กราบเรียนถามขอรับ

1.สติกับสมาธิอะไรเกิดก่อน อะไรเกิดหลังขอรับ
2.มีสติ แต่ไม่มีสมาธิ ได้ไหม
3.มีสมาธิ แต่ไม่มีสติ ได้ไหม

ตอบ....
1. สมาธิ ย่อมเกิดก่อน สติ ย่อมเกิดหลัง เพราะ ถ้าไม่มีสมาธิ ก็ไม่มีสติ (ซึ่งในทางที่เป็นความจริงแล้ว ไม่มีสมาธิ ก็มีสติได้ แต่เป็นสติอีกรูปแบบหนึ่ง ที่ทางจิตเวชศาสตร์เรียกว่า "โรคจิตประสาท")
สติ คือ ความระลึกได้ สมาธิ คือความตั้งมั่นในจิตใจ ใจสงบ ก็สามารถระลึกนึกถึงเรื่องราวต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นวิชาการ พฤติกรรม การกระทำ เทคนิค วิธีการ ในการทำงานต่างๆ ได้ตลอดตามแต่จะจดจำได้ และถ้ามีสมาธิดี ก็สามารถนำเอาความจำต่างๆเหล่านั้น มาปรุงแต่งให้เกิด เป็นพฤติกรรม ทั้งทาง กาย วาจา และใจ ได้หลากหลาย
ตอบ...
2. ไม่มีสมาธิ ก็สามารถมีสติได้ แต่จะมีสติเพียงเรื่องเดียว อย่างเดียว หรือไม่ก็ปรุงแต่งในเรื่องเดียวอย่างเดียวนั้น ไม่รู้จักหยุดหย่อน ดังที่ทางจิตเวชศาสตร์เขาเรียกว่า "โรคจิตประสาท" ขอรับ
ตอบ...
3.มี สมาธิดีแล้ว จะมีสติก็ได้ ไม่มีสติก็ได้ ขึ้นอยู่กับความต้องการ หรือขึ้นอยู่กับสภาพสิ่งแวดล้อมในขณะนั้น หมายความว่า หากมีสมาธิอยู่เป็นนิจ การระลึกได้ย่อมเกิดมีขึ้น ตามแต่สถานการณ์ และสิ่งแวดล้อม บางครั้ง ในสภาพแวดล้อม ที่ไม่ต้องใช้การระลึกได้เลย ก็หมายความว่า เรามีสมาธิ แต่ไม่ต้องใช้สติคือการระลึกนึกถึง เอ.ไม่รู้จะเข้าใจหรือเปล่า
แต่ขณะมีสมาธิที่ดีนั้น สติคือความระลึกได้ ก็จะไหลเข้ามาหรือกระตุ้นเตือนตัวเราอยู่เป็นระยะๆ ในกรณีนี้ ยกตัวอย่างเช่น เราฝึกสมาธิ สติของเราก็จะกระตุ้นเตือนตัวเราว่าเรากำลังเอาใจจดจ่อ หรือเอาใจฝักใฝ่ หรือเอาใจเข้าไปผูกอยู่ในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง อยู่เป็นระยะ
สติ กับ สัมปชัญญะ คนละแบบกันนะขอรับ อย่าหลงประเด็น

สมาธิ เป็นรากฐาน เป็นพื้นฐาน ของการมี สติ สัมปชัญญะ ซึ่งสรรพสิ่งที่มีชีวิตทุกชนิด ล้วนมีอยู่ในตัวเป็นธรรมชาติอยู่แล้ว ถ้าหากจะกล่าวให้เกิดความเข้าใจง่ายยิ่งขึ้น ก็คือ
สมาธิ เป็นสิ่ง ที่ก่อให้เกิด สติ และ สัมปชัญญะ ตามปกติ หรือ สมาธิ เป็นที่ทำให้เกิดความเป็นปกติ แห่งการมี สติ และ สัมปชัญญะ
สติ และ สัมปชัญญะ จะคาบเกี่ยวกัน ถ้ามีสติคือความระลึกได้ ก็จะมี สัมปชัญญะ คือ ความรู้สึกตัวตามมา
ถ้าระลึกไม่ได้ สัมปชัญญะ หรือความรู้สึกตัวก็อาจมีอยู่ เพราะ การรู้สึกตัวนั้น เป็นการรู้สึกตัวว่า กำลังทำอะไร ฯลฯ
การระลึกนึกถึง หรือ ความมี สติ นั้น มีความหมายที่กว้างขวาง ดังที่ได้กล่าวไปข้างต้นแล้ว
สรุป แล้ว
สมาธิ เป็นพื้นฐาน หรือรากฐาน ของ สติ และ สัมปชัญญะ
ดังได้อรรถาธิบายไปแล้วฉะนี้

