คุณชาติสยาม

สวัสดีครับคุณชาติสยาม

คำว่ามีการศึกษา ภาษาธรรมในพระพุทธศาสนาแปลว่า การปฏิบัติทางจิต การฝึกฝนจิต

เช่นดูก่อนพาหิยะ
เธอพึงทำความศึกษาอย่างนี้ว่า
เมื่อเห็นก็สักแต่ว่าเห็นนะพาหิยะ


พระเสขะยังเป็นผู้ที่ต้องศึกษา
พระอเสขเป็นผู้ที่ไม่ต้องศึกษา


คำว่า ไม่มีการศึกษา แปลว่า ไม่มีการปฏิบัติทางจิต ไม่ได้รับการฝึกฝนจิต


คนด่าเราไม่ได้หมายความว่าเราจะต้องไปมีปฏิกิริยาตามโกรธตอบเขาทุกครั้งหรอกครับ
และพระอรหันต์ท่านไม่มีปฏิกิริยาต่อคำด่าโดยไปโกรธตอบหรอกครับ เพราะท่านสิ้นอาสาวะกิเลสแล้วครับ สิ่งที่มากระทบพระอรหันต์ท่านใช้ปัญญาครับ


จิตที่ตั้งมั่นไม่หวั่นไหวดั่งภูเขาศิลา
ไม่กำหนัดในอารมณ์
อันเป็นที่ตั้งแห่งความกำหนัด
ไม่โกรธในอารมณ์
อันเป็นที่ตั้งแห่งความโกรธ
จิตของบุคคลใด อบรมได้ดั่งนี้
ความทุกข์จะมีมาแต่ที่ใดเล่า ?



คุณชาติสยามจะเชื่อที่ผมตอบหรือไม่ ไม่มีผลอะไรกับผมครับ
ผมได้ให้ความเป็นกัลยาณมิตรและเมตตาธรรมกับคุณชาติสยามแล้วครับ



เจริญในธรรมครับ

มหาราขันย์ เขียน:
ผม อาจมีหรือไม่มีปฏิกิริยาก็ได้ครับ ผู้มีปัญญาอบรมตนเองไว้ดีแล้วไม่ใช่ได้ยินแล้วต้องมีปฏิกริยาต่อเสียงด่า เสมอไปครับ การมีปฏิกิริยาต่อเสียงด่าเป็นเรื่องของคนไม่มีการศึกษา ไม่ได้อบรมตนครับ


ผู้มีปัญญาอบรมจิตไว้ดีแล้ว จะมี หรือไม่มีปฏิกิริยาก็ได้ ด้วยความสามารถ และคุณภาพแห่งการตัดตรึกวิตกที่ได้อบรมด้วยมรรคภาวนานั้น

แต่ไม่ใช่มาทำการละกิเลสด้วยขณะที่ ไปรู้ว่าเป็น"เสียง"ที่ปรากฏ ว่าเป็น "เสียงด่า"

อะโห พุทโธ อะโห ธััมโม อะโห สังโฆ
จากโจทย์ที่ตั้งไว้ คุณมหาราชันย์ตอบมาแล้วมีผู้มาช่วยแสดงความเห็นอีกเยอะเลย ทั้งยังนิมิต มองเห็นควันมั่วกลุ้มขึ้นมาบังแสงสว่างของพระอาทิตย์ไว้ ดีจังเลย

คุณมหาราชันย์ได้สูญเสียโอกาสที่จะได้ใช้ประโยชน์จากเสียงด่านั้นมา สืบสาว ค้นหา สมุทัย คือเหตุทุกข์ที่แท้จริง ไม่เป็นไปตามหลักของวิปัสสนาภาวนา

การใช้สติมาตัดตอนเสียงและเวทนานั้นไว้ เป็นวิชาโบราณของเหล่าฤาษี ชีไพร พราหมณ์ ทั้งหลาย ยังไม่ใช่วิชาของพระพุทธเจ้าจริงๆ แต่ก็ดีอยู่หรอก ใส่เบรกไว้ก่อนแล้วค่อยพิจารณาทีหลัง

