ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว
นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ...........ฯลฯ...

เราได้อ่านพระไตรปิฎก อาจพบได้บ่อยครั้งว่า"ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว นั่ง ณ ที่ควรข้างหนึ่ง" อาจจะมีผู้สงสัยว่าที่นั่ง ณ ที่ควรข้างหนึ่งนั้นนั่งตรงไหน?
อธิบาย
เพราะเป็นการนั่งที่ไม่ประกอบด้วยโทษมี ๖ ประการ
๑. นั่งใกล้นักเวลาพูดกันเสียงจะดังเกินไปเหมือนตะคอกกัน ทำให้เกิดความรู้สึกที่ไม่ดีต่อกัน
๒. นั่งไกลนักเวลาพูดกันเสียงเบาๆธรรมดาไม่ได้ยินทำให้ต้องตะโกนซึ่งเป็นกิริยาที่ไม่สุภาพ
๓. นั่งตรงหน้าเกินไป เวลาพูดกันทำให้จ้องหน้าจ้องตากันเป็นการเสียมารยาทขาดคุณสมบัติผู้ดี
๔. นั่งข้างหลังเกินไปเวลาพูดกัน ทำให้เอี้ยวคอหันไปพูดทำให้เมื่อยคอ และทำให้ขาดความคุ้นเคยกัน
๕. นั่งเหนือลมอาจทำให้กลิ่นตัว กลิ่นปากไปรบกวนอีกฝ่ายหนึ่ง
๖. นั่งใต้ลมอาจทำให้กลิ่นตัว กลิ่นปากของอีกฝ่ายหนึ่งมารบกวน
การนั่งที่เว้นจากโทษ ๖ อย่าง เรียกว่า "นั่ง ณ ที่สมควรข้างหนึ่ง" ได้แก่การนั่งเฉลียงไปทางขวามือของพระพุทธองค์ หรือ บุคคลที่ตนไปหาเพราะทิศเบื้องซ้ายเป็นทิศไม่ที่นิยมแสดงความเคารพ

ขอบคุณในความรู้ใหม่ ของกระผม ครับ

เวลาไปฟังหลวงพ่อ....ตำแหน่งที่ชอบนั่งมากที่สุด..คือ...แถวที่..3..4..เฉียงไปทางซ้าย(ของผู้พูด)

อย่างนี้...ก้ไม่ใช่ที่..ที่ควรนั่ง...นะซิ

แล้วทำงัยละ....ที่ชอบ..ที่ชอบ..ซะด้วย

เพราะยังงี้อะเปล่า....หัวมันถึงยังซื่อบื่ออยู่...

นั่งใกล้นักเวลาพูดจะเสียงดังเกินไปเหมือนตะคอกกัน ทำให้เกิดความรู้สึกที่ไม่ดีต่อกัน

ข้อนี้ชวนให้สงสัยว่า ถ้าหากต้องนั่งใกล้ด้วยเหตุใดๆก็ตาม ก็สามารถพูดกันเบาๆค่อยๆ
ก็ได้นี่นา แล้วทำไมนั่งใกล้แล้วต้องพูดเสียงดังเท่าเดิมด้วย

นั่งตรงหน้าพอดี บางครั้งก็สะท้อนให้เห็นถึงความตั้งใจสูงในการจะรับฟัง

นั่งใต้ลมเหนือลมก็คงได้ถ้าหากเราอาบน้ำล้างหน้าแปรงฟันและซักผ้าให้สะอาดอยู่เสมอ

อันที่จริง...แล้ว....

ไม่น่าจะระบุตำแหน่ง..ตรง ๆ ได้เลยนะ..

หากคนมามาก...แล้วจะไปนั่งที่เดียวกันได้อย่างไร?

ลองนึกดู...คนนับพัน...แต่พากันนั่งแค่ฝั่งเดียว...เฉียงไปทางด้านขวา(ของพระองค์)

แล้วก็ต่อกันไปยาว ๆ ..เพราะไปอยู่ทิศอื่นไม่ได้..กลัวจะไม่ใช่ที่อันควรข้างหนึ่ง

เห็นภาพแล้วก็คงพิลึก..น่าดู

ณ. ที่อันควรส่วนข้างหนึ่ง...คือ..ที่ที่ควรในขณะนั้น...มาก่อนก็อยู่หน้า...มาหลังก็อยู่ถัดไป

