จิต,เจตสิก,รูป,นิพพาน ฯ ตอนที่ ๑๓
ท่านทั้งหลาย ขอให้ท่านทั้งหลายได้ทบทวน เกี่ยวกับเรื่อง จิต,เจตสิก,รูป เพื่อให้เกิด ความรู้ ความเข้าใจอย่างถ่องแท้ เป็นอันดับแรก เมื่อท่านทั้งหลายมีความรู้ มีความเข้าใจ เกี่ยวกับ จิต,เจตสิก,รูป ตามสมควรแล้ว ก็จึงได้ศึกษา ในเรื่องของ "นิพพาน" เหตุเพราะ ในเรื่องของนิพพานนี้ มีข้อที่จักต้องทำความเข้าใจ อันเกี่ยวเนื่อง เกี่ยวโยง เกี่ยวข้อง กับ จิต, เจตสิก,รูป อีกทั้งยังจักต้องใช้สมองสติปัญญา ความรู้ ความเข้าใจ คิดพิจารณา ตามเหตุ ตามผล ที่จักได้อธิบาย เป็นเรืองๆ เป็นอย่างๆไป
ดังที่ข้าพเจ้าเคยได้อธิบายไปแล้วในตอนทีผ่านๆมาว่า ในหลักพระอภิธรรมปิฎกนั้น มีการแจกแจง หรืออธิบาย ในหลักการหรือหลักธรรม หรือความรู้ แยกออกเป็นเรื่องๆ เป็นอย่างๆ ทุกเรื่อง ทุกอย่าง สัมพันธ์ เกี่ยวข้องต่อเนื่องกัน หากท่านทั้งหลายพิจารณาให้ดีจะพบหลักการหรือวิธีการต่างๆ ที่สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน นำมาใช้ในการประกอบกิจกรรม หรือกิจการ หรือหน้าที่การงาน ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ก่อให้เกิดประสิทธิผล ในเรื่องของ "นิพพาน" ก็เช่นกัน ในหลักพระอภิธรรมปิฎก ได้แจกแจง อธิบาย เป็นขั้น เป็นตอน เป็นลำดับ เป็นแบบอย่าง ของการเรียนการสอน เป็นแบบอย่างหรือขั้นตอนของการทำงานทุกชนิด มีแบบแผน คือมีการวางแผนงาน มีข้อมูล หรือแสดงข้อมูล มีวัสดุอุปกรณ์ มีกำลังคนพร้อม ในการปฏิบัติ เพื่อให้บรรลุจุดหมาย คือ "นิพพาน" หากท่านทั้งหลายได้ทำความเข้าใจ ได้ทบทวน เกี่ยวกับเรื่อง จิต,เจตสิก,รูป ท่านทั้งหลายก็จะเกิดความเข้าใจ ในการวางแผน เสาะหาข้อมูล หรือมีข้อมูล มีวัสดุอุปกรณ์ และกำลังคน
ดังที่ข้าพเจ้าได้กล่าวไปข้างต้นแล้วว่า ในเรื่องของนิพพานนี้ มีการแจกแจงอธิบาย เป็นลำดับขั้น เป็นเรื่องๆ เป็นอย่างๆ ซึ่ง ในลำดับแรก หรือขั้นตอนแรกนี้ จะเป็นการปูพื้นฐานในด้านสมองสติปัญญาและจิตใจของท่านทั้งหลายผู้ศรัทธาในพุทธศาสนา เป็นการกระตุ้น เพื่อให้เกิดความเพียร ในอันที่จะใคร่ได้รู้ถึงหลักการหรือวิธีการต่างๆ ดังนี้
นิพพาน คือ การดับซึ่งกิเลส และทุกข์
อันประกอบไปด้วย ชั้น หรือ ขั้น หรือลำดับ ก่อนที่จะบรรลุถึงนิพพาน หรือเป็นชั้น เป็นขั้น เป็นลำดับในอันที่จะนำบุคคลบรรลุถึงพระนิพพาน นั่นก็ คือ มรรค๔,ผล๔ อันได้แก่
๑.โสดาบันปัตติมรรค ๑.โสดาบันปัตติผล
๒.สกทาคามีมรรค ๒. สกทาคามีผล
๓.อนาคามีมรรค ๓.อนาคามีผล
๔.อรหันตมรรค ๔.อรหันตผล
มรรค หมายถึง ทาง
ผล หมายถึง สิ่งที่ได้จาก หรือประโยชน์ที่ได้จาก หรือ สิ่งที่เกิดจาก มรรค หรือ เหตุ

จ่าสิบตรี เทวฤทธิ์ ทูลพันธ์
๒๖ ก.ย. ๒๕๕๒