หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี
วัดหินหมากเป้ง
อ.ศรีเชียงใหม่ จ.หนองคาย
ประวัติและคำสอน “หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี”http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=43000
อารมณ์ของกรรมฐาน ท่านเรียกอารมณ์ เดี๋ยวจะไม่เข้าใจถึงเรื่องอารมณ์ อารมณ์นั้นมีทั้งดีมีทั้งชั่วที่เรียกว่า กรรมฐาน ๔๐ นั่นท่านเรียก “อารมณ์ของกรรมฐาน” ทีนี้อารมณ์ที่ทั่วๆ ไป เช่น ความคิดความนึก ความปรุงความแต่ง ในที่สุดแต่ความโทมนัสน้อยใจเสียอกเสียใจหรือดีอกดีใจ ซึ่งมันติดอยู่กับจิต มันห้อยแขวนอยู่กับจิตนั้น สละไม่ได้ ละไม่วาง อันนั้นก็เรียกว่า อารมณ์เหมือนกัน อารมณ์ในทางที่ชั่วที่ไม่ดี
อารมณ์นี้ล่ะเป็นอุปสรรคของการภาวนาทำสมาธิ เป็นตัวภัยร้ายกาจ ห้ามมรรคห้ามผลห้ามพระนิพพาน เหตุนั้นในการทำความเพียรภาวนาจะต้องต่อสู้อารมณ์ทั้งหลายเหล่านี้ เรียกว่า ต่อสู้ข้าศึก เป็นข้าศึกเป็นภัยร้ายกาจ การสู้ต่อสู้อารมณ์ก็จะต้องเอาอารมณ์นั้นแหละมาต่อสู้กัน อารมณ์ทางชั่วเป็นภัยอันตรายแก่ความสงบ คือ สมาธิภาวนา อารมณ์ของความชั่วเป็นภัยอันตรายของมรรคผลนิพพาน เรียกว่า สัคคาวรณ์ (ห้าม-ปิดกั้นสวรรค์) มัคคาวรณ์ (ห้าม-ปิดกั้นมรรค) สัคคาวรณ์ มันเข้าทำนองที่ว่า หนามปักเอาหนามบ่ง ครานี้เมื่ออารมณ์อันชั่วเข้ามาพัวพันอยู่กับจิตกับใจ ทำจิตใจให้สงบได้แล้วก็จำเป็นจะต้องแซะอารมณ์ทางดีต่อสู้ ให้เข้าทางตำรับที่ว่า ชนะความชั่วด้วยความดีของเรา
อารมณ์ในทางที่ดี พระพุทธเจ้าตรัสเทศน์ไว้หลายอย่างนัย ที่เราพากันอบรมมาทั้งปวงหมดเรียกว่า อารมณ์ในทางดี เอาพระพุทธคุณมาเป็นอารมณ์ จะนึกถึงพระพุทธเจ้า พุทโธๆ ธัมโม สังโฆ อะไรทั้งหมดทั้งหลายนั้นแหละเรียกว่า “อนุสสติ ๑๐” กายานุสสติ ธัมมานุสสติ สังฆานุสสติ สีลา-จาคานุสสติ มรณานุสสติ อนุสสติทั้งหมดเป็นอารมณ์ทางดีสำหรับแก้-ต่อสู้เอาชนะอารมณ์อันชั่ว นอกจากนั้นอีกท่านอธิบายกว้างขวางเรียกว่า กรรมฐาน ๔๐ มีมากมาย
ที่อธิบายวันนี้ต้องการให้เข้าใจถึงเรื่องอารมณ์ พูดโดยเฉพาะถึงเรื่องอารมณ์ รู้จักอารมณ์และรู้จักโทษของอารมณ์ คนเราถ้าหากไม่เบื่อ ไม่เห็นโทษของอารมณ์ก็สดับได้แสนยาก โดยมากเข้าใจว่าอารมณ์เป็นความสุข ติดเหลือเกิน สนุกไปตามเรื่องตามราว ชอบอันใดก็เพลินไปกับอันนั้น ชอบเรื่องขับเรื่องเพลงก็เพลินไปตามขับตามเพลง ได้ยินแล้วก็เพลินส่งไป นั่นเรียกว่า ส่งไปตามอารมณ์ได้ยิน เห็นรูปก็ส่งไปตามรูป ปรุงแต่งไปตามเรื่อง รูปดีรูปไม่ดี รูปชั่วรูปเลว รูปสวยรูปงาม รูปกิเลสปรุงแต่งไปตามอารมณ์
คำว่า “ปรุงแต่ง” คำว่า “ส่งไป” นั้นคือมันออกจากหลักเดิมจึงไม่เป็นสมาธิ ถ้าหากเราไม่เห็นโทษ เห็นแต่เป็นคุณอยู่ตราบใด อารมณ์อันนั้นก็เป็นกามคุณ อารมณ์อันนั้นก็เป็นกามโทษเป็นกามคุณ พอเห็นโทษเห็นของน่าเบื่อหน่าย ทำจิตใจให้เพลินเคยมัวเมาลุ่มหลง ส่งนอกออกไกล และเข้าใจอย่างนี้ เห็นโทษแล้วสดับได้ง่ายปล่อยวางได้เร็ว