วันเวลาปัจจุบัน 29 มี.ค. 2024, 01:10  



เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง


กฎการใช้บอร์ด


“อภิธรรม (สันสกฤต: abhidharma) หรืออภิธัมมะ (บาลี: abhidhamma) เป็นชื่อปิฎกศาสนาพุทธฉบับหนึ่งในปิฎกทั้งสามฉบับที่รวมเรียก "พระไตรปิฎก" อภิธรรมแปลว่าธรรมอันยิ่ง ปิฎกฉบับอภิธรรมนั้นเรียก "พระอภิธรรมปิฎก" ซึ่งว่าด้วยประมวลหลักธรรมและคำอธิบายที่เป็นหลักวิชาล้วนๆ ไม่มีความเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์และบุคคลเลย”



กลับไปยังกระทู้  [ 5 โพสต์ ]    Bookmark and Share
เจ้าของ ข้อความ
โพสที่ยังไม่ได้อ่าน เมื่อ: 16 ธ.ค. 2010, 20:33 
 
ภาพประจำตัวสมาชิก
ออฟไลน์
สมาชิกระดับ 19
สมาชิกระดับ 19
ลงทะเบียนเมื่อ: 18 ก.ค. 2009, 09:26
โพสต์: 1517

แนวปฏิบัติ: วิปัสสนาภาวนา
อายุ: 39
ที่อยู่: ลำพูน

 ข้อมูลส่วนตัว


ทวารสังคหะ เป็นการรวบรวมแสดงเรื่องทวาร ทวาร แปลว่า ประตู คือ ทางเข้าออก ในที่นี้หมายถึง ทางที่จิตเจตสิกได้รับอารมณ์ หรือจิตเจตสิกได้รับ อารมณ์ทางนั้น ประตูนั้น ทวารนั้น เช่น จิตเจตสิกได้รับอารมณ์ทางตา ทางจักขุ ทวาร, ทางหู ทางโสตทวาร, ทางจมูก ฆานทวาร, ทางลิ้น ชิวหาทวาร เป็นต้น

จิตอาศัยทวารเดียวก็มี อาศัย ๕ ทวารก็มี อาศัย ๖ ทวารก็มี บางทีอาศัย ทวารทั้ง ๖ บ้าง ไม่อาศัยบ้างก็มีและที่ไม่อาศัยเลยทั้ง ๖ ทวารก็มี มีอยู่ทุกประการ

อธิบาย

ที่ว่ามีอยู่ทุกประการนั้น รวมมีอยู่ด้วยกัน ๕ ประการ คือ

๑. จิตที่อาศัยเกิดได้ทาง ทวารเดียว เรียกว่า เอกทวาริกจิต

๒. จิตที่อาศัยเกิดได้ทาง ทวารทั้ง ๕ เรียกว่า ปัญจทวาริกจิต

๓. จิตที่อาศัยเกิดได้ทาง ทวารทั้ง ๖ เรียกว่า ฉทวาริกจิต

๔. จิตที่อาศัยเกิดได้ทาง ทวารทั้ง ๖ บ้าง แต่บางทีก็เกิดพ้นทวาร คือไม่ต้อง อาศัยทวารบ้าง เรียก ฉทวาริก วิมุตตจิต

๕. จิตที่เกิด พ้นทวารแน่นอน คือ จิตนั้นเกิดโดยไม่ต้องอาศัยทวารทั้ง ๖ เลยทีเดียว เรียกว่า ทวารวิมุตตจิต

.....................................................
"ธรรมและวินัยอันใด เราแสดงแล้ว บัญญัติแล้วแก่พวกเธอ ธรรมและวินัยอันนั้น จักเป็นศาสดาของพวกเธอ โดยกาลล่วงไปแห่งเรา..."
"... ไม่เที่ยง เกิดดับ ..."


โพสที่ยังไม่ได้อ่าน เมื่อ: 16 ธ.ค. 2010, 20:38 
 
ภาพประจำตัวสมาชิก
ออฟไลน์
สมาชิกระดับ 19
สมาชิกระดับ 19
ลงทะเบียนเมื่อ: 18 ก.ค. 2009, 09:26
โพสต์: 1517

แนวปฏิบัติ: วิปัสสนาภาวนา
อายุ: 39
ที่อยู่: ลำพูน

 ข้อมูลส่วนตัว


ทวาร คือ ประตู หรือ ทาง ที่จิตเจตสิกอาศัยเป็นทางให้ได้รับอารมณ์ ซึ่งมีอยู่ ๖ ทวาร หรือ ๖ ทางด้วยกัน คือ

