ผมฝึกสมาธิมาประมาณ4 เดือนแล้ว แต่เหมือนไม่ค่อยก้าวหน้า ขณะทำสมาธิโดยการกำหนดลมหายใจเข้าออก จับสัมผัสลมกระทบกับโพรงจมูก จะรู้สึกถึงใบหน้าและกาย เวลามีอาการเกร็งที่ใบหน้า ก็เอาจิตมาจับไว้ ครู่เดียวก็หายไป ช่วงแรกๆไม่มีปัญหาอะไร
แต่มาช่วงหลังๆนี้ ผมฝึกสมาธิโดยเอาจิตมาวางไว้ที่ปลายจมูก(ตามแบบหลวงพ่อวิริยังค์ สิรินธโร) ทำให้ใบหน้ารู้สึกว่าเกร็ง ใบหน้าตึง ก็เอาจิตมาจับไว้ในส่วนที่เกิดอาการเกร็งหรือตึง ก็ทำให้อาการเหล่านี้หายไป แต่พอเอาจิตไปวางไว้ปลายจมูกอีก ก็มีอาการเกร็งเกิดขึ้นมาอีก สลับกันไปมา ไม่สามารถคลายอาการเหล่านี้ได้ อาหารเหล่านี้เกิดจากการเพ่งมากเกินไปหรือเปล่าครับ
แต่ถ้าเอาจิตไปจับไว้กับร่างกายทั้งหมด อาการเกร็งที่ใบหน้าจะเกิดขึ้นเล็กน้อย และสามารถคลายอาการเกร็งเหล่านี้ได้ รบกวนอาจารย์ทุกท่านด้วยครับ ว่าผมควรจะปฏิบัติอย่างไร

สวัสดีน้อง ราเช็น
ก่อนอื่นต้องเข้าใจธรรมชาติของจิตก่อนว่ามีการเคลื่อนไปอยู่ตลอดเวลา การปฏิบัติต้องไม่ขัดแย้งธรรมชาติของจิต การเกร็งเกิดจากการบังคับจิต จดจ่อกับองค์กรรมฐานเกินพอดี
ธรรมชาติของจิตจะรู้อารมณ์ขณะหนึ่งไม่เิกิน 5-6 วินาที ดังนั้นการรู้ลมต้องไม่ระบุตำแหน่งว่าที่ปลายจมูก หรือที่ใหน คือ
1. ให้รู้รวมๆ ว่าหายใจ รู้แค่ใหนแค่นั้น ไม่ต้องสร้างเงื่อนไขกับการรู้และไม่ต้องมีคำภาวนา
2. รู้เพียง ขณะหนึ่ง (ประมาณ 5-6 วินาที) เมื่อจิตเคลื่อนไป(เผลอ)จับสิ่งอื่น ก็รู้แล้วปล่อย อยา่บังคับอยู่กับลมหรือร่างกาย จิตจะเคลื่อนไปตามธรรมชาติ เราเป็นเพียงผู้ตามรู้
3. อย่าใส่ความตั้งใจ หรือพยายาม เพราะนั่นคือโลภะ ให้รู้สบายๆแค่ใหนแค่นั้น แตะรู้เบาๆ

ถ้าอาการชาเกร็งยังไม่เบาลง ให้ไปรู้จุดใหญ่ๆของร่างกายแทนไม่ต้องรู้ลมแล้วเพราะอาจเกิดอาการเกร็งอีกได้

ใช่ครับ เพ่ง จงใจมากเกินไป คุณจะรู้สึกว่า ไม่ฝึกกลับรู้สึก หายใจเป็นปกติกว่าฝึกเสียอีก นั่นเพราะเวลาไม่ได้ทำ ไม่ได้ฝึก ลมหายใจ การกระทบรู้ อาจเบาบางกว่า เป็นธรรมชาติกว่า ถึงรู้สึกตัวได้น้อย แต่ก็ไม่เกร็งไม่ตึงที่บริเวณใบหน้า ดังนั้น สรุป ไปจับจุดกระทบสัมผัสลมเกินไป จนตึงและมีอาการเกร็ง

ทางแก้ เริ่มใหม่ครับ จับหลวมๆ ลงมา หย่อนลงมาหน่อย ไม่ตึงไม่หย่อนจนเกินไป สบายๆ กลางๆ พอดีๆ ถามมาแค่ อาการเกร็ง ปัญหาเวลาเกร็งก็มีเท่านี้ ทำอานาปนสติ หรือกายคตาสติเนี้ย เป็นอัปปนาสมาธินะครับ สงบแบบแน่วแน่ คือทำให้จิตสงบและพัฒนาไปจนเกิดปัญญา แต่อาศัยความสงบอาศัยสมาธินำ ดังนั้น หลักไม่ได้อยู่ที่ จับกระทบสัมผัสลมเลย ถึงแม้ในคัมภีร์ต่างๆ จะชี้เฉพาะเจาะจงลงไป

