เรื่อง “พระป่าในเมืองผู้พากเพียรประพฤติปฏิบัติ”
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน) ทรงปฏิบัติกรรมฐานตามหลักคำสอนของพระพุทธเจ้าที่ว่า “แม้จะอยู่ในบ้านในเมือง ก็ให้ทำสัญญา คือทำความรู้สึกกำหนดหมายในใจว่าอยู่ในป่า อยู่ในที่ว่าง อยู่ในที่สงบ ก็สามารถทำจิตใจให้ว่างให้สงบได้”
นั่นคือ ทรงปฏิบัติพระองค์แบบพระกรรมฐานในเมือง และเมื่อทรงมีโอกาสก็จะเสด็จจาริกไปประทับตามสำนักวัดป่าต่างๆ “ท่านทรงเน้นสติปัฏฐานแนวพระป่าสายพระอาจารย์มั่น ทรงสอนหลากหลาย แต่พระองค์ท่านเองใช้พุทโธ”
คุณสิทธิโชค ศรีสุคนธ์ ลูกศิษย์ของสมเด็จพระสังฆราชเจ้าฯ เล่าให้ฟัง “ท่านทรงปฏิบัติอย่างเคร่งครัด เช่น ยามบ่ายโยมเอาน้ำมาถวาย รับสั่งถามว่าน้ำอะไร เพราะทรงกลัวผิดพระวินัย อย่างน้ำปานะ ถ้าเป็นมหาผล ฉันไม่ได้ น้ำแตงโม น้ำสับปะรดก็ไม่ได้ น้ำฝรั่งได้ ถ้าปั่นรวมเนื้อก็ต้องกรอง ผิดพระวินัยจะไม่ฉันเลย”
ผู้ใกล้ชิดต่างทราบดีว่า น้ำพระทัยแน่วแน่ของพระองค์นั้นถึงกับทรงยอมสละชีวิตเพื่อรักษาพระวินัย เจ้าพระคุณสมเด็จฯ ทรงแสดงความเคารพและอ่อนน้อมต่อพระเถระเสมอ ทุกครั้งที่พบพระผู้ใหญ่ที่พรรษามากกว่า พระองค์จะทรงกราบนมัสการและจะไม่ประทับอาสนะที่สูงกว่า ดังข้อวัตรที่สงฆ์ฝ่ายอรัญวาสียึดถือปฏิบัติ แม้ว่าพระองค์จะทรงมีสมณศักดิ์สูงกว่า และแม้เมื่อเป็นสมเด็จพระสังฆราชแล้วก็ตาม
นอกจากจะทรงสำรวมเคร่งครัดในพระธรรมวินัยแล้ว ยังเอาพระทัยใส่ในการศึกษาวิจัยธรรม และการปฏิบัติสมาธิกรรมฐานอยู่เป็นกิจวัตร
สมเด็จพระสังฆราชเจ้าฯ ทรงสวดมนต์ทำวัตรทุกวันไม่เว้น หลังจากทรงตื่นจากบรรทมตอนตีสี่ ทำธุระส่วนตัว จุดธูปเทียนบูชาพระพุทธรูป ทรงสวดมนต์ แล้วนั่งกรรมฐานจนสว่าง จากนั้นจึงเสด็จไปบิณฑบาต
แม้ว่าจะมีพระกรณียกิจมากมายเพียงใด ตอนค่ำก็ยังทรงต้องนั่งกรรมฐาน หากยังไม่ได้นั่งกรรมฐาน จะรับสั่งว่า “ยังทำไม่ครบ”
เรื่องความสำคัญของการศึกษาและฝึกฝนจิตด้วยวิปัสสนากรรมฐานนี้ ปรากฏในพระนิพนธ์ของพระองค์เสมอ ดังเช่นพระนิพนธ์เรื่อง “การให้ธรรม ชนะการให้ทั้งปวง” ตอนหนึ่งว่า
“...การประพฤติปฏิบัติธรรมด้วยตนเองอย่างสม่ำเสมอจนธรรมนั้นเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับกายกับใจ นั่นแหละเป็นการแสดงธรรมให้ปรากฏ แก่ผู้รู้ผู้เห็นทั้งหลายทั้งปวง และจะต้องได้ผลมากกว่าการให้ธรรมที่เป็นข้อเขียนในหน้าหนังสือ...”
คัดลอกบางตอนจาก :: หนังสือ “พระผู้เจริญพร้อม” สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน)
รวมพระนิพนธ์ “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า (เจริญ สุวฑฺฒโน)” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=43452
“พระผู้เจริญพร้อม” สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=47187