๑. จักขุทวาร คือ ทางตา องค์ธรรมได้แก่ จักขุปสาทรูป

๒. โสตทวาร คือ ทางหู องค์ธรรมได้แก่ โสตปสาทรูป

๓. ฆานทวาร คือ ทางจมูก องค์ธรรมได้แก่ ฆานปสาทรูป

๔. ชิวหาทวาร คือ ทางลิ้น องค์ธรรมได้แก่ ชิวหาปสาทรูป

๕. กายทวาร คือ ทางกาย องค์ธรรมได้แก่ กายปสาทรูป

๖. มโนทวาร คือ ทางใจ องค์ธรรมได้แก่ ภวังคจิต

ตั้งแต่เลข ๑ ถึง ๕ รวม ๕ ทวารนี้เรียกว่า ปัญจทวาร องค์ธรรมได้แก่ ปสาทรูปทั้ง ๕ เป็นรูปทวาร เป็นทางให้ทวิปัญจวิญญาณเกิดขึ้นรับรู้อารมณ์ ทั้ง ๕ ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส การสัมผัสถูกต้อง และเป็นทางให้เกิดวิถีจิตทางปัญจ ทวารอีกด้วย

เฉพาะเลข ๖ มโนทวาร องค์ธรรมได้แก่ ภวังคจิตนั้น เป็นนามทวาร ภวังค จิตนี้เป็นเหตุแห่งความเกิดขึ้นของจิตทั้งปวง และเป็นทางให้เกิดวิถีจิตทางมโนทวาร อีกด้วย

ทวารทั้ง ๖ นี้เป็น รูปธรรม ๕ ทวาร เป็น นามธรรม เพียงทวารเดียว และทวารใดมีจิตอาศัยเป็นทางให้เกิดได้เป็นจำนวนเท่าใดนั้น มีดังนี้

    เอกทวาริกจิต มี ๓๖ ดวง

    ปัญจทวาริกจิต มี ๓ ดวง

    ฉทวาริกจิต มี ๓๑ ดวง

    ฉทวาริกวิมุตตจิต มี ๑๐ ดวง

    ทวารวิมุตตจิต มี ๙ ดวง

อธิบาย

๑. เอกทวาริกจิต จิตที่อาศัยเกิดได้ทาง ทวารเดียว มีจำนวน ๓๖ ดวง ได้แก่ ทวิปัญจวิญญาณ ๑๐
อัปปนาชวนะ ๒๖

๒. ปัญจทวาริกจิต จิตที่อาศัยเกิดได้ทางทวารทั้ง ๕ (ปัญจทวาร) มี ๓ ดวง ได้แก่ ปัญจทวาราวัชชนจิต ๑ รวมเรียก มโนธาตุ สัมปฏิจฉันนจิต ๒

๓. ฉทวาริกจิต จิตที่อาศัยเกิดได้ทางทวารทั้ง ๖ มี ๓๑ ดวง ได้แก่ โสมนัส สันตีรณจิต ๑ มโนทวาราวัชชนจิต ๑ กามชวนจิต ๒๙

๔. ฉทวาริกวิมุตตจิต บ้างก็เรียกว่า ฉทวาริกทวารวิมุตตจิต จิตที่บางทีก็ อาศัยทวารทั้ง ๖ เกิด และบางทีก็ไม่อาศัยทวารทั้ง ๖ เกิด มี ๑๐ ดวง ได้แก่ อุเบกขา สันตีรณจิต ๒ มหาวิบากจิต ๘

เมื่ออุเบกขา สันตีรณจิต ๒ ดวงนี้ ทำหน้าที่ สันตีรณกิจ หรือ ตทาลัมพน กิจก็ดี มหาวิบากจิต ๘ ดวง ทำหน้าที่ ตทาลัมพนกิจก็ดี ก็ต้องอาศัยทวารเป็น ทางเกิด แต่ถ้าจิต ๑๐ ดวงนี้ทำหน้าที่ ปฏิสนธิกิจ ภวังคกิจ จุติกิจ ๓ อย่างนี้ ก็ไม่ ต้องอาศัยทวารเลย

๕. ทวารวิมุตตจิต จิตที่เกิดพ้นจากทวารทั้ง ๖ คือ จิตที่เกิดโดยไม่ต้องอาศัย ทวารทั้ง ๖ เลย มี ๙ ดวง ได้แก่ มหัคคตวิบากจิต ๙

ที่กล่าวมาแล้วข้างบนนี้ เป็นการแสดงจำนวนจิตที่ต้องอาศัยทวาร หรือไม่ต้อง อาศัยทวารโดยแน่นอน (เอกันตะ) แต่อย่างเดียว

ต่อไปนี้ จะแสดงรายละเอียดของจำนวนจิตที่เกิดได้แต่ละทวาร ทั้งที่แน่นอน (เอกันตะ) และที่ไม่แน่นอน (อเนกันตะ) ด้วย

