การเกิดของฌานลาภีบุคคล
ที่เป็นไปตามอำนาจของนิกันติตัณหา และ เจโตปณิธิ
เมื่อเจริญปฐมฌานอย่างต่ำแล้ว ย่อมส่งผลให้เกิด
ในพรหมปาริสัชชาภูมิ เป็นต้นนั้น
แต่ถ้าฌานลาภีบุคคลใดมีนิกกันตัณหาหรือเจโตปณิธิแล้วการเกิด
ในภูมิต่างๆก็เป็นไปไม่แน่นอน ย่อมแล้วแต่นิกกันติตัณหา
หรือเจโตปณิธิของฌานลาภีบุคคลนั่น
นิกกันติตัณหา หมายถึง ความยินดีติดใจในภูมิที่ตนเคยเกิด
มาแล้วหลายๆชาติ
เจโตปณิธิ หมายถึง มีจิตปรารถนาภูมินั้น
ที่เป็นไปตามอำนาจของฉันทะ

เช่น ฌานลาภีบุคคล เมื่อใกล้จะตาย มีนิกันติตัณหา
ในเทวภูมิ ภูมิใดภูมิหนึ่งเกิดขึ้น ฌานนั้นก็จะเสื่อมลง
ฉะนั้นเมื่อตายลงก็ไปเกิดในเทวภูมินั่นๆ
โดยไม่ไปเกิดในพรหมภูมิ มนุษย์หรือเทวดาที่สำเร็จ
เป็นพระโสดาบัน หรือพระสกทาคามี เมื่อได้ฌานแล้ว

ย่อมไม่มีนิกันติตัณหา หรือเจโตปณิธิในกามสุคติภูมิ
เพราะสมาธิของพระอริยะบุคคลนั้นมั่นคงยิ่งกว่าฌานสมาธิ
ของปุถุชนฌานจึงเสื่อมได้ยาก เมื่อตายลงจึงไปเกิดในพรหมภูมิ
ตามฌานของตน และเมื่อไปเกิดเป็นพรหมแล้ว

แม้ไม่สำเร็จเป็นพระอนาคามีก็จะไม่กลับมาเกิดในกามสุคติอีก
พรหมอริยะ ๒ พวกนี้ ได้ชื่อว่าเป็นฌานอนาคามีด้วย

ปุถุชน หรือพระโสดาบัน และพระสกทาคามี ที่เป็นมนุษย์และเทวดาที่
ได้สมาบัติ ๘ หรือ ๙ นั้น ถ้ามีเจโตปณิธิในพรหมภูมิ ภูมิใดภูมิหนึ่ง
ที่นอกจากอสัญญสัตตภูมิ และสุทธาวาสภูมิแล้ว เมื่อตายลง
ก็จะไปเกิดในพรหมภูมิที่ตนปรารถนานั้นๆได้

เทวดาหรือมนุษย์ที่สำเร็จเป็นพระอนาคามีที่ได้สมาบัติ ๘ หรือ ๙
ถ้ามีเจโตปณิธิในพรหมภูมิ ภูมิใดภูมิหนึ่ง ที่นอกจากอสัญญสัตตภูมิแล้ว
เมื่อตายลงย่อมไปเกิดในภูมิที่ตนปรารถนาได้เช่นเดียวกัน ดังเช่นพระอนาคามีนั้น
ถ้าปรารถนาปเกิดปฐมฌานภูมิ, สุทธาวาสภูมิ, หรืออรูปภูมิ ดังนี้แล้ว
ก็ย่อมไปเกิดในภูมิที่ตนปราถนานั้นได้