ยกเว้นว่าคุณมหาราชันย์ได้ทำลายเหตุทุกข์ตัวแรก คือ อัตตทิฐิ หรือ สักกายะทิฐิตายขาดแล้ว จึงไม่มีเวทนาตอบโต้กับเสียงที่มากระทบหู ผู้ที่ไม่กระเทือนตอบโต้กับผัสสะทั้ง 6 ได้ เห็นมีแต่พระอรหันต์เท่านั้น ส่วนอริยบุคคลชั้นต้นอีก 3 ท่านนั้นยังมีปฏิกิริยาอยู่บ้าง มาก น้อย ตามชั้นของท่าน ถ้าเป็นอย่างนั้นแล้วก็ขออนุโมทนากับคุณมหาราชันย์นะครับ

***น่าสังเกตอีกอย่างหนึ่งว่าคุณมหาราชันย์ก็ยังคงยกข้อความในตำรามารับรองคำพูดของตนอยู่อย่างเคย
ผมอยากจะได้ยินจริงๆ กับการอธิบายด้วยภาษาชาวบ้านธรรมดาๆ ให้เข้าใจง่ายๆแบบชาวบ้านๆ เป็นการวิเคราะห์การทำงานของกายและจิตว่าเมื่อเกิดการกระทบสัมผัสของทวารทั้ง 6 แล้วมีอะไรเกิดขึ้น นำไปสู่การปฏิบัติเพื่อถอนสมุทัย เหตุทุกข์ออกจากจิตได้อย่างไร อยากฟังประสบการณ์จริงในการเผชิญอารมณ์ของคุณมหาราชันย์ ช่วงก่อนที่จะเก่งการใช้วิชาโบราณปิดกั้นอายตนะ นะครับ

*****สำหรับกัลยาณมิตรที่เป็นห่วงเป็นใยในกระทู้และอุณหภูมิในกระทู้นี้ อย่างเช่นคุณ....... ก็คิดว่าน่าจะสบายใจ เฝ้าติดตามต่อไปนะครับ เพราะกัลยาณมิตรและบัณฑิตทั้งหลายที่มาแสดงความเห็นกันในนี้ล้วนแล้วแต่มีการฝึกสติมาดี มีปัญญายับยั้งชั่งใจดี มีอัตตา ความเห็นผิด หรือ กู อันผอมบางกันเสียเป็นส่วนใหญ่ คงจะไม่มีอะไรหรอกครับ

******การแหย่รังแตน จะทำให้รู้ว่าแตนรังใหนดุ การแคะไค้ให้ไฟประทุ จะได้รู้ว่าเชื้อไฟใครยังเหลืออยู่มาก ผู้อ่านที่ดีย่อมจะตัดสินความด้วยวินิจฉัยอันเป็นธรรมของแต่ละท่านได้อยู่แล้ว

******ขอความเรืองปัญญา ดวงตาเห็นธรรม ความก้าวหน้าในการเจริญมรรคมีองค์ 8 จงบังเกิดมีแก่ทุกท่าน ทุกคนเทอิญ

สวัสดีค่ะคุณอโศกะผู้เจริญ
ดิฉันยังเป็นผู้น้อยในทางโลกแห่งธรรมซึ่งยังต้องร่ำเรียนศึกษาจากผู้รู้ ผู้เจริญทั้งหลายอยู่อีกมาก
ขออนุญาติสนทนาธรรมกับท่านตามสติ ปัญญาของตนมีนะคะ ผิดถูกเช่นไร ขอความกรุณาช่วยชี้แนะด้วยค่ะ


เมื่อไม่มีเหตุปัจจัย อยู่โดยปกติจะใส่เบรคเพื่อประโยชน์อันใดคะ? ถ้าไม่มีการตรึกตรอง
การที่จะแยกแยะดี-ชั่วได้ ชนผู้นั้นต้องมีศีล มีกุศลจิตก่อน จึงสามารถแยกแยะดี-ชั่วได้
เมื่อรู้ว่าสิ่งใดเป็น สมุหทัย เป็นเหตุแห่งทุกข์
เช่น ถูก ค่อนแคะ ส่อเสียด ด่าว่า จากผู้ไม่หวังดีคนใด คนหนึ่ง
ก็เมื่อ มีกุศลจิต ที่รู้ว่า สิ่งใดเป็นเหตุแห่งทุกข์ จึงดับที่เหตุแห่งทุกข์
เมื่อรู้ว่า กิเลส เป็นเครื่องทำให้จิตเศร้าหมอง
นั่นหมายถึงการที่สมควรจะใส่เบรค ยั้บยั้งว่าสิ่งใดเป็น อกุศล จึงควรละ
เพราะมีสัมมาสติ มีปัญญา จากการฝึกอบรมจิตด้วยทางเดินของมรรคมีองค์ 8
พระพุทธองค์ตรัสสอนว่า สิ่งใดควรละ คือ กิเลส ความชั่วทั้งหลาย โลภะ โทสะ โมหะ
สิ่งใดควรเจริญ คือ กุศล ความดีงาม ทั้งหลายทั้งปวง เช่นเจริญพรหมวิหาร 4

อันนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตนของดิฉันที่ยังเป็นปุถุชนผู้น้อย
ที่น้อมรับการชี้แนะ การสนทนาทางธรรมจากท่านอโศกะและผู้ที่เป็นบัณฑิตทั้งหลาย
ว่าสิ่งที่ดิฉันกล่าวมานี้ ถูกหรือไม่ ประการใด ขอความเมตตาช่วยชี้แนะด้วยค่ะ

คู๊นนนน

ทั้งสองคนแหละนะ

เด็กประถมยังรู้เลยนะว่า
การไปเที่ยวพูดว่าคนนั้นคนนี้ไม่มีการศึกษา คือคำหยาบ



อะ มาดูชัดๆ แยกเป็นสองส่วนนะ




ส่วนแรก ยกตัวเองขึ้นก่อน


ส่วนที่สองก็คือการแสดงว่า ที่ยกตัวเองขึ้นนั้น เพื่อจะเหยียบอีกคนหนึ่งลง



ทีนี้ยังภูมิใจอยู่ไหมล่ะ


ส่วนคุณสองคนน่ะ ต้นทุนมันเยอะ
อะไรต่อมิอะไรมันค้ำคออยู่

ส่วนผมน่ะ ต้นทุนมันน้อย ผมมันเลว ปากไม่ดี ไม่มีอะไรจะเสีย
เลยสบายตัว

แหม จะบอกว่าตัวเองพูดในจิตสมรรถนะพระพุทธเจ้าเหรือครับ
แรงนะเนียะ

ไปเที่ยวบอกว่าตัวคุณพูดว่าคนนั้นคนนี้ไม่มีการศึกษาโดยปราศจากกิเลส

อืมมมมม แต่ผมก็ยังอุตส่าห์จับผิดได้นะ มาดู

พระพุทธเจ้าพูดกับท่านพาทิยะ
ทั้งผู้พูดผู้ฟัง จิตอยู่ในสมรรถนะไหนแล้ว

แต่ว่าคุณมาพูดใ่ส่คุณอโศกะ
ถามว่าผู้พูดและผู้็ฟัง มีจิตอยู่ในสมรรถนะแบบไหนเหรอ

คนมีปัญญาจริง อบรมมาจริง เขาไม่พูดอย่างนี้หรอก
เพราะรู้ว่าผู้ฟังขุ่นเคืองใจ
เรียกว่า ผู้พูดฉลาด เพราะรู้จักพูดในสมรรถนะของผู้ฟัง
รวมความเมื่อพูดจบแล้ว คนพูดที่บอกว่ามีปัญญาอบรม
ก็ต้องตอบโจทย์ว่า ที่พูดไปนั้นน่ะ เป็นการประสงค์จะอนุเคราะห์หรืออะไรกันแน่


แต่ เอ่อ ตอนตบท้ายนี่นะ ไม่ได้ผลหรอก
ผมน่ะ "ชัคกี้...แค้นฝังหุ่น" รู้จักมั่งไหมล่ะน่ะ

เอิ๊กๆๆ

มาบอกให้เราเชื่อ
นี่ร่ำเรียนมาเสียเปล่าจริงๆนะ

อะไรเราทำ ดีชั่ว เรารู้แก่ใจ
ใครเขาคิดยังไงก็ช่างเขา
ไม่ต้องไปบอกให้เขามาเชื่อในความดีของเราหรอก
โลกธรรม 8 กล้วยๆ ไม่น่ามาตายน้ำตื้นนะ



555
นี่คุณบอกว่าผม "กด" เหรอเนียะ
จะสอนให้ดูนะ

ตัวคุณต่างหาก ที่กด กดมิดเลยล่ะ มิดจริง
ภาษานักปฏิบัติเขาเรียกว่าพวก "หินทับหญ้า"

ผมนี่ เขาเรียกว่าพวก "ระเบิด" เป็นพวกหินกระแทกหญ้า
อย่ามาบอกผมเลิกกดสิ ผมนี่พวกต้องกด

คุณน่ะพวกต้อง"อย่ากด"

ไปถามครูบาอาจารย์ดูสิ
หรือไม่มี?