๑. จิตที่เกิดได้ทางจักขุทวาร เรียกว่าจักขุทวาริกจิต มี ๔๖ ดวง

๒. จิตที่เกิดได้ทางโสตทวาร เรียกว่าโสตทวาริกจิต มี ๔๖ ดวง

๓. จิตที่เกิดได้ทางฆานทวาร เรียกว่าฆานทวาริกจิต มี ๔๖ ดวง

๔. จิตที่เกิดได้ทางชิวหาทวาร เรียกว่าชิวหาทวาริกจิต มี ๔๖ ดวง

๕. จิตที่เกิดได้ทางกายทวาร เรียกว่ากายทวาริกจิต มี ๔๖ ดวง

๖. จิตที่เกิดได้ทางมโนทวาร เรียกว่ามโนทวาริกจิต มี ๖๗ ดวง

๗. จิตที่เกิดได้ทางทวารเดียว เรียกว่าเอกทวาริกจิต มี ๘๐ ดวง

๘. จิตที่เกิดได้ทางทวาร ๕ เรียกว่าปัญจทวาริกจิต มี ๔๔ ดวง

๙. จิตที่เกิดได้ทางทวาร ๖ เรียกว่าฉทวาริกจิต มี ๔๑ ดวง

๑๐. จิตที่เกิดพ้นจากทวารทั้ง ๖ เรียกว่าทวารวิมุตตจิต มี ๑๙ ดวง

เฉพาะจักขุทวาริกจิต และโสตทวาริกจิต สองประเภทนี้เท่านั้น ถ้านับอภิญญา จิต ๒ ดวง คือ ทิพพจักขุญาณที่เป็นกุสล ๑ กิริยา ๑ รวมเข้าด้วย จักขุทวาริกจิตก็ มี ๔๘ ดวง และนับทิพพโสตญาณที่เป็นกุสล ๑ กิริยา ๑ รวมเข้าด้วย โสตทวาริก จิต ก็มี ๔๘ ดวง

.....................................................
"ธรรมและวินัยอันใด เราแสดงแล้ว บัญญัติแล้วแก่พวกเธอ ธรรมและวินัยอันนั้น จักเป็นศาสดาของพวกเธอ โดยกาลล่วงไปแห่งเรา..."
"... ไม่เที่ยง เกิดดับ ..."


โพสที่ยังไม่ได้อ่าน เมื่อ: 16 ธ.ค. 2010, 20:40 
 
ภาพประจำตัวสมาชิก
ออฟไลน์
สมาชิกระดับ 19
สมาชิกระดับ 19
ลงทะเบียนเมื่อ: 18 ก.ค. 2009, 09:26
โพสต์: 1517

แนวปฏิบัติ: วิปัสสนาภาวนา
อายุ: 39
ที่อยู่: ลำพูน

 ข้อมูลส่วนตัว


เจตสิก กับ ทวาร

๑. วิรตีเจตสิก ๓ ดวง เมื่อประกอบกับโลกุตตรจิต ย่อมเกิดเฉพาะทางมโน ทวารทางเดียว

๒. อัปปมัญญาเจตสิก ๒ ดวง ที่ประกอบกับมหัคคตจิต ก็ย่อมเกิดเฉพาะทาง มโนทวาร ทางเดียวเหมือนกัน

๓. เจตสิกทั้ง ๕๒ ดวง ที่ประกอบกับจิต ๘๐ ดวง (เว้นมหัคคตวิบากจิต ๙) เกิดได้ในทวารทั้ง ๖ ทั้งที่แน่นอน(เอกันตะ) และไม่แน่นอน (อเนกันตะ) ด้วย

๔. เจตสิก ๓๕ ดวง คือ อัญญสมานาเจตสิก ๑๓ โสภณเจตสิก ๒๒ ดวง (เว้นวิรตี ๓) ที่ประกอบกับมหัคคตวิบากจิตนั้น เป็นเจตสิกที่พ้นทวาร

ที่กล่าวมาสั้น ๆ เพียงเท่านี้ ก็เพราะมีหลักอันเป็นข้อกำหนดที่ควรจะทราบอยู่ ว่า เจตสิกประกอบกับจิตใด ก็มีฐานะเช่นเดียวกับจิตนั้น ดังนั้น จิตอาศัยทวารใด เป็นทางเกิด เจตสิกที่ประกอบกับจิตนั้น ก็อาศัยทวารนั้นเป็นทางเกิดเช่นเดียวกัน

.....................................................
"ธรรมและวินัยอันใด เราแสดงแล้ว บัญญัติแล้วแก่พวกเธอ ธรรมและวินัยอันนั้น จักเป็นศาสดาของพวกเธอ โดยกาลล่วงไปแห่งเรา..."
"... ไม่เที่ยง เกิดดับ ..."