ข้อยุติ.....
ในเมื่อมีบุคคลบางกลุ่ม บางบุคคล หลงผิด ด้วยความอวดรู้ อวดฉลาด ชอบบิดเบือนหลักธรรม คำสอน และหลักปฏิบัติ ใดใด ทั้งๆที่ มีบทเรียนอย่างชัดแจ้ง เกี่ยวกับ "สมถะกัมมัฏฐาน"อยู่แล้ว แต่กลับ คิดและบิดเบือนหลักการปฏิบัติ ว่า สติ เกิดขึ้นก่อน สมาธิ นี้นับเป็นตัวอย่างหนึ่ง ที่ท่านทั้งหลายที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนา ควรได้ใส่ใจ และสนใจ เป็นอย่างยิ่ง
ดังนั้น ข้าพเจ้าจึงมีบทเรียน ให้ท่านทั้งหลายได้ปฏิบัติ และพิจารณาให้เกิดความเข้าใจอย่างถ่องแท้ว่า สมาธิ นั้น เกิดขึ้น ก่อน สติ อันเป็นไปตามระบบการทำงานของสรีระร่างกายของมนุษย์
สามารถตรวจสอบได้ด้วยตัวของท่านเอง ดังการอรรถาธิบาย ต่อไปนี้.-
ท่านทั้งหลายควรได้ คิด พิจารณา ดูให้ดีว่า ขณะที่ท่านทั้งหลายคิด หรือท่านทั้งหลายไม่คิด ก็ตามแต่ เพราะ คำว่า สติ นั้น แท้จริงแล้ว ก็คือ การคิด รูปแบบหนึ่ง เพียงแต่บางครั้ง จะไม่มีเสียงดังในสมอง อย่างปกติแห่งการคิดทั่วๆไป แต่หากเกิดสติ ความรู้สึกตัว(สัมปชัญญะ)ก็จะเกิดขึ้นมา คาบเกี่ยวกัน(สัมปชัญญะ ความรู้สึกตัวนะขอรับไม่ใช่สมาธิ) อาจไม่ได้ยินความคิดในรูปแบบนี้ แต่จะอยู่ในรูปแบบของคลื่นที่เคลื่อนที่ด้วยความเร็วกว่าแสงด้วยซ้ำ บางครั้งเราจึงไม่รู้ว่าเราได้คิด แต่แท้จริงแล้ว สติ ก็คือ การคิดรูปแบบหนึ่ง
ที่นี้ท่านทั้งหลายก็ลอง นั่งสมาธิ โดยไม่คิดอะไร การนั่งสมาธิ ก็คือการเอาใจจดจ่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือการเอาใจฝักใฝ่ในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือการเอาใจเข้าไปผูกอยู่ในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง
แล้วท่านทั้งหลายลองทำความเข้าใจซิว่า ท่านทั้งหลายเอาใจจดจ่อฯ กับลมหายใจ (สมาธิ)
ท่านทั้งหลายจึงรู้ว่า ลมหายใจกำลังเคลื่อนที่ (สติ) เพราะ สติ ส่วนใหญ่แล้ว จะเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นไปแล้ว หมายถึง อดีต อย่างนี้เป็นต้น
อ่านช้าช้า แล้วพิจารณาโดยตัวเอง ให้เกิดความเข้าใจอย่างถ่องแท้
สามารถนำหลักการและวิธีการที่ข้าพเจ้าสอนให้ นำไปเป็นหลักวิชาการ และเป็นหลักบรรทัดฐาน แห่งวิชาการด้านต่างๆที่เกี่ยวข้องได้อีกมากมาย

ขอบคุณมากๆขอรับ