ลานธรรมจักร http://www.dhammajak.net/forums/ |
|
ทองจังโก : ความงามบนพระเจดีย์ เอกลักษณ์แห่งล้านนา http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=46779 |
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 |
เจ้าของ: | Hanako [ 11 พ.ย. 2013, 20:44 ] |
หัวข้อกระทู้: | ทองจังโก : ความงามบนพระเจดีย์ เอกลักษณ์แห่งล้านนา |
ทองจังโก, ทองสักโก
ความงามที่มีคุณค่า เอกลักษณ์แห่งล้านนา ทองจังโก (ถิ่น-ภาคเหนือ) หมายถึง ทองเหลืองที่ตีแผ่เป็นแผ่นบาง นิยมใช้หุ้มองค์พระเจดีย์ป้องกันการผุกร่อน, ทองสักโก ก็ว่า ทองสักโก หมายถึง ทองเหลืองที่ตีแผ่เป็นแผ่นบาง นิยมใช้หุ้มองค์พระเจดีย์ป้องกันการผุกร่อน, พายัพเรียก ทองจังโก พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ทองจังโก หมายถึง แผ่นทองที่ผสมโลหะหลายอย่าง ในบางเอกสารใช้คำว่า ทองจังโกฎก์ ทองจังโกนี้บ้างทำจากทองเหลือง ทองดอกบวบ (ทองที่ราคาไม่แพง มีสีเหลืองอ่อนๆ ปนสีเขียวอ่อน) ทองแดงปนนาค เป็นทองคำผสมโลหะอื่น เช่น ดีบุก ซึ่งมักตีเป็นแผ่นบางๆใช้ตะปูเย็บโลหะเย็บติดกับตัวพระธาตุหรือพระเจดีย์ ตัวอย่างจากการบูรณะพระธาตุดอยสุเทพ ซึ่งมีอายุยืนมาราว ๖๐๐ ปีเศษ ก็ได้มีการค้นพบว่า ตะปูที่ใช้ตอกยึดชิ้นส่วนหุ้มองค์พระธาตุฯ เป็นตะปูเหล็กขนาดใหญ่ รูปทรงสี่เหลี่ยมปลายด้านหนึ่งแหลมเล็ก ส่วนปลายอีกด้านดัดงอเป็นสลักใช้ยึดเกี่ยววัสดุ มีขนาดความยาวตั้งแต่ ๒ นิ้ว ไปจนถึง ๖ นิ้ว หน้าที่โดยตรงของทองสักโก ก็คือ การหุ้มห่อองค์พระเจดีย์ด้านในซึ่งก่อสร้างด้วยดินหรือปูน เพื่อป้องกันไม่ให้โดนความชื้น ความร้อน ลมหรือน้ำกัดกร่อนจนพังเร็วเกินควร เช่น พระธาตุเจดีย์หริภุญชัย จ.ลำพูน, พระธาตุลำปางหลวง จ.ลำปาง, พระธาตุดอยสุเทพ จ.เชียงใหม่, พระธาตุแช่แห้ง จ.น่าน เป็นต้น แต่ด้วยอัธยาศัยของชาวล้านนาที่ประณีต แผ่นทองจังโกจึงมีความสวยงาม อ่อนช้อยด้วยลวดลายตามแบบช่างของล้านนา มีการฉลุลาย, ดุนลาย (ทำให้นูน), ตอกลาย เป็นลวดลายต่างๆ การตัดให้เป็นรูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด เป็นต้น รวมถึงการจารึกข้อความ จารึกชื่อผู้สร้างถวาย เช่น ที่ปรากฏบนแผ่นทองจังโกบุพระธาตุหริภุญชัย มีนามผู้ถวายจารึกอยู่ และแผ่นทองจังโกนี้ยังคาดว่า นอกจากมาจากการถวายของกษัตริย์ เชื้อพระวงศ์ คหบดีแล้ว ยังได้จากการถวายจากประชาชนคนละเล็กละน้อย จึงเป็นสิ่งที่เกิดจากพลังศรัทธาของชาวพุทธโดยตรง ในบางยุคบางสมัย ยังมีการบูรณะโดยนำทองจังโก มาหลอมแยกเอาทองคำออก เพื่อนำเงินมาบำรุงวัดหรือศาสนสถานอีกด้วย เมื่อมีการบูรณะพระธาตุ พระเจดีย์คราใด ก็มักจะพบเสมอว่า มีการลอกแผ่นทองจังโกหุ้มพระธาตุออก ในบางสมัยก็เปลี่ยนเป็นแผ่นทองคำ หรือในบางสมัยก็หุ้มเข้าไปใหม่ด้วยทองจังโกแบบเดิม บางแห่งหุ้มถึง ๒ ชั้นก็มี โดยลายที่นิยมทำบนแผ่นทองจังโก ได้แก่ ลายพระพุทธรูปปางต่างๆ ลายดอกไม้ ลายพฤกษา ลายปีนักษัตร ตัวอย่างแผ่นทองจังโกขึ้นลายสวยงาม แผ่นทองจังโกบุปิดองค์พระเจดีย์และประดับแผ่นทองดุนลาย ของพระธาตุลำปางหลวง จ.ลำปาง ภาพจาก http://www.photoontour9.com ทองจังโก สลักดุนลวดลายประจำยามก้านขด ลายพญานาคที่มุมฐานบัวหงาย ลายรูปพระพุทธเจ้า ลายสิบสองนักษัตร ลวดลายประกอบภาพ พร้อมลายสิบสองนักษัตร ผู้ตอกลายแผ่นทองนี้น่าจะเกิดปีชวด และมีข้อความจารึกไว้ว่า “พ่อน้อยสม วรรณโวหาร พร้อมลูกหลานทุกๆ คน พร้อมใจกันถวายแผ่นทองไว้กับองค์ธาตุเจ้าลำปางหลวง ขอข้าพเจ้าจงได้รับแต่ความสุข ความเจริญเทอญ” ลายธรรมจักรอยู่ตรงกลาง ภาพจาก บล็อคครูแผน http://www.oknation.net/blog/phaen |
เจ้าของ: | ลูกหว้า [ 06 พ.ย. 2015, 17:02 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: ทองจังโก : ความงามบนพระเจดีย์ เอกลักษณ์แห่งล้านนา |
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 | เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง |
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group http://www.phpbb.com/ |