โพสที่ยังไม่ได้อ่าน เมื่อ: 18 ธ.ค. 2010, 04:39 
 
ภาพประจำตัวสมาชิก
ออฟไลน์
สมาชิกระดับ 19
สมาชิกระดับ 19
ลงทะเบียนเมื่อ: 20 มี.ค. 2010, 19:57
โพสต์: 1014

โฮมเพจ: http://www.vitwong.blogspot.com
อายุ: 0

 ข้อมูลส่วนตัว www


๖. มโนทวาร คือ ทางใจ องค์ธรรมได้แก่ ภวังคจิต

ภวังคจิต เกิดขึ้นโดยไม่อาศัยทวารใดๆ
แล้ว เกี่ยวอะไรกับมโนทวารครับ

.....................................................
ยังงมงาย...
เมื่อเห็นว่าพระไตรปิฏก มีส่วนถูก มีส่วนจริงแค่ 20 ถึง 30 เปอร์เซนต์ เท่านั้น

เลิกงมงาย..
เมื่อเห็นว่า พระไตรปิฏก มีส่วนถูก ส่วนจริง เกินกว่า 80 ถึง กว่า 90 เปอร์เซนต์

http://www.youtube.com/user/govit2554#g/u


โพสที่ยังไม่ได้อ่าน เมื่อ: 18 ธ.ค. 2010, 10:17 
 
ภาพประจำตัวสมาชิก
ออฟไลน์
สมาชิกระดับ 19
สมาชิกระดับ 19
ลงทะเบียนเมื่อ: 18 ก.ค. 2009, 09:26
โพสต์: 1517

แนวปฏิบัติ: วิปัสสนาภาวนา
อายุ: 39
ที่อยู่: ลำพูน

 ข้อมูลส่วนตัว


มโนทวาร องค์ธรรมได้แก่ ภวังคจิตนั้น เป็นนามทวาร ภวังคจิตนี้เป็นเหตุแห่งความเกิดขึ้นของจิตทั้งปวง ส่วน ปัญจทวาร องค์ธรรมได้แก่ ปสาทรูปทั้ง ๕ เป็นรูปทวาร เป็นทางให้ทวิปัญจวิญญาณเกิดขึ้นรับรู้อารมณ์ ทั้ง ๕ ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส การสัมผัสถูกต้อง

อุปปัตติเหตุให้เกิด มโนวิญญาณธาตุ

๑. มโนทวาร ได้แก่ ภวังคจิต ๑๙ ดวง (อุเบกขาสันตีรณจิต ๒ มหาวิบากจิต ๘ มหัคคตวิบากจิต ๙)
๒. อารมณ์ ๖ ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และธัมมารมณ์
๓. หทยวัตถุ ได้แก่ หทยวัตถุ
๔. มนสิการ มีความสนใจ

อ้างคำพูด:
ภวังคจิต เกิดขึ้นโดยไม่อาศัยทวารใดๆ
ไม่แน่ใจนะครับว่า ภวังคจิต ต้องอาศัยทวารเสมอไปหรือเปล่า แต่ในมโนทวารต้องอาศัยภวังคจิต

มโนทวารวิถีจิตดวงแรกซึ่งนึกถึงอารมณ์ คือ มโนทวาราวัชชนจิต จิตดวงนี้ไม่นึกถึงอารมณ์ทางปัญจทวาร ฉะนั้น มโนทวาร จึงเป็น นามธรรม จิตที่เกิดก่อนมโนทวาราวัชชนจิต คือ ภวังคุปัจเฉทจิต

ภวังคุปัจเฉทจิตคือมโนทวาร ซึ่งมโนทวาราวัชชนจิตเกิดขึ้นนึกถึงอารมณ์สืบต่อจากภวังคุปัจเฉทะ

.....................................................
"ธรรมและวินัยอันใด เราแสดงแล้ว บัญญัติแล้วแก่พวกเธอ ธรรมและวินัยอันนั้น จักเป็นศาสดาของพวกเธอ โดยกาลล่วงไปแห่งเรา..."
"... ไม่เที่ยง เกิดดับ ..."


แสดงโพสต์จาก:  เรียงตาม  
กลับไปยังกระทู้  [ 5 โพสต์ ] 

เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง


 ผู้ใช้งานขณะนี้

กำลังดูบอร์ดนี้: ไม่มีสมาชิก และ บุคคลทั่วไป 19 ท่าน


ท่าน ไม่สามารถ โพสต์กระทู้ในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ ตอบกระทู้ในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ แก้ไขโพสต์ของท่านในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ ลบโพสต์ของท่านในบอร์ดนี้ได้
ท่าน ไม่สามารถ แนบไฟล์ในบอร์ดนี้ได้

ค้นหาสำหรับ:
ไปที่:  
Google
ทั่วไป เว็บธรรมจักร