ขันธ์5 และ อนันตลักขณะสูตร
ขันธ์5 หมายถึงร่างกายที่เป็นนามรูป โดย ขันธ์5แบ่งเป็นนามและรูปได้แก่ รูป และ เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นนาม ขันธ์5 มีลักษณะไม่เที่ยง ไม่ใช้ตัวตน แปรปรวนไปเป็นธรรมดา ยึดถือไม่ได้ เป็นทุกข์ เป็นมาร คือ ขันธ์มาร ที่เป็นขันธ์มารคือบางครั้งขันธ์ 5 อาจเป็นตัวขัดขวางการทำความดีในบางครั้งก็ได้
รูป หมายถึง มหาภูตรูปทั้ง4 คือ
ปฐวีธาตุ คือ ธาตุดิน ได้แก่ ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เนื้อ เอ็น กระดูก เยื่อในกระดูก ม้าม หัวใจ ตับ ผังผืด ไต ปอด ไส้ใหญ่ ไส้น้อย อาหารใหม่ อาหารเก่า มันสมอง
อาโปธาตุ คือ ธาตุน้ำ ได้แก่ ดี เสมหะ เลือด เหงื่อ มันข้น น้ำตา มันเหลว น้ำลาย น้ำมูก ไขข้อ น้ำมูตร
เตโชธาตุ คือ ธาตุไฟ ได้แก่ ไออุ่น ธาตุไฟย่อยอาหาร ธาตุไฟที่ทำให้ร่างกายชราผมหงอก
วาโยธาตุ คือ ธาตุลม ได้แก่ ไอ จาม ลมเบื้องต่ำ เช่น ลมเบ่ง ผายลม ลมในช่องท้อง เป็นต้น
เวทนา หมายถึง สุข ทุกข์ เฉยๆๆ
สัญญา หมายถึง ความจำได้ หมายรู้ กำหนดรู้อาการเครื่องหมายลักษณะต่าง ๆ จำอารมณ์ต่างๆนั้น ๆ ได้
สังขาร หมายถึง ตัวปรุงแต่งจิต
วิญญาณ หมายถึง การรับรู้ผ่าน อายตนะทั้ง6 อันมี ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
โดย จักษุวิญญาณ คือ การรับรู้ผ่านทางตา
โสตะวิญญาณ คือ การรับรู้ผ่านทางหู
ฆานวิญญาณ คือ การรับรู้ผ่านทางจมูก
ชิวหาวิญญาณ คือ การรับรู้ผ่านทางลิ้น
กายวิญญาณ คือ การรับรู้ผ่านทางกาย
มโนวิญญาณ คือ การรับรู้ผ่านทางใจ
ใจความของอนันตลักขณะสูตร คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และ วิญญาณ ไม่ว่า อดีต ปัจจุบัน อนาคต ใกล้ ไกล หยาบก็ดี ละเอียดก็ดี ประณีตก็ดี เลวก็ดี ล้วนไม่ใช่ตัวตน เพราะมันบังคับบัญชาไม่ได้ ถ้าบังคับได้จะไม่ไปเพื่อความลำบากเพราะเมื่อบังคับบัญชาไม่ได้ มันจึงไม่ใช่ตัวไม่ใช้ตนไม่ควรยึดมั้นถือมั้น

***********************************************