ตามพระสูตรในอานาปนสติ ๔ ขั้นแรก ให้จับแค่ รู้สั้น รู้ยาว รู้ทั้งสั้นทั้งยาว และระงับกายสังขาร ให้คุณ rachen ลองเปลี่ยนมาจับ คือรู้สึกตัวตาม ในเวลาปฏิบัติ ถ้าพร้อมนั่งยาวๆ ก็ ห้ามลืมเรื่องตึงจนเกินไป เพ่งจนเกินไปในจุดกระทบสัมผัสลม (ลืมซะ เลิกซะ) ถ้าไม่ได้นั่งยาวๆ อยากลองๆ สบายๆ ก็รู้สึกตัวขึ้นมาในทันที ว่าขณะนี้ ลมสั้นหรือยาว และกำลังหายใจเข้าหรือออก แค่นั้น และแน่นอน หายใจเข้าหรือออกอยู่ก็ตาม ลมที่กระทบสัมผัสผ่านโพรงจมูก(ไม่ต้องเพ่ง)นั้น...มันสั้นแน่นอน เบาบางมากจนแทบไม่รู้สึกไปกับลมเลยสักนิดเดียว แต่มีการเข้าและออก สั้นๆ ละเอียดๆ อยู่

พอคุณ rachen จับความรู้สึกตัว และรู้ชัดว่า เอ่อจริง มันสั้นรู้ชัดว่าสั้น ก็ได้ละ ๑ ข้อ จากทั้งหมด ๑๖ ขั้นสบายๆ เพียงในเบื้องต้น ไม่มีอาการชา เกร็ง ตึงบนใบหน้า เพราะไม่ไปเพ่ง จับความรู้สึกไปที่จุดกระทบสัมผัสได้ก่อน ก็ถือว่า โอเคแล้วครับ ย้ำอีกครั้งในพระสูตร อานาปนสติสูตร เน้นไปที่ความรู้สึกตัว ความรู้ตัว รู้ชัด ว่ากำลังหายใจเข้าหรือหายใจออกอยู่ และเป็นลมหายใจสั้น หรือยาว เอาสองข้อนี้ก่อน รู้ชัดว่าหายใจ(เข้า,ออก)สั้น ๑ รู้ชัดว่าหายใจ(เข้า,ออก)ยาว ๑ และไม่มีอาการเกร็งใดๆ

เรียนอย่างนี้ครับ พอรู้ว่าลมหายใจ(เข้า,ออก)สั้นชัดๆ แล้วกำหนดไปเรื่อยๆ ธรรมชาติของสมาธิ ของสติ จะปรับลมหายใจให้ละเอียดขึ้น รู้สึกตัวมากขึ้น และยาวเองโดยธรรมชาติ ไม่ใช่การบังคับ หรือจงใจ หายใจให้สั้น หรือยาวเลยแม้แต่น้อย เป็นธรรมชาติมากขึ้น โชคดีนะครับ

ขอบคุณอาจารย์ทุกท่านที่ให้คำแนะนำครับ

รบกวนอาจารย์ทุกๆท่านอีกครั้งครับ
หลังจากที่ผมกลับไปทำสมาธิโดยคำแนะนำของอาจารย์ ทุกๆท่าน ปรากกฎว่า แค่หลับตาไม่เกิน 1 นาที่ก็มีอาการเกร็งที่ใบหน้าอีก และยังมีอาการปวดหัว ทั้งๆที่ยังไม่ได้กำหนดอะไรทั้งสิ้น พอลืมตาขึ้นมาอาการเกร็งที่ใบหน้าก็ยังรู้สึกได้ อาการอย่างนี้ผมควรหยุดทำสมาธิไปสักพักหรือเปล่าครับ

ใช่ครับ ควรหยุดทำสมาธิ สัก 2 ถึง 3 วัน แต่ถึงอย่างไรหากกลับมาทำให่มก็จะเป็นเหมือนเดิม การแก้ไขต้องเปลี่ยนวิธีการดังนี้
1. ให้ลืมตา เวลานั่งสมาธิ
2. ไม่ต้องดูลม
3. เวลาจะรู้เหมือนไม่ใส่ใจ ทำเล่นๆ ไม่ได้คิดว่าจะนั่งสมาธิหา พัดลมมาเปิดให้โดนตัว
4. การเริ่มต้นเมื่อเริ่มนั่ง มองสิ่งต่างๆ แบบที่เราใช่้ีวิตประจำวันคือมองสิ่งต่างๆ ผ่านไปสบายๆ จะเริ่มรู้สึกเกร็ง ชาและปวดหัวให้แตะรู้ที่อาการดังกล่าวเบาๆ เวลาเพียงชั่วขณะ ประมาณ2 ถึง 3 วินาที ในขณะรู้ให้สายตามองไปที่ภาพข้างหน้าแบบธรรมชาติไม่ต้องดูที่ศรีษะ ที่ทำเช่นนี้เพื่อไม่ให้เพ่งไปที่จุดเดียวเพราะจะทำให้เกร็งอีก เมื่อรูู้ความเกร็งปวดในระยะสั้นๆ แล้ว ให้เปลี่ยนมารู้ลมที่พัดมาโดนตัว 2 ถึง 3 วินาทีแล้วเปลี่ยนไปรู้อาการปวดให่ม ข้อควรระวังต้องทำเหมือนไม่ได้ทำคือทำเล่นๆสองอามณ์ เพราะปัญหาเกิดจากทำจริงเกินไป และเพ่งอารมเดียว

