๑๔. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

คือยึดความพอดี พอเพียง พอควร เป็นที่ตั้ง
อย่าทำอะไรให้ล้นเกินพอดี

เศรษฐกิจพอเพียงอธิบายอย่างง่ายที่สุด
คือ ถ้ากินมากก็จุก ไม่กิน หรือกินน้อยก็หิวโหย ทำอะไร ให้พอดี
แต่ต้องทำอย่างเต็มศักยภาพที่แต่ละคนมีอยู่

เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาชี้ถึงแนวการดำรงอยู่
และปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับ
ตั้งแต่ระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ

ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศให้ดำเนินไปในทางสายกลาง
โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อให้ก้าวทันต่อโลกยุคโลกาภิวัตน์

“..พอเพียงนี้มีความหมายกว้างขวางยิ่งกว่านี้อีก
คือคำว่าพอ ก็เพียงพอ เพียงนี้ก็พอ

ดังนั้นเองคนเราถ้าพอในความต้องการ ก็มีความโลภน้อย
เมื่อมีความโลภน้อย ก็เบียดเบียนคนอื่นน้อย

ถ้าทุกประเทศมีความคิด อันนี้ไม่ใช่เศรษฐกิจ
มีความคิดว่าทำอะไรต้องพอเพียง
หมายความว่า พอประมาณ ไม่สุดโต่ง ไม่โลภอย่างมาก
คนเราก็อยู่เป็นสุข..”

(มีต่อ)

๑๕. ภูมิสังคม

การพัฒนาใด ๆ ต้องสอดคล้องกับปัญหาที่เกิดขึ้นในภูมิภาคนั้นๆ
เนื่องจากแต่ละแห่งคนไม่เหมือนกัน
ต้องคำนึงถึงสภาพภูมิประเทศของบริเวณนั้นว่าเป็นอย่างไร
และสังคมวิทยาเกี่ยวกับลักษณะนิสัยใจคอของคน
ตลอดจนวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีก็ไม่เหมือนกัน

ทรงใช้คำว่า “ภูมิสังคม”
คือ ทรงดูลักษณะภูมิศาสตร์และลักษณะของสังคม

ดังพระราชดำรัสตอนหนึ่งความว่า

“..การพัฒนาจะต้องเป็นไปตามภูมิประเทศทางภูมิศาสตร์
และ ๓ ภูมิประเทศทางสังคมศาสตร์ในสังคมวิทยา
ภูมิประเทศตามสังคมวิทยา

คือ นิสัยใจคอของคนเรา
จะไปบังคับให้คนคิดอย่างอื่นไม่ได้
เราต้องแนะนำ เราเข้าไป ไปช่วย
โดยที่จะคิดให้เขาเข้ากับเราไม่ได้

แต่ถ้าเราเข้าไปแล้ว เราเข้าไปดูว่าเขาต้องการอะไรจริงๆ
แล้วก็อธิบายให้เขาเข้าใจหลักการของการพัฒนานี้
ก็จะเกิดประโยชน์อย่างยิ่ง..”

(มีต่อ)

๑๖. รู้ รัก สามัคคี

รู้ คือ รู้ต้นเหตุ รู้ปลายเหตุ
แล้วถึงเริ่มทำงาน จะได้มีประสิทธิภาพ
ต้องรู้ถึงปัจจัยทั้งหมดทั้งรู้ถึงปัญหา
และรู้ถึงวิธีการแก้ไขปัญหา

รัก คือ ความรัก ความเมตตา
ซึ่งจะเป็นแรงกระตุ้นให้เกิดการกระทำ
และไปลงมือปฏิบัติแก้ไขปัญหานั้น ๆ

อีกทั้งความรักที่มีความเมตตากรุณาเป็นพื้นฐาน
ก็สามารถนำไปสู่ความปรารถนาที่จะช่วยเหลือเกื้อกูล
สนับสนุนให้บุคคลอื่นบรรลุประโยชน์
หรือเข้าถึงจุดหมายของชีวิตของเขาในระดับต่าง ๆ ได้

