กั ณ ฑ์ ฉ ก ษั ต ริ ย์

สาระน่ารู้สู่ผู้สดับ

คำว่า “ฉ” หรือ ฉะ แปลว่า “๖” (หก)
ฉกัษตริย์ประดับด้วยคาถา ๓๖ พระคาถา
เป็นพระนิพนธ์ใน สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร

เพลงประจำกัณฑ์ คือ เพลง “ตระนอน”
ประกอบ กิริยานอนหลับใหลของกษัตริย์ ๖ พระองค์ เมื่อได้ทรงพบกัน

ข้อคิดจากกัณฑ์

การให้อภัย สามารถลบรอยร้าวฉานและความบาดหมางทั้งปวง ก่อให้เกิดสันติสุข

เนื้อความโดยย่อ

พระชาลี ทรง ช้างปัจจัยนาเคนทร์ เป็นทัพหน้า
เสด็จถึงเขาวงกตก่อนเพื่อเตรียมรับเสด็จพระเจ้ากรุงสญชัย

เมื่อ พระเจ้ากรุงสญชัย เสด็จถึงเขาวงกต
ทรงพระดำริว่าหากเสด็จเข้าไปพร้อมกันทุกพระองค์
จะเป็นเหตุให้ทุกข์โศกสาหัสจนระงับมิได้

จึงเสด็จเข้าสู่พระอาศรมแต่พระองค์เดียวก่อน
พอทุเลาโศกลงบ้างแล้ว
จึงจะให้ พระนางผุสดีและสองพระกุมาร ตามเสด็จเข้าไป

แม้กระนั้น เมื่อทั้งสามพระองค์เสด็จเข้าไปในพระอาศรม
พระนางมัทรีซึ่งมิอาจทรงหวังได้เลยว่า จะได้พบสองพระกุมารอีก

ครั้นได้ทรงพบกัน จึงต่างกันแสงพิรี้รำพัน
ทั้งเศร้าโศรกและยินดี จนข่มพระทัยไว้มิได้
ก็สลบสิ้นสติสมปฤดี ณ ที่นั้นทั้งสามพระองค์

ฝ่าย พระเจ้ากรุงสญชัย พระนางผุสดีและพระเวสสันดร
ทอดพระเนตรเห็นเช่นนั้น
ทรงกลั้นโศกมิได้ กันแสงแล้วสลบสิ้นสติสมปฤดีไปเช่นกัน
เหล่าพระสนมและข้าราชบริพารก็ล้วนโศกศัลย์ล้มสลบตามกันไป

เหตุครั้งนั้น ทำให้แผ่นพสุธาไหวทั่วทั้งพื้นพิภพ
พระอินทรเทพ ทรงทราบจึงทรงแก้เหตุวิกฤติที่อุบัติขึ้น
ทรงดลบันดาลให้ฝนโบกขรพรรษตกลงมา ณ ที่นั้น

กษัตริย์ทั้ง ๖ พระองค์ และผู้คนทั้งหลายต่างฟื้นคืนสติโดยทั่วกัน
นั่นเป็น ฝนโบกขรพรรษ ที่เคยตกมาสมัยก่อนพุทธกาล
ที่ สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตรัสเล่าโปรดพระอรหันตสาวก
อันเป็นพระพุทธปรารภเรื่อง พระเวสสันดร



(มีต่อ)

กั ณ ฑ์ น ค ร กั ณ ฑ์

สาระน่ารู้สู่ผู้สดับ

นครกัณฑ์ เป็นกัณฑ์สุดท้ายของมหาชาติเวสสันดรชาดก
ถือว่าเป็นกัณฑ์สวัสดีมีชัย เพราะเป็นตอนที่ พระเวสสันดร เสด็จกลับเมือง

กัณฑ์นี้ประดับด้วยคาถา ๔๘ พระคาถา
เป็นพระนิพนธ์ใน สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร

เพลงประจำกัณฑ์ คือ เพลง “กลองโยน”
ประกอบกิริยาการยกขบวนพยุหยาตราของ พระเวสสันดร
พรั่งพร้อมด้วยขบวนพระอิสริยยศอย่างสมพระเกียรติ

