วิธีปฏิบัติทางโยคะศาสตร์
ท่านธมฺมวิตกฺโกภิกขุ ได้เขียนหนังสือวิธีปฏิบัติทางโยคะศาสตร์ขึ้น
หลังจากอุปสมบทเป็นพระภิกษุสงฆ์ผ่านไปเพียง ๑ พรรษา
เพื่อถวายแด่พระอุปัชฌาย์ “ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์”
เมื่อวันที่ ๒๕ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๖๙ โดยมีใจความดังต่อไปนี้
๒๕ มิถุน ๒๔๖๙
ขอประทานกราบเรียน พระคุณเกล้าฯ
ขอประทานถวายวิธีบริหารร่างกายประจำวัน
ซึ่งเกล้าฯ มั่นใจว่า ถ้าไม่มีอดีตกรรมตามสนองแล้ว
การบริหารร่างกายที่ถูกต้องตามกฎของธรรมดาโดยสม่ำเสมอจริงๆ
จะช่วยส่งเสริมให้รูปขันธ์นี้เป็นเรือนอันแข็งแรงมั่นคงและทนทาน
เป็นที่อาศัยของนามขันธ์ได้อย่างวัฒนาถาวร ห่างจากโรคาพยาธิ
มีโอกาสใช้ชีวิตช่วยยังประโยชน์ให้แก่โลกได้ยืดยาวจนสุดเขตขัยแห่งอายุ
เกล้าฯ เป็นเด็กขี้โรคมาแต่เดิม โยมผู้หญิงผู้ชายขี้โรค
ทั้งเกล้าฯ ได้เคยกรากกรำอดหลับอดนอน
จนร่างกายทรุดโทรมมาครั้งหนึ่งแล้วในระหว่างรับราชการ
ถึงกับเป็นโรคเส้นประสาทอ่อน (Neurasthenia)
มีร่างกายผอมซีดสามวันดีสี่วันไข้
จนสมเด็จพระบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้ารัชกาลที่ ๖ ทรงออกพระโอษฐ์ว่า
“เกรงจะเป็นฝีในท้อง Consumption เสียแล้ว”
เกล้าฯ ต้องถูกส่งไปรักษาที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
แต่การรักษาด้วยวิธีแลยาต่างๆ หลายอย่างหลายชนิดไม่เป็นผลเลย
เกล้าฯ ได้พยาบาลบริหารร่างกายด้วยหันเข้าหากฎของธรรมดา
ตามวิธีที่กราบเรียนถวายมานี้โดยสม่ำเสมออย่างที่เรียกว่า
“เมื่อจะทำอะไรต้องทำกันจริงๆ”
จนได้รับผลดี มีร่างกายสงบสบายเรื่อยมาจนบัดนี้ไม่ต้องใช้ยา
ไม่ต้องไต่ถาม หรือปรึกษาหมอในเรื่องโรคภัยส่วนตัวอีกเลยฯ
กำหนดบริหารร่างกายประจำวัน
๑. ตอนตื่นลุกขึ้นจากที่นอน ดัดตน ๔ ท่าดังนี้
๑.๑ ยืด (stretch)
๑.๒ แขม่วท้อง (Pumping)
๑.๓ เตะขึ้น (Kick up)
๑.๔ บดท้อง (Ehuming)
๒. ลุกขึ้นจากที่นอนแล้ว ไปยืนที่หน้าต่างที่เปิดตรงช่องลม
หายใจยาวสุดอากาศสดๆ (Fresh Air) เข้าปอดให้เต็มที่ ๔ ท่าดังนี้
๒.๑ อัดลม (Paching)
๒.๒ หายใจยาวสูดลมเข้าปอดตอนบน (Upper Chest Breathing)