สามัคคี คือ การที่จะลงมือปฏิบัตินั้น
ควรคำนึงเสมอว่า เราจะทำงานคนเดียวไม่ได้
ต้องทำงานร่วมมือร่วมใจเป็นองค์กร เป็นหมู่คณะ
จึงจะมีพลังเข้าไปแก้ปัญหาให้ลุล่วงได้ด้วยดี

(มีต่อ)

๑๗. เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา

เป็นสิ่งที่ต้องเข้าใจก่อน

การพัฒนาในด้านต่าง ๆ
ต้องเข้าใจภูมิประเทศ
เข้าใจคน เข้าใจหลักปฏิบัติ
และที่สำคัญ เราเข้าใจเขาและจะต้องทำอย่างไรให้เขาเข้าใจเราด้วย
เราเข้าถึงเขาแล้ว ต้องทำอย่างไรให้เขาอยากเข้าถึงเราด้วย

เมื่อเข้าใจกันแล้วก็สามารถที่จะนำไปสู่พัฒนาในขั้นต่อไปได้

(มีต่อ)

๑๘. ปลูกป่าในใจคน

เป็นการปลูกป่าลงบนแผ่นดิน
ด้วยความต้องการอยู่รอดของมนุษย์
ทำให้ต้องการบริโภคและใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างสิ้นเปลือง
เพื่อประโยชน์ของตนเองและสร้างความเสียหายให้แก่สิ่งแวดล้อม

ไม่รู้จักพอ ปัญหาความไม่สมดุลจึงบังเกิดขึ้น

ดังนั้นในการที่จะฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติให้กลับคืนมา
จะต้องปลูกจิตสำนักในการรักผืนป่าให้แก่คนเสียก่อน

ดังพระราชดำรัสตอนหนึ่งว่า

“..เจ้าหน้าที่ป่าไม้ควรจะปลูกต้นไม้ลงในใจคนเสียก่อน
แล้วเหล่านั้นก็จะพากันปลูกต้นไม้ลงบนแผ่นดิน
และรักษาต้นไม้ด้วยตนเอง..”

(มีต่อ)

๑๙. ทำงานอย่างมีความสุข

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระเกษมสำราญ
และทรงมีความสุขทุกคราที่ได้ช่วยเหลือประชาชน
ซึ่งเคยรับสั่งครั้งหนึ่งว่า

“..ทำงานกับฉัน ฉันไม่มีอะไรจะให้

นอกจากการมีความสุขร่วมกัน
ในการทำประโยชน์ให้กับผู้อื่น..”

(ยังมีต่อ)

หลักการทรงงาน
ที่ประมวลไว้มิใช่หลักสำหรับผู้ปฏิบัติงานราชการเท่านั้น

หากแต่เป็นหลักการทำงานที่ดีที่ทุกๆ คน
สามารถนำไปปรับใช้กับวิถีชีวิตและการทำงานของแต่ละคนได้
ซึ่งจะเป็นมงคลชีวิตของผู้นำไปปฏิบัติ
เป็นแนวทางที่นำไปสู่ความสุขที่แท้จริงและยั่งยืนได้

~*~*~*~*~*~*~*~*~

เพราะนี้คือ

แก่นแท้ของการดำเนินชีวิตที่มาจาก
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
พระเจ้าแผ่นดินผู้ทรงเป็นหลักชัยแห่งชีวิต
ของชาวไทยทั้งปวง



(ที่มา : ตามรอยเบื้องพระยุคลบาทด้วยทศพิธราชธรรม และหลักการทรงงาน,
จัดพิมพ์เผยแพร่เพื่อเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาส
มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐
โดย มูลนิธิชัยพัฒนา สำนักงาน กปร. สำนักงบประมาณ และกรุงเทพมหานคร, หน้า ๑๔-๓๗)