ไม่ใช่จะแหวกผู้คนเพื่อเดินฝ่าเข้าไป

เอาเป็นว่าเรามาศึกษาตามพระไตรปิฎก ว่าพระพุทธเจ้าสอนอย่างไร
เพราะการที่ผมเอาตั้งเป็นกระทู้นั้นผมเคยสงสัยเหมือนกันว่า"นั่งยังไง" เมื่อถามท่าน อ. ท่านก็เมตตา
คลายความสงสัยให้ และก็ในพระไตรปิฎกก็กล่าวไว้เช่นกัน จึงนำมาบอกต่อเพื่อเสริมความรู้กับผู้ที่สนใจ
ส่วนว่าใครจะเอาไปปฏิบัติตามหรือไม่ก็แล้วแต่ นั่นเป็นเรื่องของแต่ละบุคคลว่าสมควรปฏิบัติ หรือเพียงแค่ควรรู้ โดยเฉพาะความสงสัยนี่เองจึงทำให้บุคคลบรรลุธรรมไม่ได้ ก็ในพระโสดาบันท่านละความสงสัยเสียได้แล้ว ไม่มีความสงสัยอีกต่อไป


ถ้าเราจะสงสัยในพระไตรปิฎกนั้น คงจะต้องไปถามพระพุทธเจ้าดูแล้วหละว่าท่านสอนอย่างนี้จริงหรือเปล่า และท่านก็ปรินิพพานไปเสียแล้ว แล้วเราจะไปถามผู้ใดได้ งั้นคงจะต้องรอไปถามองค์ที่จะมาอุบัติขึ้นองค์ต่อไป

การนั่งที่มีโทษ ๖ อย่าง
บทว่า นิสีทิ แปลว่า เข้าไปนั่งใกล้. เพราะว่าคนที่เป็นบัณฑิต
เข้าไปหาบุคคลผู้ตั้งอยู่ในฐานะเป็นครูแล้วย่อมนั่งลง ณ ที่สมควรส่วนข้าง
หนึ่ง เนื่องจากเป็นผู้ฉลาดในที่นั่ง และพราหมณ์นี้ก็เป็นบัณฑิตคนหนึ่ง
ในจำนวนบัณฑิตเหล่านั้น. เพราะฉะนั้น จึงนั่งลง ณ ที่สมควรส่วนข้าง
หนึ่ง.
ถามว่า ก็บุคคลนั่งอย่างไร จึงชื่อว่านั่งลง ณ ที่สมควรส่วนข้าง
หนึ่ง ?
ตอบว่า นั่งเว้นโทษของการนั่ง ๖ อย่าง.
ถามว่า โทษการนั่ง ๖ อย่างมีอะไรบ้าง ?
ตอบว่า มีดังนี้คือ :-
๑. อติทูรํ นั่งไกลเกินไป
๒. อจฺจาสนฺนํ นั่งใกล้เกินไป
๓. อุปริวาตํ นั่งในที่เหนือลม
๔. อุนฺนตฺปฺปเทสํ นั่งในที่สูง
๕. อติสมฺมุขํ นั่งตรงหน้าเกินไป
๖. อติปจฺฉา นั่งล้ำไปข้างหลังมาก
อธิบายว่า คนที่นั่งในที่ไกลเกินไป ถ้าประสงค์จะพูดกันก็ต้องพูด
ด้วยเสียงดัง. นั่งในที่ใกล้เกินไปก็จะเบียดเสียดท่าน นั่งในที่เหนือลมก็
จะรบกวนท่านด้วยกลิ่นตัว นั่งในที่สูงก็จะเป็นการแสดงความไม่เคารพ
นั่งตรงหน้าเกินไป ถ้าประสงค์จะมองดู (หน้ากัน ) ก็จะต้องจ้องตากัน

http://www.dhammahome.com/front/webboar ... p?id=14684

ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว
นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ...........ฯลฯ...

