บัญญัติ คือ ถูกสร้างขึ้น

ปรมัตถ์คือ มันเป็นของมันโดยธรรมชาติเดิมแท้ เป็นตลอดมาและตลอดไป
ไม่ถูกอำนาจใดๆบงการได้ ไม่มีทางเป้นเท็จได้
มี 4 อย่าง
1. จิตมีความเป้นธาตุรู้อยู่เป็นนิจ (จิต)
2. จิตมีการแสดงออกของจิตอยู่เป้นนิจ(เจตสิก)
3. รูปมีไตรลักษณ์เป็นนิจ
4. นิพพานเป้นธรรมชาติที่พ้นกิเลสและขันธ์เป้นนิจ

ประเด็นคือ ตันหาและฉันทะ มันไม่เข้าพวกแบบ 4 ข้อนั้นเลย
ตันหาและฉันทะ ไม่มีความเป้นปรมัตถ์เลย

ความจริงแล้ว ตันหาและฉันทะ เกิดจากดำริของเรา เกิดจากเจตน์จำนงของเรา
ถูกปรุงขึ้น จึงกล่าวว่าเป้นบัญญัติ

นำคำอธิบายบัญญัติปรมัตถ์มาจากตำราไหนครับนั่น

เอามาจากความจำครับ แล้วใช้คำพูดตัวเองครับ
ถ้าพยัญชนะไม่ถูกใจ ต้องขออภัย

แต่ที่สำคัญคืออรรถไม่ใช่หรือครับ

ข้อความที่เราๆท่านๆโพสต์ๆกันนั้น จะอยู่เป็นหลักฐานสำหรับศึกษาค้นคว้าอีกนาน หากเป็นไปได้ควรศึกษาจากตำหรับตำราที่สอนกันตามสำนักเรียนปริยัติที่ทางสำนักพุทธรับรองก็คงดี

ถ้าคุณพี่ไม่อยากจะเข้าประเด็นก็จบก็ได้ครับ
ผมไม่สะดวกในมาตรฐานการคุยที่คุณพี่ตั้งไว้

ผมก็ไม่ค่อยถูกจริตกับการอ่านหนังสือประเภทสำนวนวิชาการ
และรวมถึงการคุยแบบประชุมวิชาการ
ผมแค่แสดงความคิดเห็น

หากความเห้นผมมันสวนกระแสสัจจะธรรม
และหากคุณพี่ประสงค์จะชี้แนะสิ่งที่ถูกต้อง
ก้ชี้แจงแทงประเด้นลงไปได้เลยว่าขัดอย่างไร แย้งอย่างไร
ไม่มีเหตุสมควรจะมาประวิงเวลาถามหาที่มา ว่ามาอย่างไร

นำหลักให้ดูก่อน (เอาเท่าที่พูดถึง)

สัพพจิตตสาธารณเจตสิก (เกิดกับจิตทุกดวง) มี ๕ คือ ผัสสะ เจตนา เอกัคคตา
ชีวิตินทรีย์ มนสิการ (เดิมมี ๗ คือ เวทนา กับ สัญญา แต่แยกเป็นอีกขันธ์หนึ่งๆต่างหาก คือ เวทนาจัดเป็นเวทนาขันธ์ สัญญาจัดเป็นสัญญาขันธ์)

ปกิณณกเจตสิก (เกิดกับจิตได้ทั่วๆไป ทั้งฝ่ายดีฝ่ายชั่วแต่ไม่ตายตัว) มี ๖ คือ วิตก วิจาร อธิโมกข์ วิริยะ ปีติ ฉันทะ

ปกิณณกอกุศลเจตสิก (เกิดกับจิตที่เป็นอกุศลแต่ไม่ตายตัวทุกครั้ง) มี ๑๐ คือ โลภะ ทิฏฐิ มานะ โทสะ อิสสา ฉัจฉริยะ กุกกุจจะ ถีนะ มิทธะ และวิจิกิจฉา



ตัณหาก็ดี ฉันทะก็ดี เจตนา (หรือที่เรียกเจตน์จำนงนั่นแหละ) ก็ดี ท่านจัดเป็นสังขารขันธ์ทั้งหมด
(คำว่าปรุงแต่ง (สังขาร) แต่สังขารมี ๒ ผู้ต้องการศึกษาก็ลิงค์นี้)

viewtopic.php?f=2&t=18670

ตัณหาเป็นอกุศล ซึ่งก็ได้แก่โลภะนั่นเอง ท่านจัดเป็นอกุศลมูล มี ๓ อย่าง คือ โลภะ โทสะ และโมหะ ตรงข้ามกับกุศลมูล คือ อโลภะ อโทสะ และอโมหะ

