คำว่า "อวิชชา"นั้น หมายถึง ความไม่รู้ ในหลักอริยสัจสี่ คือ ไม่รู้ว่า อะไรคือ ทุกข์,อะไรคือเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์,อะไรคือเหตุที่ทำให้ถึงความดับทุกข์,อะไรคือหนทางแห่งความดับทุกข์
คำว่าไม่รู้ หรือ อวิชชา ตามหลัก พระไตรปฺิฎก นั้น ไม่ได้มีความหมายเพียงแค่หัวข้อ แต่ไม่รู้ในรายละเอียดทั้งหลายซึ่งมีมากมายหลายอย่างหลายชนิด
ความไม่รู้ ในหลักอริยสัจสี่ ถ้ามองให้ลึกซึ้ง แล้ว ก็คือไม่รู้ว่า การปรุงแต่ง (สังขาร)เป็นทุกข์ ความไม่รู้(อวิชชา)จึงเป็นปัจจัยทำให้เกิดการปรุงแต่ง(สังขาร)
การปรุงแต่ง (สังขาร) มีปัจจัยเกิดจาก จิตวิญญาณ(การรับรู้อารมณ์หรือธรรมชาติรับรู้อารมณ์) ดังนั้น จิตวิญญาณ จึงเป็นปัจจัยทำให้เกิด การปรุงแต่ง ด้วยเช่นกัน
จิตวิญญาณ(การรับรู้อารมณ์หรือธรรมชาติรับรู้อารมณ์) เกิดจากปัจจัยคือการได้รับการสัมผัสจากอายตนะภายนอกโดยอายตนะภายใน ดังนั้นอายตนะภายนอก และอายตนะภายในจึงเป็นปัจจัยทำให้เกิด จิตวิญญาณ
อายตนะภายนอกมีรูปทั้งหลายเป้นปัจจัย เมื่อกระทบกับอายตนะภายใน จึงก่อให้เกิดเป้นนามรูป และนามรูปก็เกิดจากปัจจัย คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร จิตวิญญาณ
นามรูป เกิดจากปัจจัย อีกชนิดหนึ่ง ก็คือ เจตสิก (ธรรมหรือความรู้ที่ประกอบอยู่ในจิต) เจตสิก เกิดจากปัจจัย คือการได้รับการสัมผัสจากอายตนะภายนอก โดยอายตนะภายใน และแปรเปลี่ยนเป็น เวทนา สัญญา สังขาร จิตวิญญาณ ดังนั้น รูป เวทนา สัญญา สังขาร จิตวิญญาณ จึงเกิดจากปัจจัยคือ เจตสิก เจตสิก ก็เกิดจากปัจจัย คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร จิตวิญญาณ เช่นกัน
อ่านแล้วอย่าสับสน เรื่อง ธรรมดา ง่ายๆ จะเรียกว่า "วัฏฏจักร" หรือ"วัฏฏสงสาร"ก็ย่อมได้เช่นกัน

อนึ่ง เหตุที่ทำให้เกิดทุกข์,เหตุที่ทำให้ถึงความดับทุกข์,หนทางแห่งความดับทุกข์ ก็สามารถอธิบายได้ในหลักการแบบเดียวกัน

เขียนโดย จ่าสิบตรี เทวฤทธิ์ ทูลพันธ์
๗ สิงหาคม ๒๕๕๔

สวัสดีครับ คุณ Govit2552
ในพระไตรปิฏก แสดงเพียงดังนี้ ครับ
พระพุทธองค์ ทรงตรัสว่า ...


