อบรมสมาธิ



โอวาทธรรม
ของ
พระสุทธิธรรมรังสีคัมภีรเมธาจารย์
(พระอาจารย์ลี ธมฺมธโร)
วัดอโศการาม อ.เมือง จ.สมุทรปราการ
แสดงธรรมเมื่อวันที่ ๒๔ กรกฏาคม พ.ศ. ๒๔๙๙



๑.) ในการกำหนดลมหายใจนี้
เราจะต้องใช้ความสังเกตพิจารณาเป็นข้อใหญ่
และรู้จักการตบแต่ง ขยับขยายลมหายใจ
ให้เป็นไปโดยความพอเหมาะพอดี
จึงจะได้ผลเป็นที่สบายกายสบายจิต
คือ สังเกตการเดินลมหายใจตั้งแต่ปลายจมูก
จนถึงที่สุดของลมหายใจ

นับแต่จากคอหอยผ่านไปทางหลอดลม หัวใจ ปอด
ลงไปจนถึงช่องท้อง มีกระเพาะอาหารและลำไส้
เบื้องบนตั้งแต่ศีรษะเลื่อนลงมาถึงบ่าทั้งสอง ช่องซี่โครง
กระดูกสันหลังจนถึงก้นกบ
ลมที่ออกตามปลายมือ ปลายเท้า ตลอดทั่วสรีระร่างกายทุกขุมขน

ให้สมมติตัวเรานี้เหมือนกับเทียนหรือตะเกียงเจ้าพายุ
ลมเหมือนกับไส้ตะเกียง สติเป็นตัวเชื้อเพลิงที่ทำให้เกิดแสง
ร่างกายของเราตั้งแต่โครงกระดูกจดผิวหนัง
เหมือนกับเนื้อของเทียนที่หุ้มไส้เทียนอยู่
เราจะต้องพยายามทำให้ดวงจิตของเรา
เกิดแสงสว่างเหมือนกับดวงเทียนจึงจะนับว่าเป็นผลดี

๒.) ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกจะต้องมีของที่เป็นคู่กันเสมอ
เช่น มีมืดก็ต้องมีสว่าง มีพระอาทิตย์ก็มีพระจันทร์
มีเกิดก็มีดับ มีเหตุก็มีผล
ฉะนั้น ในการทำลมนี้ ก็มีจิตเป็นตัวเหตุ มีสติเป็นตัวผล
คือ จิตเป็นผู้ทำ มีสติเป็นผู้รู้ สติจึงเป็นผลของจิต

ส่วนธาตุดิน น้ำ ลม ไฟ ก็เป็นของกาย เหตุของกาย คือ ธาตุลม
เมื่อจิตเป็นผู้ทำเหตุดี ผลทางกายก็เกิดรัศมีจากธาตุทั้ง ๔
ร่างกายก็สบาย แข็งแรงปราศจากโรค
ผลที่จะเกิดขึ้นทางกายและจิตนี้
ก็เนื่องด้วยการกระทำเป็นเหตุ การสังเกตเป็นผล

ขณะที่นั่งสมาธินี้ เราจะต้องสังเกตดูที่ ลมหายใจเข้าและหายใจออกนั้นว่า
ลักษณะของลมที่เดินเข้าไปมีอาการอย่างไร
เกิดความไหวสะเทือนแก่ส่วนต่างๆ ของร่างกายได้อย่างไร
และเกิดความสบายอย่างไรบ้าง เช่น หายใจเข้ายาว ออกยาวแล้วสะดวกสบาย
หรือหายใจเข้าสั้น ออกสั้นสะดวกสบาย หายใจเข้าเร็วออกเร็วสบาย
หรือหายใจเข้าช้าออกช้าสบาย
หายใจหนักสบายหรือหายใจเบาสบาย ฯลฯ เหล่านี้
เราจะต้องใช้ความสังเกตพิจารณาด้วยตนเองและรู้จักปรับปรุงแก้ไข
ลดหย่อน ผ่อนผันให้ลมคงที่เสมอกันพอเหมาะพอดี
เป็นต้นว่า ช้าไปไม่สะดวกสบายก็เป็นให้เป็นสั้น
ถ้าลมอ่อนไปเบาไป ไม่ดี ทำให้ง่วง ก็เปลี่ยนให้เป็นเร็วขึ้นและแรงขึ้น

เหมือนกับเราสูบลมเข้าไปเลี้ยงน้ำมันให้พอดีกับนมหนู ในไส้ตะเกียง
ถ้าได้ส่วนกับลม แสงไฟก็จะมีกำลังเต็มที่เป็นสีนวลสว่างจ้า
สามารถส่องรัศมีไปได้ไกลฉันใดก็ดี
ถ้าเรามีสติกำกับแน่นกับลมหายใจเข้าออกอยู่เสมอ
และรู้จักบริหารให้ถูกต้องกับส่วนต่างๆ ของร่างกาย
จิตของเราก็จะมีอาการเที่ยงตรงเป็นหนึ่ง ไม่วอกแวกไปในสัญญาอารมณ์ใดๆ
และมีอำนาจชนิดหนึ่งเกิดขึ้นเป็นแสงสว่าง คือ ตัวปัญญา
หรือจะเรียกว่า เป็นผลคือ วิชชา ก็ได้

วิชชาอันนี้เป็นความรู้พิเศษอย่างหนึ่ง
ไม่ใช่เกิดจากครูบาอาจารย์สั่งสอน หรือมีใครมาแนะนำ
แต่เป็นความรู้เห็นพิเศษที่พระพุทธเจ้าทรงสรรเสริญ เรียกว่า "สัมมาทิฏฐิ"
ความเห็นอันนี้ประกอบไปด้วย สติสัมปชัญญะ เป็น "สัมมาสมาธิ" ด้วย

จิตที่เป็นสัมมาสมาธินี้เมื่อมีกำลังกล้าแข็งยิ่งขึ้น
ก็เกิดผลเป็น "วิปัสสนาญาณ"
เป็น "ญาณทัสสนะ" เป็น "ญาณวิสุทธิ"
ถึงวิมุตติธรรมเป็นที่สุดปราศจากความสงสัยใดๆ

จิตมีความอิสระ เกิดความสงบเบาสบาย เป็นจิตวิเวกขึ้นโดยลำพัง
เหมือนดวงไฟที่อยู่ในครอบแก้ว ถึงแม้ตัวแมลงเ่าจะบินมาตอมล้อมอยู่
ก็ไม่สามารถจะทำให้ไฟดับได้
และไฟที่อยู่ในครอบแก้วก็ไม่สามารถที่จะแลบออกไปไหม้มือคนที่ถือด้วย





คัดลอกจาก...
หนังสือแนวทางปฏิบัติวิปัสสนา-กัมมัฏฐาน ๒
พระสุทธิธรรมรังสีคัมภีรเมธาจารย์
(พระอาจารย์ลี ธมฺมธโร)
พิมพ์เผยแพร่โดย ชมรมกัลยาณธรรม หน้า ๖๓-๖๕