ประวัติและเหตุผล

การทำบุญวันเกิด คือ การทำบุญในวันที่ตรงกับวันเกิดของตน จะกำหนดวันทางจันทรคติหรือสุริยคติก็แล้วแต่เจ้าตัว แต่ส่วนมากกำหนดวันทางสุริยคติ การทำบุญวันเกิดนี้เป็นของเกิดขึ้นใหม่ในเมืองไทย ในรัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยพระองค์ทรงเริ่มทำขึ้นก่อน เรียกว่า วันเฉลิมพระชนมพรรษาและทรงทำติดต่อกันมาทุกปี ต่อมาบรรดาเชื้อพระวงศ์ ขุนนาง ข้าราชการ ประชาชนได้ถือเป็นแบบอย่างทำกันมาจนถึงทุกวันนี้

การทำบุญวันเกิดมีเหตุผลว่า คนเรามีอายุกาลผ่านวัย ผ่านอุปสรรคต่างๆ มาจนครบรอบอายุแต่ละปีได้เช่นนี้ นับเป็นลาภอันสูงสุด เป็นที่ควรยินดี และไม่ควรประมาทต่อไป เมื่อมารู้สึกยินดีเช่นนั้น ก็ควรจะบำเพ็ญกุศลอันจักเป็นประโยชน์แก่ตนและบุคคลอื่น ให้สมกับที่มีใจยินดี ทั้งยังเป็นอุบายให้ตนเองเกิดความไม่ประมาทในชีวิต ได้พิจารณาสำรวจดูตนเองว่า ในรอบปีที่ผ่านมาตัวได้ทำความดีความชั่วไว้อย่างไร และเป็นอุบายให้บุญที่ทำนั้นอำนวยอายุให้วัฒนาต่อไปในวันข้างหน้าด้วย นับเป็นเรื่องของการทำความดีทั้งสิ้น

วิธีทำบุญวันเกิด

การทำบุญวันเกิดนั้น มีวิธีทำได้หลายอย่างตามฐานะและอัธยาศัย แต่โดยทั่วไปนิยมทำกันดังนี้

- ตอนเช้า ตักบาตรพระสงฆ์ จำนวนเกินอายุของตัวเอง ๑ รูป เช่นปีนี้อายุครบ ๓๓ ปี ก็ตักบารพระ
๓๔ รูป เท่ากับว่าได้ต่ออายุของตัวเองไปอีก ๑ ปี

- เลี้ยงดูกันในหมู่เพื่อนฝูง หรือคนในครอบครัวตามสมควร

- อาจทำด้วยวิธีอื่นๆ เช่น บริจาคทานแก่คนอนาถา บำรุงโรงพยาบาล นำสิ่งของเงินทองไปมอบ
ให้แก่มารดาบิดาผู้มีพระคุณ เป็นการระลึกถึงวันที่ตนเองเกิดมา หรือหากจะให้ดีในวันนั้น ควรได้สมาทานศีลแล้วรักษาศีลให้บริสุทธิ์ และเจริญภาวนาธรรมตลอดทั้งวัน จะเป็นบุญมหาศาล และเป็นกำไรชีวิตอีกด้วย

การตักบาตรวันเกิด

นอกจากทำบุญตักบาตรหรือทำบุญอื่นๆ ในวันเกิดแต่ละปีดังกล่าวแล้ว ชาวไทยที่นับถือพระพุทธศาสนายังมีประเพณีนิยมอีกอย่างหนึ่งเนื่องในวันเกิด คือทำบุญตักบาตรในวันที่ตรงกับวันเกิดทุกๆ สัปดาห์ เช่น เกิดวันจันทร์ พอถึงวันจันทร์ทุกครั้งในแต่ละสัปดาห์ก็ตักบาตรพระในตอนเช้า ก่อนออกจากบ้านไปทำงาน หรือประกอบธุรกิจประจำวัน การตักบาตรเช่นนี้เรียกว่า “ตักบาตรวันตัว” ซึ่งไม่มีพิธีรีตองอะไรมาก และไม่จำกัดจำนวนสิ่งของและจำนวนพระด้วย จะตักบาตรเพียงรูปเดียวก็ได้

ข้อควรคำนึงในเรื่องวันเกิด

- วันเกิดถือเป็นวันมงคลสำหรับตัว จึงควรสร้างและทำแต่สิ่งที่เป็นมงคล เป็นความดี มีให้ทาน
รักษาศีล เจริญภาวนา ดังกล่าวแล้ว พึงหลีกเว้นจากสิ่งที่ก่อทุกข์ก่อโทษให้ทุกชนิด

- วันเกิดเป็นวันที่ตนได้อุบัติมา ควรนึกถึงท่านผู้ให้ตนอุบัติคือมารดาบิดา ซึ่งท่านทั้งสองพากันดีใจ
มากที่สุดในชีวิตในวันนั้น จึงควรทำอย่างใดอย่างหนึ่งที่จะทำให้ท่านเกิดความดีใจและนึกถึงวันนั้นอีก

- วันเกิดเท่ากับเป็นวันเริ่มต้นชีวิตใหม่ ฉะนั้น จึงควรให้ชีวิตเริ่มต้นด้วยความดีด้วยความแจ่มใส ไม่
ควรให้ชีวิตเริ่มต้นด้วยความไม่ดีไม่งาม หรือเริ่มต้นด้วยความสนุกสนานจนเกินขอบเขต ด้วยการสุรุ่ยสุร่ายฟุ่มเฟือย หรือด้วยความขุ่นมัวเศร้าหมอง

- วันเกิดเป็นเครื่องเตือนสติว่า อายุกาลได้ผ่านมาเท่าไร และควรระลึกถึงย้อนหลังแต่อดีตว่า วัน
เวลาอายุที่ล่วงเลยไปนั้นได้ถูกใช้ไปในทางที่ดีหรือในทางเสื่อมอย่างไหนมากกว่ากัน เกิดมาได้กำไรหรือขาดทุนชีวิตอย่างไร ทั้งนี้เพื่อหาทางทำดียิ่งๆ ขึ้นไปหรือเพื่อแก้ไขข้อบกพร่องในชีวิตให้ดีขึ้น

- วันเกิดไม่ใช่วันที่ควรจัดงานเพื่ออวดความมั่งมี เพื่อความสนุกสนาน เพื่อถลุงทรัพย์สมบัติ หรือเพื่อ
ขูดรีดผู้อื่น ถ้าจะจัดควรจัดแบบประหยัด และไม่ก่อความเดือดร้อนให้ตัวเองและผู้อื่นในภายหลัง