ซึ่งโดยนัยยะแล้ว เป็นการจำแนกให้ถึงสังขาร 3 คือกายสังขาร วจีสังขาร และมโนสังขาร ให้ละเอียดลงไปอีก
จึงเป็นการแสดงว่า อวิชชา เป็นปัจจัย สังขารเหล่านี้จึงมี คือ
ปุญาภิสังขาร
อปุญญาภิสังขาร
อเนญชาภิสังขาร

อภิสังขาร ทั้ง 3 นี้ มีเพราะอวิชชาเป็นปัจจัย
ตามพระสูตร ปริวีมังสนสูตร
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=16&A=2166&Z=2278&pagebreak=0

เพราะกายกับใจ ของสัตว์บุคคลนี้ที่เรียกว่า อัตตภาพนี้ คือสังขารสิ่งผสมปรุงแต่ง
โดยมี กายสังขาร เช่น ลมหายใจเข้า ลมหายใจออก ฯลฯ เป็นเครื่องปรุงแต่งกาย
วจีสังขาร อันมีความตรึก ความตรอง วิตกวิจาร เป็นเครื่องปรุงแต่ง
และ มีจิตตสังขาร คือ สัญญา และเวทนา ซึ่งหากปราศจาก สัญญา และเวทนา แล้ว ความคิดปรุง วิตก วิจาร ก็ไม่ปรากฏ

แต่เพราะมีสังขาร 3 คือ กายสังขาร วจีสังขาร และจิตตสังขาร เหล่านี้
อัตตภาพนี้จึงยังมีลมหายใจเข้าออก มีวิตก มีวิจาร มีสัญญา มีเวทนา
มีการปรุงคิดให้ทำดีได้ ให้ทำชั่วได้ ให้ทำสมาธิได้ นั่นก็คือ ทำอภิสังขารได้

ดังนั้น แม้ บุญ แม้บาป หรือ สมาธิ(อเนญชา) จึงเป็นสิ่งผสมปรุงแต่ง
ต้องปรุงต้องแต่ง คือต้องทำให้เป็นบุญ ทำให้เป็นบาป หรือทำให้เป็นสมาธิขี้นมา
(มีต่อ)

(ต่อ)
ดังนั้น แม้ บุญ แม้บาป หรือ สมาธิ(อเนญชา) จึงเป็นสิ่งผสมปรุงแต่ง
ต้องปรุงต้องแต่ง คือต้องทำให้เป็นบุญ ทำให้เป็นบาป หรือทำให้เป็นสมาธิขี้นมา
สังขาร หรืออัตตภาพ นี้มีเพราะอวิชชาเป็นปัจจัย เมื่อมีอวิชชา จึงมีการผสมปรุงแต่ง
คือ กายสังขาร วจีสังขาร และมโนสังขาร มีขันธ์ 5 ครบบริบูรณ์ จึงทำบุญ ทำบาป ทำอเนญช(สมาธิ) เช่นปฎิบัติอบรรมจิตเจริญมรรคปฏิปทา มีองค์ 8 ได้

ซึ่งถ้าดับอวิชชาได้แล้ว ก็ไม่ต้องทำบุญ ทำบาป อีกต่อไป
การทำบุญมี เพราะมีบาปมีอวิชชาที่จะต้องละต้องทำ และจะต้องทำสมาธิกันคือทำบุญเพื่อละกิเลส

เพราะเมือยังมีอวิชชา ก็คือยังมีกิจที่จะต้องทำคือ ต้องอบรมจิต ด้วยศีล สมาธิ ปัญญา กันไปจนกว่าจะสิ้นความติดใจยินดี สิ้นกิเลส ดับกองทุกข์ให้หมดสิ้น
คือจิตถึงวิสังขาร คือธรรมะที่ปราศจากการปรุงแต่ง อันหมายถึงนิพพาน ก็เป็นอันว่าจิตนี้หยุดการปรุงแต่ง เพราะละอวิชชาได้ เป็นจิตที่ประกอบด้วยวิชชาแจ่มแจ้งตามเป็นจริง เป็นจิตที่วิมุตติ คือรู้พ้น รู้ทุกอย่างตามเป็นจริง ไม่ปรุงแต่งบุญ ไม่ปรุงแต่งบาป ไม่ปรุงแต่งอเนญชา คืออยู่กับ รู้ และ พ้น อยู่กับวิบากขันธ์ที่ยังคงอยู่ (จึงต้องมีกายสังขารอยู่ จนกว่าจะหมดอายุขัย แตกทำลายไปตามกาล)