หากยังไม่ดีขึ้นโทรหาผม 086 4788890 ผมเกิดปัญหานี้เมื่อ 30 ปีที่แล้วมันทรมานมาก ปฏิบัติธรรมอย่างลำบาก ปัจจุบันผมหายแล้ว แต่เมื่อแก้ได้แล้วจะทำให้การปฏิบัติก้าวกน้าอย่างรวดเร้็ว ขอเอาใจช่วยครับ

ขอบคุณมากๆเลยครับ ผมจะนำไปปฏิบัติครับ

ขอให้หายไวไว..นะครับ

ผมก็เป็น...แต่ไม่มีปัญหาอะไร...

ก็แสดงว่า มีความตั้งใจจงใจก่อนอีกอยู่ดีนะครับ ที่ฏีกาน้อยแนะนำ แทบไม่ต้องกำหนดเลย สงสัยลมจะละเอียดเกินไปในการจับ อืม...เอาไงดี เหมือนประตูห้อง ช่องประตู มีคนเดินเข้าเรารู้ มีคนเดินออกเรารู้ การเห็นของเรา ที่มีคนเดินเข้าออก ก็เหมือนกับการ กำหนด เอาสติมาจับไว้ที่ลม แต่ที่นี้ ความจงใจ ตั้งใจ เพ่งจ้องมากเกินไป ก็ยังลดไม่ได้ แค่จะทำๆ ก็เกร็งแล้ว ก็ไม่ต้องไปจับ ลองค้นแนวเจริญสติ ของหลวงพ่อเทียน การพลิกมือไป พลิกมือมา เอามาซ้อมดูให้พอเข้าใจ วิธีเกิดสติ ตามรู้ตามดู เป็นพื้นฐานเอาไว้ก่อน แล้วค่อยมาคุยกันต่อ ว่า จะยังไงดี ถ้าอาการเกร็ง เพ่งจ้องยังหนักเกินไป หยุดพักไปก่อนครับ พอหายแล้ว ลองเปลียนกรรมฐาน เลิกใช้ลมไปก่อน ไปดูอิริยาบถใหญ่ ๔ อิริาบถย่อยๆ การเคลื่อนไหวแทน อาจพอช่วยได้ บางทีอาจจะยังไม่ถูกจริตกับ ลม ก็เป็นได้ครับ

กำหนดที่ลม
ไม่ใช่กำหนดตามร่างกาย ถ้ากำหนดตามร่างกาย เช่นเพ่งปลายจมูก โพรงจมูก ท้อง หน้าอก
ก็เกร็งเป็นธรรมดา
พอมากำหนดลม ก็จะเพ่งลม
ถ้าเพ่งเอาๆๆๆ ก็จะมีการเกร็งอีกเพราะ วิริยะเกิน สติ
V
ทำยังไงถึงไม่ เพ่งเอาๆๆๆๆ
v
ก็ให้ทำความรู้สึกเฉยๆ แค่รู้ก็พอ รู้ตรงไหน รู้ตรงที่มันเข้ามันออก
รู้ตรงที่มันเข้ามันออก รู้ที่ลม แต่ก็คล้ายกับรู้ที่ผิวหนัง มันไม่เหมือนกัน
รู้ที่ลมมันจะรู้น้ำหนักลม ยาว สั้นเอง ถ้าไปรู้ที่ผิวหนังมันจะเกร็ง
V
ต้องลืมตา หรือหลับตา
หลับตา ดีกว่าลืมตาเพราะ เซลล์ประสาท 4 ล้านเซลล์ได้พัก เข้าถึงความสงบดีกว่าลืมตา มีประโยชน์มากกว่า
หลับตาอย่างไร : พริ้มตาลงเบาๆ พริ้มตาไม่เป็น ก็ลืมตาแล้วเอามือลูบหนังตาลงเบาๆ พอพริ้มตาเป็นหน้าก็ไม่เกร็ง
V
ทำดู แล้วจะรู้ว่า จริงนะเออ : ))

สังเกตุต้นเหตุ คือ ตัว จะ จะเกร็งหนอ จะแก้สภาวะได้ทั้งหมด จะเกร็งก็รู้ จะเกร็งหนอๆ จะหายก็รู้ จะหายหนอ ๆ ไม่หายก็รู้ ไม่หายหนอๆ แล้วจะได้สภาวะที่ละเอียดขึ้นไปกว่านี้อีก