พ่อลูกยืนอยู่กลางตลาด เห็นนักเลงเลือดร้อนคนหนึ่งโดนหนุ่มหน้าจืดเหยียบเท้าโดยบังเอิญ นักเลงตะคอกด่าอย่างฉุนเฉียวพร้อมทำหน้าเอาเรื่อง หนุ่มหน้าจืดยกมือไหว้ขอโทษแล้วหลีกไปอย่างสงบ
ลูกเห็นอะไร?
"ผมเห็นคนตัวใหญ่จะเอาเรื่องคนตัวเล็ก แต่คนตัวเล็กไม่สู้แล้วรีบหนีไปฮะ"
"แต่พ่อเห็นคนใจเล็กจะเอาเรื่องคนใจใหญ่ คนใจใหญ่ให้อภัยแล้วจากไปโดยทิ้งสันติภาพไว้เบื้องหลัง"
พ่อลูกนั่งดูข่าวอยู่ด้วยกัน เห็นข่าวโจรปล้นธนาคารได้อย่างลอยนวล และถูกบันทึกไว้เป็นการโจรกรรมครั้งใหญ่ที่แยบยลยิ่ง แม้ตำรวจยังสารภาพว่าตะลึงทึ่งอึ้งงันกันไปหมด
ลูกเห็นอะไร?
"ผมเห็นหัวขโมยสมองเพชรกับรางวัลของความฉลาดฮะ"
"แต่พ่อเห็นคนโง่คนหนึ่งอาศัยเล่ห์กลที่มีสร้างหนี้ก้อนใหญ่เอาไว้ และจะต้องชดใช้ด้วยการมีชีวิตหลบๆซ่อนๆไปจนตาย"
พ่อลูกชวนกันยืนจ้องแมวตัวหนึ่งที่นอนปิดตาไม่รู้ไม่ชี้กับอะไรทั้งสิ้น
ลูกเห็นอะไร?
"ผมเห็นแมวตัวหนึ่งกำลังหลับสบาย น่าอิจฉาที่มันไม่ต้องเรียนหนังสือเหมือนผม แล้วก็ไม่ต้องทำงานหาเงินเหมือนพ่อ นึกอยากพักผ่อนเมื่อไหร่ก็ได้ไม่มีใครว่า"
"แต่พ่อเห็นสิ่งมีชีวิตร่างหนึ่งกำลังหลงเพลินอยู่กับความไม่รู้ไม่เห็น มันไม่ต้องเรียน ไม่ต้องทำงาน ไม่มีหน้าที่ใดๆ แต่ก็จะตายไปโดยไม่อาจตั้งคำถาม และไม่อาจได้คำตอบอะไรจากการมีชีวิตสักข้อเดียว "
พ่อลูกตื่นขึ้นกลางดึกเพราะได้ยินเสียงเอะอะล้งเล้งจากบ้านตรงข้าม ทั้งคำด่าทอ ทั้งคำขับไล่ไสส่ง ตลอดจนการขว้างปาข้าวของกระแทกพื้นโครมคราม
ลูกเห็นอะไร?
"ผมเห็นผัวเมียทะเลาะกันน่ากลัวมากฮะ พวกเขาคงสิ้นสุดกันในคืนนี้แน่เลย"
"แต่พ่อเห็นการผูกเวรที่จะยังไม่สิ้นสุดในคืนนี้ เรื่องทางกายอาจจบ แต่เรื่องทางใจจะไม่จบง่ายๆ การจบเวรคือการจากลาที่เงียบเชียบและเต็มไปด้วยบรรยากาศของความเข้าใจ ไม่ใช่เสียงอึกทึกครึกโครมอย่างนี้ "
พ่อลูกเดินผ่านหน้าห้างใหญ่ เห็นนักเรียนช่างกลถูกตำรวจจับกุมหลังยกพวกตีกัน
ลูกเห็นอะไร?
"ผมเห็นคนใจบาปกลุ่มหนึ่งถูกจับไปเข้าห้องขังฮะ"
"แต่พ่อเห็นคนธรรมดากลุ่มหนึ่ง กำลังเดินทางไปรับโทษจากกรรมที่ก่อขึ้นด้วยความไม่รู้ และมีโอกาสน้อยมากที่สถานีตำรวจจะทำให้พวกเขารู้ดีขึ้น ในเวลาต่อมาครึ่งหนึ่งของพวกเขาจะโตขึ้นกว่าเดิม ส่วนอีกครึ่งหนึ่งจะเป็นเด็กลงไปอีก"
พ่อลูกเข้าไปในวัดใหญ่แห่งหนึ่ง เต็มไปด้วยผู้คนก้มลงกราบกรานพระประธานมากมาย
ลูกเห็นอะไร?
"ผมเห็นคนหัวอ่อนกำลังตามๆกันกราบพระพุทธรูปที่ไม่มีชีวิตจิตใจอยู่ฮะ"
"แต่พ่อเห็นคนใจบุญกลุ่มหนึ่ง กำลังลดทิฐิมานะกันด้วยท่ากราบหมดตัว ไม่เหลือความถือดีแม้เท่ายอดแห่งกระหม่อม พระปฏิมามีชีวิตอยู่ในหัวใจพวกเขาเสียยิ่งกว่าคนไร้หัวใจที่อ้างว่าตนมีชีวิต รอยยิ้มอันศักดิ์สิทธิ์ของพระปฏิมาอาจแปรเป็นรอยยิ้มชื่นบานบนใบหน้าของคนยอมกราบ นั่นแหละความมีชีวิต ไม่ใช่ความไร้ชีวิต"
พ่อลูกไปเที่ยวทะเล นั่งมองฟ้ากว้างจากชายหาด ไม่มีอะไรมากไปกว่าเวลาว่างกลางทิวทัศน์เปิดโล่งตลอด
ลูกเห็นอะไร?
"ผมเห็นชายหาด เห็นทะเล เห็นท้องฟ้า แล้วก็เห็นเมฆขาวฮะ อะไรๆรอบตัวเราดูกว้างไปหมด ถ้าเลือกได้ผมอยากอยู่ว่างๆอย่างนี้กับพ่อไปเรื่อยๆ"
"แต่พ่อเห็นใจตัวเองเปิดกว้าง เห็นสายลมหายใจที่เข้าออกอย่างสดชื่น เห็นความรู้สึกสุขสบายภายใน แล้วก็เห็นว่าอีกเดี๋ยวพอย้ายที่ ความรู้สึกของพ่อจะต่างไป เหมือนกับที่ทุกสิ่งกำลังเป็นอะไรอยู่อย่างหนึ่ง เพื่อจะเป็นอะไรอีกอย่างหนึ่งในไม่ช้า"
พ่อลูกเดินผ่านกระจกเงาบานใหญ่ พ่อชะงักเท้าและชวนลูกให้หยุดมองเงาในกระจก
ลูกเห็นอะไร?
"เห็นความไม่เที่ยงกำลังแสดงนิมิตหลอกตาเราเป็นรูปมนุษย์ฮะ"
"พ่อก็เห็นอย่างนั้น แถมยังเห็นอีกด้วยว่าจิตของลูกว่างจากอุปาทานชั่วคราว และจิตนี้จะเป็นจุดเริ่มต้นไปสู่ความว่างจากอุปาทานถาวร"