ข้อคิดจากกัณฑ์

การทำความดีย่อมได้รับผลดีตอบแทน
การใช้ธรรมะในการปกครอง จะทำให้บ้านเมืองมีแต่ความสงบและร่มเย็น

เนื้อความโดยย่อ

เมื่อเหตุทั้งปวงคลี่คลายลง ต่างพระองค์ต่างสงบพระทัยได้แล้ว
พระเจ้ากรุงสญชัย จึงขอให้ พระเวสสันดร เสด็จกลับไปปกครองบ้านเมืองดังเดิม

เหล่าข้าราชบริพารและเหล่าชาวเมือง
ที่ตามเสด็จ พระเจ้ากรุงสญชัย มาต่างก็กราบทูลวิงวอน
ร้องขอให้ พระเวสสันดร ทรงอภัยให้ และกลับไปครองสิริราชสมบัติดังเดิม

พระเวสสันดร ทรงใคร่ครวญไตร่ตรองเหตุที่ควรจะเป็น
และทรงคำนึงถึงพระพรที่ทรงขอจาก พระอินทรเทพ ว่า
ให้พระราชบิดารับกลับไปครองสิริราชสมบัติ จึงตัดสินพระทัยเสด็จกลับพระนคร

กษัตริย์ทั้ง ๖ พระองค์ เสด็จกลับ กรุงสิพี พร้อมข้าราชบริพารและผู้ตามเสด็จ
ท่ามกลางเสียงโห่ร้องต้อนรับด้วยความปีติยินดีของชาวเมือง
ที่รักเคารพเทิดทูนพระองค์เป็นอย่างยิ่ง

ตัวละครสะท้อนคุณธรรม

ชาวเมืองสิพี เป็นตัวอย่างของผู้รักษาสิทธิ์ ตามระบอบประชาธิปไตย
เมื่อไม่พอใจก็แสดงความคิดเห็น คัดค้านและเรียกร้องให้มีการลงโทษ
เมื่อพอใจก็ยอมรับ และยุติ พร้อมกับรู้จักขอโทษในสิ่งที่ได้กระทำผิดไป



หมายเหตุ : ผู้เรียบเรียงเนื้อหา

ผู้เรียบเรียง ๑ : เนื้อความโดยย่อทุกกัณฑ์

ผู้ช่วยศาสตราจารย์พิศศรี กมลเวชช มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

ผู้เรียบเรียง ๒ : คำบรรยายภาพกัณฑ์ทุกกัณฑ์, สาระน่ารู้สู่ผู้สดับ,
ข้อคิดจากกัณฑ์ทุกกัณฑ์ และ ตัวละครสะท้อนคุณธรรมทุกกัณฑ์

อาจารย์อรชา เผือกสุวรรณ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์



(ที่มา : หนังสือที่ระลึกเทศน์มหาชาติมหากุศลเฉลิมพระเกียรติถวายพระราชกุศล แด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๕๐ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐, จัดพิมพ์โดย มูลนิธิร่วมจิตต์น้อมเกล้าเพื่อเยาวชน ในพระบรมราชินูปถัมภ์)

อานิสงส์ในฟังเทศน์มหาชาติ (พระมหา ดร.ไสว เทวปุญฺโญ)
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=23&t=44683

ขออนุโมทนาสาธุค่ะ คุณกุหลาบสีชา
ขอให้เจริญทั้งทางโลกและทางธรรมยิ่งๆขึ้นไปด้วยค่ะ
ธรรมะสวัสดีค่ะ

ค่ะ คุณกุหลาบสีชา

ขอบคุณนะคะ สำหรับสิ่งดีๆ ที่มีมาให้เราชาวลานแห่งนี้ค่ะ

ขอบคุณมากเลยครับ

ได้ความรู้เพิ่มอีก

ขอบพระคุณและอนุโมทนาครับ

หากมีโอกาส มักจะไม่พลาดการไปฟังเวสสันดรชาดก และเทศน์มหาชาติ เลยคะ