เช่นนั้น ฟังมาอย่างนี้ จึงอธิบายตามที่เข้าใจ

เจริญธรรม

ขอบคุณครับ ท่านเช่นนั้น
แม้ผมอ่านแล้ว ยังไม่ทะลุปรุโปร่ง
แต่ก็เปิดวิสัยทัศน์ พอสมควรครับ
เรื่อง อเนญชา ว่าคือสมาธิ.................. เพิ่งทราบจริงๆ ครับ
เดิมไม่ทราบมาก่อน

ก็ต้อง นำคำกล่าวของท่านเช่นนั้น ไปทำความเข้าใจ ต่อไปครับ

กท.นี้เก่าดีนะคับ
ต้องได้มนุษย์สมบัติที่ครบถ้วนเสียก่อน จากนั้นคิดดี ทำดี พูดดี แล้วทำสมาธิเป็น จิตสงบเสียก่อน
จะเอาข้างบนเรยแต่ข้างล่างยังทำไม่ได้ พื้นๆคือจิตสงบยังไม่ได้เลย ก้คงยากอยู่

http://jarun.org/V7_2011/th/dhamma03.php#17


จากลิงค์ข้างบน
การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานนั้น มีประโยชน์มากมาย เหลือที่จะนับประมาณได้ จะยกมาแสดง ตามที่ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก สักเล็กน้อยดังนี้ คือ

สัตตานัง วิสุทธิยา ทำกายวาจาใจ ของสรรพสัตว์ให้บริสุทธิ์ หมดจด
โสกะปะริเทวานัง สะมะติกกะมายะ ดับความเศร้าโศก ปริเทวนาการต่าง ๆ
ทุกขะโทมะนัสสานัง อัตถังคะมายะ ดับความทุกข์กาย ดับความทุกข์ใจ
ญาณัสสะ อะธิคะมายะ เพื่อบรรลุมรรคผล
นิพพานัสสะ สัจฉิกิริยายะ เพื่อทำนิพพานให้แจ้ง

และยังมีอยู่อีกมาก เช่น

* ๑. ชื่อว่าเป็นผู้ไม่ประมาท
* ๒. ชื่อว่าเป็นผู้ได้ป้องกันภัยในอบายภูมิทั้งสี่
* ๓. ชื่อว่าได้บำเพ็ญไตรสิกขา
* ๔. ชื่อว่าได้เดินทางสายกลาง คือ มรรค ๘
* ๕. ชื่อว่าได้บูชาพระพุทธเจ้าด้วยการบูชาอย่างสูงสุด
etc.

คือ คำว่า ทรงพระสูตร คือการมีสติระลึกมั่นในธรรมะทั้งหลาย
แนวปฏิบัติทางมหายานคือปราถนาพุทธภูมิ

อวิชชา เป็นปัจจัยให้เกิดสังขาร

คำว่าสังขารในที่นี้ ไม่ใช่สังขารธรรม ไม่ใช่สังขารขันธ์ แต่....

สังขารในที่นี้ หมายถึง เจตนา หรือกรรมภพ

อวิชชา เป็นปัจจัยให้เกิดการกระทำต่างๆ (สังขาร)


ทั้งหมดนี่ลอกมาครับ

ครับ สังขารในที่นี้ หมายถึง เจตนา หรือกรรมภพ
เมื่อเป็นกรรมภพ ย่อมมีการเข้าถึง อุปัตติภพ คือชาติ
เมื่อมีชาติ ความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งมวลอันเป็นเบื้องปลาย ย่อมปรากฎ

เช่นนั้น ก็ฟังมาแบบนี้ล่ะครับ

เพราะหลง จึงได้กระทำกรรม

เพราะอวิชชา จึงได้มีสังขาร

หลงกระทำกรรม จึงมีวิญญาณ

อวิชชามี จึงมีสังขาร เพราะมีสังขาร จึงมีวิญญาณ

เพราะหลงกระทำกรรม จึงมีวิญญาณ มีนามรูป(ขันธ์) เพื่อมารับผลแห่งกรรมที่ได้กระทำแล้ว