หาได้ยากจริงๆเลยค่ะ ยอมรับตามความเป็นจริง

โดยไม่ต้องปลอมแปลงตัวเข้ามาหลายชื่อ

สวัสดีครับ คุณ chefin คุณชาติสยาม คุณจอมราชันย์ มีเหตุ ปัจจัย เงื่อนไขให้ได้สนทนาธรมกัน เพื่อความแตกฉานแห่งสติ ปัญญา พาให้คิดข้อความออกมาโต้วาทะกัน พอหอมปากหอมคอ พอให้เพื่อนกัลยาณมิตรได้อ่านได้พิจารณา ก็นับว่าเป็นสิ่งที่ดีนะครับ

********ถึงตรงนี้ขอใส่เบรค ผ่อนคันเร่งกันลงสักนิด มาคุยเรื่องสบายๆกันสักหน่อย จะได้ผ่อนคลายและคุยกันไปได้นานๆนะครับ

******** "Friendchip is the Cement that Whole the World Togetter"

********วิธีเริ่มต้นปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา
หาที่อันสงัด ปูลาดอาสนะ ขัดสมาธินั่ง ตั้งกายให้ตรง หลังตรง คอตรง หัวตั้งตรง
มนสิการ ตั้งใจ
โยนิโสตั้ง สติ ปัญญา เฝ้าดู เฝ้าสังเกตพิจารณา เข้าไปในกายและจิต ณ ปัจจุบันขณะ ปัจจุบันอารมณ์ ด้วยวิริยะ อุตสาหะ ตบะ ขันติ สมาธิ ต่อเนื่องกันไปไม่ขาดสาย
ที่สุดจะได้ รู้ ได้เห็น กระบวนการทำงานของกายและจิต ว่าเมื่อมีผัสสะ การกระทบของทวารทั้ง ๖ กับสิ่งที่มากระทบ จะเกิดเวทนา ความรู้สึก ตัณหาความอยากขึ้นมาทุกครั้งไป เป็นอารมณ์ธรรม ๑ สัมผัส ๑ อารมณ์ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วก็ดับไปเป็นอดีต แล้วก็เกิดผัสสะและอารมณ์ใหม่เกิดขึ้นมาเป็นปัจจุบันอารมณ์ ให้ได้ ดู ได้เห็น ได้รู้ ได้สังเกต พิจารณา สืบต่อหนุนเนื่อง หมุนเวียนเปลี่ยนแปลงกันไปไม่หยุดยั้ง ตลอดเวลา จนกว่าจะถึงเวลานอนหลับในตอนค่ำจิตเข้าภวังค์หมดความรับรู้สัมผัส พอตื่นเช้าขึ้นมา มีสติ สัมปชัญญะรู้ตัว มีการรับรู้สัมผัสของทวารทั้ง ๖ ขึ้นมาอีก กระบวนการทำงานโดยธรรมชาติของจิตก็จะดำเนินการต่อไปเหมือนเช่นเคย

**********ถ้ารู้ทันปัจจุบันอารมณ์อยู่ตลอดเวลา ความสังเกต พิจารณามีกำลัง คม ละเอียด เฉียบแหลม ก็จะได้เห็นถึงความจริงอันสำคัญว่า วันทั้งวันจะมีแต่ การเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป ของอารมณ์ เป็นทุกข์ ทนอยู่ไม่ได้ เปลี่ยนแปลงไปมา และบังคับบัญชาไม่ได้ เป็นทุกขัง อนิจจัง อนัตตา ตลอดเวลา นี่คือปกติธรรมดาของชีวิตทุกชีวิต
*********แต่สิ่งที่จะเป็นประโยชน์ เป็นงานของวิปัสสนาภาวนาคือผู้ปฏิบัติทุกคนจะได้พบเห็นว่ามีสิ่งแปลกปลอม เกิดขึ้นมายุ่งกับทุกการกระทบสัมผัสทุกครั้งไป คือ
มีอุปาทานความเห็น ผิดว่าเป็น อัตตา ตัวกู ของกู โผล่ ผุดขึ้นมารับรู้เวทนา ตอบโต้กับเวทนา จนเกิดเป็นตัณหา ความอยากทั้ง ๓ อย่าง คือ กามตัณหา ความยินดีพอใจในสัมผัสทั้ง ๖
ภวตัณหา ความอยากได้ อยากเป็น อยากมี อยากเอา เมื่อพบกับอารมณ์ที่ชอบใจ เกิดเป็นโลภะ วิภวตัณหา ความยินร้าย ไม่ชอบใจเกิดขึ้นเมื่อพบกับอารมณ์ที่ไม่น่าชอบใจ เกิดเป็นโทสะ ความขุ่นมัวและโกรธ หรือเกิดความไม่ยินดีไม่ยินร้ายต่ออารมณ์ เกิดความวางเฉย เป็น อุเบกขา แล้วก็จะเกิดความปรุงแต่งไปด้วยอำนาจแห่งความยินดี ยินร้าย หรือเฉยๆ เป็นมโนกรรม เป็นวจีกรรม เป็นกายกรรมไปตามลำดับ เมื่อกรรมครบองค์ ๓ ก็จะเกิดผล เป็นวิบากให้ผู้กระทำกรรมต้องได้รับผล เสวยผล เป็นบาป เป็นบุญ สุข ทุกข์ ไปตามกำลังแห่งกรรมที่ตนกระทำ หมุนเวียน สืบต่อกันไปทั้งวัน