ตามหลัก ปรมัตถ์ มี ๔ คือ จิต เจตสิก รูป และนิพพาน

ที่ท่านแยกสอนแยกอธิบายก็เพื่อให้นักศึกษาเรียนรู้แง่มุมของชื่อธรรมแต่ละตัวๆว่า ตัวนี้ชื่อนี้มีหน้าที่อะไร เมื่อเกิดแล้วมีคุณมีโทษอย่างไรต่อตนเอง

แต่ในขณะปฏิบัติจริงๆ ไม่ใช่แยกทำแยกเจริญทีละตัวๆ เพราะแยกไม่ออก ด้วยว่าจิตกับเจตสิกเกิดพร้อมกัน ดับพร้อมกัน และมีอารมณ์อย่างเดียวกัน

มีเส้นบางๆตรงนี้ที่ผมอยากจะพูดให้เคลียว่าผมเข้าใจว่า เจตสิกในฐานะปรมัตถ์เป้นอย่างไร


เจตสิกคือสิ่งที่เกิดดับใช่ไหมครับ ยิ่งไปหว่านั้นเจตสิกเกิดจากการปรุง
เป้นสังขตธรรมใช่ไหมครับ
ดังนั้น เจตสิก ตัวที่เป้นผลผลิต ตัวที่เกิดดับนั้นทั้งหลายนั้น จึงไม่เป็นปรมัตถ์
มันเป็นบัญญัติ

เจตสิกที่เป็นปรมัตถ์ หมายถึงว่า ลักษนาการของมัน ที่มันเกิดร่วมกับจิตเป็นนิจ เกิดดับเป้นนิจ
ลักษณาการนี้เป้นปรมัตถ์

ในการปฏิบัติจริงก็ไม่ใช่การขบคิดว่ามีชื่อนั้น เป้นอย่างนี้ มีลักษณะอย่างนี้อย่างนั้น
เราแค่รับรู้ว่ามีสิ่งหนึ่งเกิดขึ้น สิ่งหนึ่งดับไป (ซึ่งสิ่งที่เกิดดับในใจก็มีแต่เจตสิกทั้งนั้นนั่นเอง)
เมื่อปฏิบัติแล้วรับรู้ให้เห็นสิ่งหนึ่งเกิด สิ่งหนึ่งดับ ก้คือการเห็นไตรลักษณ์ที่เป้นปรมัตถ์

แต่ข้าพเจ้า ถนัดอ่านมากๆค่ะ ทั้งความคิดเห็น และวิชาการ พอมีวิชาการมาแล้ว ก็มีการแสดงความคิดเห็น อาจตามด้วยมุข ขำมั่ง ฝืดๆมั่ง ก็เอาดี(สำนวนวัยรุ่นใช้ว่า ... ก้อโอ.. ค่ะ) ได้ทั้งสาระและสร้างสรรค์ไงคะ อยากบอกว่า
ทั้งกระทู้และ คห.ทั้งหมดใน หมวดสนทนาธรรมฯ นี่ผสมผสานกันลงตัว ทำให้มีเสน่ห์ น่าติดตามอ่านทั้งนั้นเลยค่ะ

ลงกระทู้ไว้แล้วลืมเลย
นึกได้เข้ามาดู ก็ยาวพอสมควร
ธรรมะแตกกระจาย กว้างขวาง

กลับไปที่หัวข้อกระทู้เรื่อง ทิฏฐิ และตัณหา อีกครั้งนะคะ

ทิฏฐิ ไม่ต้องแปลแล้ว เพราะได้รับการแปลอย่างกว้างขวางแล้ว
ตัณหา ก็ไม่ต้องแปลอีก เพราะทั้งสองท่านก็ได้แปลให้อย่างกว้างขวางเหมือนกัน

สรุปได้ว่า เมื่อมีความเห็นแตกต่าง ย่อมมีความต้องการที่แตกต่าง
แต่ในความแตกต่างนั้น ย่อมเป็นอยู่อย่างนั้นเอง ไม่มีผิด ไม่มีถูก มีแต่เนื้อหา
ไปตามธรรม (คือเป็นไปเช่นนั้นเอง)

สรุปว่ากระทู้ได้แสดงเจตนาและภาพได้อย่างชัดเจน สมบูรณ์

ปิดกระทู้ได้ค่ะ

อนุโมทนาสาธุคะ