อวิชชามี จึงมีสังขาร มีวิญญาณ มีนามรูป

พระอรหันต์ นั้นตัดความหลง เสียได้ ไม่กระทำกรรม อีกต่อไป
สิ่งที่พระอรหันต์กระทำ จัดเป็นกิริยา ไม่เป็นบุญ ไม่เป็นบาป ไม่เป็นกุศล ไม่เป็นอกุศล

ก่อนจะเป็นพระอรหันต์ ก็เป็นปุถุชนมาก่อน ได้เกิดแล้วเป็นทารก ได้มีวิญญาณ นามรูปแล้ว

เมื่อตัดความหลงเสียได้ วิญญาณ นามรูปนั้น หายไปด้วยไหม .....ไม่ได้ดับไปทันที
ยังไม่หาย ......................พระอรหันต์ยังมีวิญญาณ นามรูป

แต่วิญญาณเปลี่ยน

นามรูปเปลี่ยน

วิญญาณบางอย่าง(วิญญาณมีมากมาย)...........ไม่บังเกิดอีกแล้ว
นามรูป ก็เปลี่ยน (นามรูปมีมากมาย) .........นามรูปบางอย่าง ไม่บังเกิดอีกแล้ว

ขันธ์5 ถูกเปลี่ยน เป็น วิสุทธิขันธ์

วิญญาณ ฝ่าย กุศล ฝ่ายอกุศล ในแบบปุถุชน ...........ไม่เกิดอีกแล้ว
ที่เหลือจะเกิดได้คือ วิญญาณประเภทวิบาก และวิญญาณประเภทกิริยา

นามรูป (ในที่นี้ คือ เจตสิก และรูป)
มาดูในส่วนนาม คือเจตสิก(แยกย่อยคือ เวทนา สัญญา สังขาร)

เวทนา ......... เปลี่ยน .................โทมนัสเวทนาไม่บังเกิด
สัญญา.......... เปลี่ยน ..........อย่างน้อยก็ ไม่สัญญาวิปลาศ แบบปุถุชน
สังขาร........เปลี่ยน .....คือตัณหา อุปาทาน โลภะ โทสะ โมหะ... ไม่เกิด

นี่คือ การเปลี่ยนแปลง ในขันธ์ทั้้งหลาย ของพระอรหันต์

แม้แต่รูป ก็ได้ยินว่า ความเป็นหญิง เป็นชาย ได้เปลี่ยนด้วย...... คือไม่มีเพศ

พระอรหันต์ ไม่ได้ชื่อว่าเป็นเพศชาย หรือเพศหญิงอีกต่อไป

สรุป ก็คือ กิเลส ในขันธ์5 ไม่มี
อุปาทาน ในขันธ์5 ไม่มี
มานะ ในขันธ์5 ไม่มี
อวิชชา ในขันธ์5 ไม่มี

ตัณหา ในขันธ์5 ไม่มี

.................ไม่มีการสร้างภพในใจ อีกต่อไป ...........

คนธรรมดา มีการสร้างภพ อยู่ทุกครั้ง ที่มีผัสสะ

ตามวงจรนี้

ผัสสะ ทำให้มีเวทนา ทำให้มีตัณหา ทำให้มีอุปาทาน ทำให้มีภพ

พระอรหันต์ ไร้ซึ่งตัณหา และอุปาทาน....... จึง


ผัสสะ ทำให้มีเวทนา ............แล้วไม่มีภพ

มีผัสสะ ทำให้มีเวทนา(ขาดเสียซึ่งโทมนัสเวทนา) ......แล้วไม่มีภพ


วาระสุดท้าย ของพระอรหันต์ จิตสุดท้าย ไม่มีภพ

เมื่อนามรูปสุดท้ายดับ .................ก็ไม่มีปฏิสนธิจิต เกิดได้ที่ภพไหนๆ

เมื่อไม่มีภพ ก็ไม่มีชาติ คือความเกิด นั่นเอง

เมื่อตัดตัณหา อุปาทาน อวิชชา ได้ ..........ก็กล่าวได้ว่า
ภพสิ้นแล้ว ชาติสิ้นแล้ว
ชาตินี้เป็นชาติสุดท้าย ...............กล่าวได้เช่นนั้น