*********เมื่อผู้ปฏิบัติมีญาณ คือปัญญา รู้ เห็นสิ่งแปลกปลอมคือ อุปาทานความเห็นผิดว่า เป็นอัตตา ตัวกู ของกู โผล่ ผุด ขึ้นมาในจิตอย่างนี้จนชัดเจนดีแล้ว ก็จงทำตามหัวใจการภาวนาดังที่สรุปไว้ที่ปกหลังของหนังสือเล่มนี้ ไม่ช้าไม่นานก็จะได้พบเห็นว่า สัมมาทิฐิความเห็นถูกต้องว่า เป็นอนัตตา บังคับบัญชาไม่ได้ ไม่ใช่ตัวกู ของกู จะเกิดขึ้นมาแทนที่ มิจฉาทิฐิ ความเห็นผิดว่าเป็นอัตตา ตัวกู ของกู มากขึ้น ๆ ความเห็นผิดเป็นอัตตา ตัวกู ของกูจะผอมลง เบาบาง จางลง ลดลง ๆ ไปเรื่อยๆ จนหมดสิ้นไป ดับหาย ตายขาดไปจากจิตใจในที่สุด แล้วผลอันยิ่งใหญ่ คือนิพพานธาตุก็จะเกิดปรากฏขึ้นมาในจิตในใจของผู้ปฏิบัติให้รู้แจ้งด้วยตน เอง

