รอคอยคนคนดีที่โลกลืม

ขอ ถามคุณ spata300 กรณีกระทู้นี้หน่อย

แมว เป็นบัญญัติหรือปรมัตถ์ครับ กรุณาแยกสิครับว่า ตรงไหนเป็นสมมุติบัญญัติ ตรงไหนส่วนไหนเป็นปรมัตถ์

ชื่อที่เค้าบัญญัติเรียกสิ่งนั้น (สัตว์นั้น) ว่าแมว บัญญัติ

สิ่งที่ถูกเรียก (ว่าแมว) เป็นปรมัตถ์ หรือตัวสภาวะ

ชื่อที่บัญญัติ (ตั้ง)เรียก สิ่งนั้น (คน) ว่า นาย ก. นาง ข. ฯลฯ เป็นบัญญัติ

สิ่งที่เรียก (ว่านาย ก. เป็นต้น) เป็นปรมัตุถ์

ในเมื่อไม่เข้าใจประเด็นนี้ ก็แยกไม่ออกในด้านการรู้เบื้องต้น

บัญญัติ --โวหารของโลก นาม การตั้งนาม ความทรงนาม ความพูดถึง การแสดงความหมาย ความพูดถึง.

คำบัญญัติ คือ การกำหนด หรือตั้งคำพูดเพื่อใช้เรียกขาน
บรรดาวัตถุหรือสิ่งของที่มีอยู่แล้ว เพื่อให้ใช้พูดจากันรู้เรื่อง

หมายความว่า:-
ภาษาคำพูดทั้งหมดเป็นบัญญัติทั้งสิ้น
เมื่อบัญญัติคำใดขึ้นก็ตาม จะต้องมีสิ่งรองรับคำบัญญัตินั้นอยู่ก่อนแล้ว
ใครจะคิดตั้งเป็นบัญญัติคำพูดขึ้น
โดยที่ไม่มีวัตถุหรือสิ่งของรองรับคำบัญญัตินั้นไม่ได้เลย
ดังนั้น คำบัญญัติ จึงต้องมีภายหลังวัตถุหรือสิ่งของ เช่น ถ้วยแก้ว เป็นต้น
จะต้องมีผู้ประดิษฐ์ภาชนะที่ทำด้วยแก้วสำหรับใส่น้ำขึ้นก่อน
แล้วจึงบัญญัติชื่อเรียกภาชนะอันนี้ว่า “ถ้วยแก้ว”ในภายหลัง
แล้วต่างคนต่างก็ยอมรับและจดจำความหมายของคำว่า“ถ้วยแก้ว” ไว้
ถ้าใครเอ่ยถึงคำที่ได้บัญญัติว่า“ถ้วยแก้ว” ขึ้นเมื่อใด
ก็ต้องรู้ว่าผู้เอ่ย หมายถึงอะไร? รูปร่างสัณฐานเป็นอย่างไร?

คำว่า สมมติ นั้น คือ การกำหนด การรับรองร่วมกันตกลงกัน เพื่อให้รับรู้ร่วมกันอันเป็นบัญญัติซ้อนบัญญัติ หรือตั้งบัญญัติซ้อนบัญญัติลงไปอีกชั้นหนึ่ง
เพื่อให้จำกัดชัดลงไปว่า หมายถึง วัตถุชิ้นนั้น สิ่งนั้น
หรือหมายถึงคนๆนั้น ไม่ใช่หมายถึงวัตถุชิ้นอื่น สิ่งอื่น หรือคนอื่น
ซึ่งอยู่ในบัญญัติคำเดียวกัน หรือมีชื่อเรียกอย่างเดียวกัน
เช่น คำสมมุติ พ่อแม่ สามีภรรยา ลูกหลาน พระราชา พระราชินี เป็นต้น
คำสมมุติที่กล่าวมาทั้งหมดเหล่านี้ มาจากคำบัญญัติเดิมว่า “คน” เหมือนกัน
แต่เพราะคนๆนั้น ได้ทำหน้าที่ หรือมีภาระในการให้กำเนิดแก่บุตร
ฝ่ายชายก็เรียกว่าพ่อ ฝ่ายหญิงก็เรียกว่าแม่ ดังนี้เป็นต้น