ถ้ามีสติระลึกมั่นในธรรมทั้งหลายก็ไม่ใช่เพียงแค่การทรงพระสูตรแล้วครับ
หากนี่คืองานอดิเรกของคุณ perish จริงๆ ผมอนุโมทนาครับ



เพียงแค่ปรารถนาก็สำเร็จอนุตตรสัมมาสัมโพธิแล้วหรือครับ

ท่านทั้งหลาย เอ๋ย
อย่าได้นำเอาคำที่เกี่ยวกับการยึดมั่นถือมั่นมาสอนแบบบิดเบือนหลักธรรมคำสอนเลยขอรับ
พวกท่านทั้งหลาย มีความรู้เพียงน้อยนิด ไม่คิดคำนึงถึงหลักความจริง ดีแต่เพ้อเจ้อไม่เข้าที ที่กล่าวไปนี้ไม่ใช่การดูหมิ่นเหยียดหยามนะขอรับ แต่เตือนสติพวกท่าน
พวกท่านทั้งหลาย คิดกันบ้างไหมว่า การยึดมั่นถือมั่นนั้น ทุกคน จำเป็นต้องยึดมั่นถือมั่น แต่เป็นการยึดมั่นถือมั่นในทางที่ถูกในทางที่ควร ในทางที่ไม่เป็นไปเพื่อการเบียดเบียนซึ่งกันและกัน
ถ้าพวกท่านไม่ยึดมั่นถือมั่น พวกท่านก็เป็นได้แค่พวกคนป่าบ้าใบ้ ไร้ศาสนา ไร้การศึกษา ไร้ธรรมะ เพราะพวกท่านไม่ยึดมั่นถือมั่นอะไรเลย ลองใช้สมองสติปัญญาคิดพิจารณาดูให้ดี
บางคน บางท่าน ก็สอนให้ปล่อยวาง อย่าถือไว้บ้าง ปล่อยวางอย่างไรไม่เคยบอก ไม่เคยสอน คนสอนรู้หรือไม่ว่า การปล่อยวางนั้น ปล่อยวางอะไร ปล่อยวางอย่างไร
ข้าพเจ้ายังปล่อยวางไม่ได้ เพราะข้าพเจ้ายึดถือในหลักธรรมและธรรมชาติทั้งหลาย แต่ข้าพเจ้าขจัดอาสวะให้ออกจากร่างกายได้
ถ้าจะสอนว่า อย่าคิดมาก คิดในสิ่งที่ดี ฯลฯ ตามหลักธรรมคำสอน อริยมรรค อันมีองค์ ๘ ก็น่าจะดีกว่า ใช้ศัพท์ภาษาที่ไม่ควรนำมาใช้ เช่น ปล่อยวางอารมณ์ โลภ โกรธ หลง ,ใครจะปล่อยวางได้ ไม่มีใครปล่อยวางได้ เพราะมันไม่มีรูป มันเป็นคลื่นความคิด เป็นคลื่นอารมณ์ เป็นคลื่นความรู้สึก ที่อยู่ภายในร่างกาย
ถ้าไม่คิด ย่อมไม่เกิด ความโลภ ความโกรธ ความหลง ถ้าคิดในทางที่ดี ในทางที่จะทำให้ความโลภ ความโกรธ ความหลง ทุเลา เบาบางลง อย่างนี้ถูกต้อง
จึงขอเตือนท่านทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็น พระสงฆ์ ฆราวาส ผู้เกี่ยวข้องกับการเขียน การพูด เพื่อบรรยาย เพื่อสอนให้กับผู้ศรัทธาในพุทธศาสนา ได้สำเหนียก ได้ปรับปรุงแก้ไขให้เกิดความรู้ความเข้าใจ อย่าสอนกันผิดๆ

ถ้าท่านต้องทำ นั้นคือ ท่านยังไม่บรรลุ
แต่หากเมื่อท่านบอกว่า ท่านไม่ต้องทำ
ก็คงต้องย้อนถามท่านว่า แล้วท่านทนนิ่งอยู่กับการไม่ต้องทำนั้นได้รึเปล่าล่ะ



เมื่อเป็นสิ่งที่ยังไม่เข้าใจ ก็จงวางมันซะ