พระไตรปิฎก เล่มที่ 04
พระวาจานั้นแล ได้เป็นอุปสมบทของท่านผู้มีอายุทั้งสองนั้น.
ทรงแสดงอนัตตลักขณสูตร
[๒๐] ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งกะพระปัญจวัคคีย์ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย รูปเป็น
อนัตตา ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้ารูปนี้จักได้เป็นอัตตาแล้ว รูปนี้ไม่พึงเป็นเพื่ออาพาธ และบุคคล
พึงได้ในรูปว่า รูปของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด รูปของเราอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย. ดูกรภิกษุ
ทั้งหลาย ก็เพราะรูปเป็นอนัตตา ฉะนั้นรูปจึงเป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลย่อมไม่ได้ในรูปว่า
รูปของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด รูปของเราอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย.
เวทนาเป็นอนัตตา ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าเวทนานี้จักได้เป็นอัตตาแล้ว เวทนานี้ไม่พึง
เป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลพึงได้ในเวทนาว่า เวทนาของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด เวทนาของ
เราจงอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะเวทนาเป็นอนัตตา ฉะนั้น เวทนาจึง
เป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลย่อมไม่ได้ในเวทนาว่า เวทนาของเรา จงเป็นอย่างนั้นเถิด เวทนา
ของเราอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย.
สัญญาเป็นอนัตตา ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าสัญญานี้จักได้เป็นอัตตาแล้ว สัญญานี้ไม่พึง
เป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลพึงได้ในสัญญาว่า สัญญาของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด สัญญาของเรา
อย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะสัญญาเป็นอนัตตา ฉะนั้น สัญญาจึงเป็นไป
เพื่ออาพาธ และบุคคลย่อมไม่ได้ในสัญญาว่า สัญญาของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด สัญญาของเรา
อย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย.
สังขารทั้งหลายเป็นอนัตตา ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าสังขารเหล่านี้จักได้เป็นอัตตาแล้ว
สังขารเหล่านี้ไม่พึงเป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลพึงได้ในสังขารทั้งหลายว่า สังขารทั้งหลายของ
เราจงเป็นอย่างนี้เถิด สังขารทั้งหลายของเราอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะ
สังขารทั้งหลายเป็นอนัตตา ฉะนั้น สังขารทั้งหลายจึงเป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลย่อมไม่ได้
ในสังขารทั้งหลายว่า สังขารทั้งหลายของเรา จงเป็นอย่างนี้เถิด สังขารทั้งหลายของเราอย่าได้
เป็นอย่างนั้นเลย.
วิญญาณเป็นอนัตตา ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าวิญญาณนี้จักได้เป็นอัตตาแล้ว วิญญาณนี้
ไม่พึงเป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลพึงได้ในวิญญาณว่า วิญญาณของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด
วิญญาณของเราอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะวิญญาณเป็นอนัตตา ฉะนั้น
วิญญาณจึงเป็นไปเพื่ออาพาธ และบุคคลย่อมไม่ได้ในวิญญาณว่า วิญญาณของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด
วิญญาณของเราอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย.
ตรัสถามความเห็นของพระปัญจวัคคีย์
[๒๑] พระผู้มีพระภาคตรัสถามว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย พวกเธอสำคัญความนั้นเป็นไฉน
รูปเที่ยงหรือไม่เที่ยง?
พระปัญจวัคคีย์ทูลว่า ไม่เที่ยง พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์หรือเป็นสุขเล่า?
ป. เป็นทุกข์ พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ควรหรือจะตามเห็นสิ่ง
นั้นว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นตนของเรา?
ป. ข้อนั้น ไม่ควรเลย พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. เวทนาเที่ยงหรือไม่เที่ยง?
ป. ไม่เที่ยง พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์หรือเป็นสุขเล่า?
ป. เป็นทุกข์ พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ควรหรือจะตามเห็นสิ่ง
นั้นว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นตนของเรา?
ป. ข้อนั้นไม่ควรเลย พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. สัญญาเที่ยงหรือไม่เที่ยง?
ป. ไม่เที่ยง พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์หรือเป็นสุขเล่า?
ป. เป็นทุกข์ พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ควรหรือจะตามเห็นสิ่งนั้น
ว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นตนของเรา?
ป. ข้อนั้นไม่ควรเลย พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. สังขารทั้งหลายเที่ยงหรือไม่เที่ยง?
ป. ไม่เที่ยง พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์หรือเป็นสุขเล่า?
ป. เป็นทุกข์ พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ควรหรือจะตามเห็นสิ่ง
นั้นว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นตนของเรา?
ป. ข้อนั้นไม่ควรเลย พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. วิญญาณเที่ยงหรือไม่เที่ยง?
ป. ไม่เที่ยง พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง เป็นทุกข์หรือเป็นสุขเล่า?
ป. เป็นทุกข์ พระพุทธเจ้าข้า.
ภ. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ควรหรือจะตามเห็นสิ่ง
นั้นว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นตนของเรา?
ป. ข้อนั้นไม่ควรเลย พระพุทธเจ้าข้า.

คำสอนที่สั้นและเรียบง่ายของพระพุทธเจ้า

ภิกขะเว ดูก่อน เธอผู้เห็นภัยในทุกข์ วัฏฏะสงสาร ความเวียนว่ายตายเกิดทั้งหลาย
อนัตตาโต ที่สภาวธรรม อันเกิดขึ้นเองเป็นเอง บังคับไม่ได้ ไม่ใช่ของเรานั้น
อนุปัสสันโต เธอจงตามเฝ้าดู (สัมมาทิฐิ)
ภาวิโต เธอจงตามเฝ้าสังเกต พิจารณา (สัมมาสังกัปปะ)
พะหุลีกะโต ทำให้มาก เจริญให้มาก (ในการตามดูตามสังเกต พิจารณานั้น)
อภิญญายะ ถ้าเธอทำได้เช่นนั้นแล้ว มรรคญาณ ย่อมจะเกิดขึ้นกับเธอ
สัมโพธายะ ผลญาณ ย่อมจะเกิดขึ้นกับเธอ
นิพพานายะ นิพพาน ย่อมจะเกิดขึ้นกับเธอ
สังวัฎฎะติ เป็นของเธอโดยชอบ ไม่เปลี่ยนแปลงอีกต่อไป