บัญญัติ แบ่งออกเป็น ๒ ชนิด คือ
๑.อัตถบัญญัติ
ตั้งขึ้นเพื่อให้รู้เนื้อความ รูปร่าง สัณฐาน กิริยาอาการของสิ่งที่ได้ตั้งชื่อนั้นๆไว้
เช่น ต้นไม้ เมฆ น้ำ เดิน สวย เป็นต้น
๒.สัททบัญญัติ
ตั้งเป็นถ้อยคำสำหรับใช้พูดจากัน
ตามที่ได้ตกลงยอมรับว่าหมายถึงอะไรในตอนที่ตั้งเป็นอัตถบัญญัติ
เมื่อได้ยินเสียงกล่าวขานออกมาอย่างใดก็เข้าใจ และรู้เรื่องตามนั้น
เช่น ได้ยินเสียงคนพูดออกมาว่า “ต้นไม้”
ผู้ได้ยินก็สามารถนึกรูปร่างของต้นไม้ได้ถูกต้อง
ตรงกับที่ผู้พูด หมายความถึงได้ เป็นต้น

คำว่า อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
อัตตา นิพพาน และคำที่เรียกว่า ปรมัตถ์,เหล่านี้
ล้วนแต่เป็นคำบัญญัติ และต้องมีสภาวะรองรับทั้งสิ้น
จะบอกว่าคำบัญญัติคำหนึ่งคำใดเหล่านี้ ไม่มีสภาวะรองรับย่อมไม่ได้
ถ้าหากหยุดพูดกล่าวขานเสียเมื่อใด คำบัญญัตินั้นก็ดับไป
แต่วัตถุหรือสิ่งนั้นๆอันเป็นสภาวะรองรับยังคงมีอยู่โดยปกติธรรมดา
มิได้หายสูญไป ตามบัญญัติที่เลิกพูดถึงไปด้วย

เอาอีกสักตัวอย่างหนึ่ง

ชื่อที่เค้าบัญญัติเรียกวัตถุสิ่งหนึ่ง (รถ)ว่า รถ เป็นปรมัตถ์

สิ่งที่ถูกเรียกว่า (รถ) เป็นปรมัตถ์

ชื่อที่เค้าบัญญัติเรียกวัตถุสิ่งหนึง่ว่า (ช้อน,จาน,ข้าว,แกง..)นั้นเป็นบัญญัติ

สิ่งที่ถูกเรียกว่า...เป็นปรมัตถ์หรือสภาวะ

เอาเห็นๆนี่หล่ะ ไม่ต้องไปไกล

มาเอาเรื่องจริงๆกันดีกว่า.....

ชื่อ กรัชกาย หรือ สิ่งที่ถูกเรียกว่า กรัชกาย ขอถามว่า

ตอนนี้ คุณนะ มีไหม .....อย่าตอบว่าไม่มีนะก็คงเห็นๆกันอยู่ไปดูที่กระจกก็ได้

ว่าโดยปรมัตถ์ คุณนะ มีไหม....ก็ย่อมไม่มีเพราะอวัยวะต่างที่ประกอบมาเป็น คุณ

คงไม่สามารถอยู่โดยไม่แตกสลายได้

เห็นไหมละว่า จะบัญญัติหรือปรมัตถ์ มันอยู่ที่เรามอง ว่าจะมองปัจจุบันหรืออนาคต

ที่ต้องทำความรู้จักและเข้าถึงนะ ต้องพิจารณาทั้งหมดแหละ ทั้งที่เห็นและทั้งที่รู้