พระราชประวัติ
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอนันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
รัชกาลที่ ๘ แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ พ.ศ. ๒๔๖๘ - ๒๔๘๙

พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอนันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
ทรงพระราชสมภพเมื่อวันอาทิตย์ที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๘
ณ เมืองไฮเดลเบอร์ก ประเทศเยอรมัน

ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ที่ ๒
ในสมเด็จพระมหิตลาธิเบศรอดุลยเดชวิกรมพระบรมราชนก
และสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี (สมเด็จย่า)
เมื่อพระชนมายุ ๓ พรรษา ได้เสด็จกลับประเทศไทย
พร้อมด้วยพระบรมราชชนกและพระบรมราชชนนี
โดยเสด็จประทับ ณ วังสระปทุม
ในปีต่อมาได้ทรงศึกษาชั้นอนุบาล ณ โรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัย
แล้วจึงเสด็จไปประทับต่อ ณ เมืองโลซานน์ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์

เมื่อเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ. ๒๔๗๕
ต่อมาภายหลังพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗
ทรงสละราชสมบัติ สภาผู้แทนราษฎรและรัฐบาลในขณะนั้น
มีมติเห็นชอบให้อัญเชิญ
พระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าอานันทมหิดล
ขึ้นครองราชย์สืบราชสันติวงศ์เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ ๘
แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ทรงพระนามว่า
“สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล”
เมื่อวันที่ ๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๗
ในขณะนั้นพระองค์มีพระชนมายุเพียง ๙ พรรษา
จึงต้องทรงมีคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ได้แก่
พระวรวงศ์เธอกรมหมื่นอนุวัตรจาตุรนต์
พระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพยอาภา และเจ้าพระยายมราช
ทำการบริหารแผ่นดินแทนจนกว่าพระองค์จะทรงบรรลุนิติภาวะ



พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล
ได้เสด็จนิวัตกลับประเทศไทยเป็นครั้งแรกหลังจากขึ้นครองราชย์
ซึ่งขณะนั้นทรงมีพระชนมายุได้ ๑๓ พรรษา
ตลอดระยะเวลา๒ เดือนที่ทรงเสด็จประทับอยู่ในเมืองไทย
ได้ทรงออกเยี่ยมราษฎรในที่ต่างๆ
จากนั้นพระองค์ทรงเสด็จกลับไปศึกษาต่อที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์
จนกระทั่งเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒
การคมนาคมติดต่อเป็นไปโดยลำบาก
พระองค์ท่านจึงไม่ทรงมีโอกาสติดต่อกับประเทศไทย
เมื่อสงครามสงบ พระองค์จึงเสด็จนิวัติกลับประเทศไทยอีกครั้ง
เมื่อวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๘ ขณะนั้นทรงมีพระชนมายุได้ ๒๑ พรรษา

ในการเสด็จนิวัตเมืองไทยครั้งนี้
เดิมทรงตั้งพระราชหฤทัยจะประทับอยู่ในเมืองไทยเพียง ๑ เดือน
จากนั้นจะเสด็จพระราชดำเนินกลับสวิตเซอร์แลนด์
เพื่อให้ทันการเปิดภาคเรียนใหม่ในกลางเดือนมกราคม
พระองค์ทรงตั้งพระทัยจะทรงศึกษาปริญญาเอก สาขานิติศาสตร์
มหาวิทยาลัยโลซานน์ ประเทศสวิสเซอร์แลนด์
จนเรียบร้อยแล้วจึงจะเสด็จนิวัติพระนครเป็นการถาวร
และทรงเข้ารับการบรมราชาภิเษกในภายหลัง
แต่เนื่องจากทรงมีพระราชกรณียกิจมากมายในฐานะประมุขของประเทศ
ทำให้ทรงเลื่อนเวลาที่จะเสด็จพระราชดำเนินกลับสวิตเซอร์แลนด์ออกไป

ระหว่างที่พระองค์ประทับอยู่ในพระนคร
เมื่อคราวเสด็จนิวัติเมืองไทยครั้งที่ ๒ นั้น
พระองค์เสด็จสวรรคตเนื่องจากถูกพระแสงปืน
ณ พระแท่นบรรทม พระที่นั่งบรมพิมาน ภายในพระบรมมหาราชวัง
เมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๘๙ เวลาประมาณ ๙ น.
ก่อนกำหนดการเสด็จพระราชดำเนินไปทรงศึกษาต่อ
ที่ประเทศสวิสเซอร์แลนด์เพียง ๔ วัน
รวมระยะเวลาที่ทรงครองสิริราชสมบัติทั้งสิ้น ๑๒ ปีเท่านั้น

ปวงชนชาวไทยต่างรำลึกถึงพระเมตตาธิคุณ
และพระมหากรุณาธิคุณอันมีเป็นอเนกประการ
จึงร่วมใจน้อมรำลึกถึงพระองค์ท่าน
โดยถือเอาวันที่ ๙ มิถุนายนของทุกปี เป็น “วันอานันทมหิดล”
ในปี พ.ศ. ๒๕๒๘ สมาคมศิษย์เก่าแพทย์จุฬาลงกรณ์
ได้รวบรวมทุนจากเงินบริจาคของศิษย์เก่าแพทย์จุฬาฯ ทุกรุ่น
จัดสร้าง พระบรมราชานุสาวรีย์ ขึ้นไว้หน้าตึกอานันทมหิดล
คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
เพื่อเป็นการรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่ได้ทรงบันดาล
ให้เกิดคณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
และเป็นการเฉลิมพระเกียรติยศให้ประชาชนได้รำลึกถึงพระองค์ท่านสืบไป

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม
พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ก่อตั้ง “มูลนิธิอานันทมหิดล” ขึ้น
เพื่อสนับสนุนนักเรียนไทยผู้มีความสามารถทางวิชาการอย่างยอดเยี่ยม
และมีคุณธรรมสูง ได้มีโอกาสไปศึกษาวิทยาการจนถึงขั้นสูงสุดในต่างประเทศ
เพื่อนำความรู้กลับมาทำคุณประโยชน์พัฒนาบ้านเมืองให้ก้าวหน้าต่อไป
โดยมูลนิธินี้ไม่มีการสอบคัดเลือก
กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิจะสรรหาผู้สมควรได้รับพระราชทานทุน
นำขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณาเพื่อขอพระราชทานพระบรมราชวินิจฉัยชี้ขาด