง (โสดาปัตติ) มรรคนี้ มิใช่แต่ทำการเจาะทะลุกองกิเลสทั้ง
หลายมีกองโลภะเป็นต้น อย่างเดียวเท่านั้น แต่ทำมหาสมุทรแห่ง
ความทุกข์ในสังสารวัฏ ซึ่งไม่มีใครรู้ที่สุดเบื้องต้น ให้เหือดแห้ง
ไปด้วย ปิดประตูอบายทั้งปวง ทำให้เป็นผู้มีอริยทรัพย์ ๗
ประการอยู่พร้อมพรั่ง สลัดทิ้งมิจฉามรรค (ทางดำเนินผิด) ๘
ประการเสียได้ ทำเวรและภัยทุกประการให้สงบลง นำ (โยคี)
เข้าถึงความเป็นบุตรผู้เกิดแต่พระอุระของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
และดำเนินไปเพื่อได้อานิสงส์อื่นๆ อีกหลายร้อยอย่างด้วย
ประการฉะนี้

มรรคญาณเปรียบด้วยดวงอาทิตย์

อีกนัยหนึ่ง เปรียบเหมือนดวงอาทิตย์ เมื่อโผล่ขึ้นมาก็ทำกิจ ๔
อย่างพร้อมกับความปรากฏไม่ก่อนไม่หลัง คือส่องให้เห็นสิ่งที่
เป็นรูป ๑ กำจัดความมืด ๑ ให้ความสว่าง ๑ ระงับความหนาว ๑
ฉันใด มรรคญาณก็ฉันนั้นเหมือนกัน ตรัสรู้สัจจะ ๔ โดยขณะ
เดียวกัน ไม่ก่อนไม่หลัง คือ ... ฯลฯ ... ตรัสรู้นิโรธ ด้วยการตรัสรู้
โดยการทำให้เห็นแจ้ง ๑ แม้ในอุปมานี้ก็พึงทราบการเปรียบ
เทียบด้วยอุปมาอย่างนี้ คือมรรคญาณกำหนดรู้ทุกข์ เปรียบ
เหมือนดวงอาทิตย์ส่องให้เห็นสิ่งที่เป็นรูป ละสมุทัยเปรียบ
เหมือนดวงอาทิตย์กำจัดความมืด ทำมรรคให้เกิดโดยความเป็น
ปัจจัย มีสหชาตปัจจัยเป็นต้น เปรียบเหมือนดวงอาทิตย์ให้ความ
สว่างทำให้เห็นแจ้งนิโรธ คือความสงบระงับกิเลส เปรียบเหมือน
ดวงอาทิตย์ระงับความหนาว