เรื่องนี้ เป็นเรื่องและงานของพระอานนท์ซึ่งเทียบได้กับศัพท์สมัยใหม่ว่า "พุทธเลขา"ที่นั่งอันควรสำหรับเลขานั้นเป็นอย่างไร เราคงจะสังเกตเห็นและรู้ได้กันอยู่แล้วจากสังคมโลกสังคมการทำงานในยุคปัจจุบัน
ถ้าเป็นครั้งพุทธกาล ไม่มีสื่อและเครื่องมือโสตทัศนูฯ พระอานนท์คงต้องนั่งข้างๆไม่ใกล้ไม่ไกล ไม่บัง ไม่ขวาง ฟังพุทธดำรัสได้ชัดเจนและทูลถามได้ด้วยเสียงอันไม่ดังมาก อยู่ตรงไหนทุกท่านน่าจะจินตนาการหรือนึกมโนภาพออกกันกระมังครับ

หรือลุงหมานจะเห็นเป็นอย่างไร? เพราะตอนนี้กระทู้พาขยายออกไปไกลประเด็นมากขึ้นๆหรือเปล่าครับ

ตอบไว้แล้วในกระทู้ข้างบนครับ

พระไตรปิฎก...นะไม่ได้ไปวิเคราะห์...

แต่..เราเอาสองอย่างมา...แล้วว่าเป็นอย่างเดียวกันรึเปล่า?

ณ. ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง...กะ...การนั่งที่มีโทษ 6 อย่างนะ..ครับ

กระผมนึกภาพที่เหล่าทหาร หาร..ที่พระพุทธบิดาส่งมาให้เชิญพระองค์กลับวังหลังตรัสรู้...นะครับ

มาเป็นกองร้อย....

มาก็พบพระพุทธเจ้าเทศน์...

แล้วทหารเหล่านั้น...ก็พากันไปอยู่..ณ. ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง...มิใช่หรอครับ?

จำผิดผลาดอย่างไร..ก็ช่วยแถลงไขให้หน่อย..นะครับ


ไม่ได้ไปว่าตำราผิด....แต่กำลังคิดว่า..เราเข้าใจผิดไปเองรึเปล่า

สงสัยลุงหมานคงเหงา ลูกหลานไปเรียนหนังสือไปทำงานกันหมด
เลยหาเพื่อนคุยแต่ไม่รู้จะคุยอะไร ดูแล้วน่ารักน่าเอ็นดู
เหมือนหนุ่มสาววัยรุ่นที่เนียมอาย ไม่รู้จะคุยอะไรแต่อยากคุย

ลุงหมานครับ ก่อนจะเอาบทวิเคราะห์อะไรมาโพส ถามหน่อยใช้
สมองซีกไหนคิดครับ สมัยพุทธเจ้ามีอย่างที่ลุงหมานโพสด้วยหรือครับ
ผมว่าปัญญาอ่อนมาก(ไม่ได้ว่าลุงนะ ผมว่าคนที่วิเคราะห์)

เพื่อนๆอ่านแล้วมันตลกมั้ยล่ะ พระพุทธเจ้ากับเหล่าอริยสาวก
กลัวเหม็นขี้เต่า เหม็นขี้ฟันกัน

ลุงผมจะบอกให้ จะวิเคราะห์อะไรต้องนึกตามไปเหมือนว่าเราอยู่ในสถานที่นั้นด้วย
พูดมากไปกลัวเปลื่องน้ำลาย เอางี้ดีกว่า ลุงเคยดูลิเกหรือหนังจักรๆวงศ์ๆมั้ย
ตอนพระราชาออกประชุมขุนนาง ทำไมเขาเว้นที่ตรงกลางไว้ ก็เพื่อเอาไว้ให้
ขุนนางที่อยู่ไกลใช้เดินเพื่อถวายรายงาน หรือ เพื่อให้พระราชาเรียกตัวเพื่อซักถาม

" นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง เมื่อได้อ่านพระสูตร" ก็จะเป็นคำที่พบได้บ่อย




ข้อความเหล่านี้มาจาก อรรถกถา มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ มูลปริยายวรรค
เป็นคำที่พระอรรถกถาจารย์ได้อรรถาธิบายเนื้อความในพระสุตตันตปิฎกอีกทีหนึ่ง

การนั่งนั้นมีโทษ ๖ อย่าง กับการนั่งนั้นไม่มีโทษ ๖ อย่าง นั้นความหมายก็อันเดียวกันจริงไหม ?
และการนั่งในสิ่งที่ควรข้างหนึ่งก็คือการนั่งในสิ่งที่ไม่มีโทษ ๖ อย่างนั้นเอง
การนั่งในสิ่งที่ไม่ควรก็คือการนั่ง เว้นจากการนั่งในสิ่งที่มีโทษ ๖ อย่างเช่นกัน

ครับขอบคุณที่หาหลักฐานมาอ้างอิงครับ