๒.๓ หายใจยาวอัดลมดันให้ท้องโป่งพอง (Abdominal Breathing)
๒.๔ หายใจยาวสูดลมเข้าอกให้ซี่โครงกาง (Bostal Breathing)
ในขณะที่ทำท่าเหล่านี้ควรหลับตา และตั้งใจเป็นสมาธิอยู่ในท่าที่กำลังกระทำอยู่นั้น
เมื่อจบท่าแล้วจึงลืมตา เวลาลืมตานั้นต้องลืมจริงๆ คือเพ่งมองไป
แล้วค่อยๆ หลับกลอกไปกลอกมา ขึ้นข้างบน ลงข้างล่าง
กลอกข้างซ้ายกลอกขวา และกลอกเป็นวงกลม
นี่เป็นการบริหารลูกตาอีกส่วนหนึ่งฯ
๓. ดื่มน้ำ ๑ ถ้วยแก้วเต็มๆ
น้ำที่จะใช้ดื่มนี้ สำหรับผู้ที่จะมีอายุล่วงเข้าเขตปัจฉิมวัยแล้วไม่ควรดื่มน้ำเย็น
ในตอนตื่นตอนเช้าๆ ท้องว่างๆ ควรดื่มน้ำต้มเดือดแล้วอุ่นๆ
ถ้าดื่มน้ำเปล่าๆ ไม่ได้ควรเลือกเจือชานิดหน่อยพอมีกลิ่นชวนให้ดื่มได้
แต่อย่าให้มากนัก เพราะมีธาตุที่ให้โทษแก่ร่างกายอยู่บ้าง
ไม่เหมาะสำหรับดื่มในเวลาท้องว่างตื่นนอนใหม่ๆ ตอนเช้า
๔. ไปถ่ายอุจจาระ
ถ้าเราเกรงจะเสียเวลาช้าไป ควรเอาหนังสือติดมือไปอ่านด้วย
ต่อไปนี้ลงมือทำงาน (Work) ได้
๕. เมื่อหยุดงานแล้ว ก่อนรับประทานอาหารควรดัดตน ๓ ท่าดังนี้
๕.๑ ยืนกางแขนบิดตัว เอามือแตะปลายเท้าทีละข้าง (Tickle toe)
๕.๒ เขย่าตัว (Pep hop)
๕.๓ จ้องดาวและบิดคอ (Star Gazer และ Hen peck)
แล้วดื่มน้ำ ๑ ถ้วยแก้ว ก่อนรับประทานอาหารสัก ๑๕ นาที
เมื่อรับประทานอาหารแล้วใหม่ๆ
ไม่ควรอ่านหนังสือหรือใช้สมองคิดเลย ควรคุยหรือเดิน
หยิบโน่นหยิบนี่นิดๆ หน่อยๆ เป็นดี และไม่ควรดื่มน้ำ
รอไว้จนกว่าอาหารย่อยเรียบร้อยจนเบาท้อง แล้วจึงดื่มน้ำให้มากๆ
๖. ก่อนจะอาบน้ำเข้านอนตอนกลางคืน
ควรดัดตนอีกครั้งหนึ่ง ๗ ท่า ดังนี้
๖.๑ ยืด (Stretch)
๖.๒ แขม่วท้อง (Pumping)
๖.๓ เตะขึ้น (Kick up)
๖.๔ บดท้อง (Ehuming)
๖.๕ ยืดกางแขนบิดตัวเอามือแตะปลายเท้าทีละข้าง (Tickle toe)
๖.๖ เขย่าตัว (Pep Hop)
๖.๗ จ้องดาวและบิดคอ (Star gazer และ Hen Peck)
ท่าดัดตนเหล่านี้ ถ้าทำให้มากเกินไปก็ให้โทษหรือไม่ให้คุณ
ที่จะให้คุณจริงๆ คือพอควรอยู่ระหว่างกลาง
ไม่ไปทางที่สุดโด่งทั้งสองข้าง ควรมิควรประการใดสุดแล้วแต่จะโปรด
เกล้าฯ ธมฺมวิตกฺโก
หนังสือวิธีปฏิบัติทางโยคะศาสตร์ http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=46797
