มีเพื่อนทางธรรม ท่านหนึ่ง เสนอความเห็นมาดังนี้








ผมมีความเห็นดังนี้ครับ


ถ้ากล่าวถึง อริยมรรค..ก็ถูกต้องแล้ว ที่เริ่มที่สัมมาทิฏฐิ และ สัมมาสังกัปปะ
เพราะ ปัญญาในขั้นอริยมรรค นี้เป็นตัวสำคัญที่กำหนดทิศทางให้เดินได้ตรงอริยมรรค

แต่ มหาสติปัฏฐานสูตร เป็นพระสูตรทีสำคัญที่สุดในการปฏิบัติ จริงๆ

ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น?



เสนอพิจารณา

เพราะ สัมมัตตะ10(ตั้งหลักมรรค 8 เติมสัมมาญาณะ ความรู้ชอบ สัมมาวิมุติ ความหลุดพ้นโดยชอบ รวมเป็น 10)
ซึ่งประกอบด้วย

สัมมาทิฐิ ความเห็นชอบ
สัมมาสังกัปปะ ความดำริชอบ
สัมมาวาจา เจรจาชอบ
สัมมากัมมันตะ กระทำชอบ
สัมมาอาชีวะ เลี้ยงชีวิตชอบ
สัมมาวายามะ พยายามชอบ
สัมมาสติ ระลึกชอบ
สัมมาสมาธิ ความตั้งใจมั่นชอบ
สัมมาญาณะ ความตรัสรู้ชอบ
สัมมาวิมุติ ความหลุดพ้นชอบ

ใน สัมมัตตะ10 นี้ แยกให้พิจารณาง่ายเข้า เป็น
1.วิปัสสนาในขั้นอริยมรรค(สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ) และ วิปัสสนาญาณในขั้นอริยผล(สัมมาญาณะ) ซึ่งผมใช้ ตัวอักษรทึบสีดำ
2.สมถะ ที่อยู่ในขั้นอริยมรรคทั้งหมด ประกอบ ด้วย อธิศีลสิกขา(หรือ ศีล ได่แก่ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ ) และ อธิจิตตสิกขา(หรือ สมาธิ ได่แก่ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ) ซึ่งผมใช้ ตัวอักษรสีม่วง
3.สัมมาวิมุติ


การกล่าวว่า การเจริญ อริยมรรค คือ การเจริญวิปัสสนา ก็ไม่ผิด....เพราะ กระบวนการที่เริ่มจาก(อนาสวะ)สัมมาทิฏฐิ ไปจนปรากฏผลเป็น สัมมาญาณะ ก็ คือ การที่วิปัสสนาเจริญขึ้นนั่นเอง

ในขณะเดียวกัน การกล่าวว่า การเจริญ อริยมรรค คือ การเจริญสมถะ ก็ไม่ผิด... เพราะ กระบวนการที่เริ่มจาก (อนาสวะ)สัมมาวาจา ไปจนปรากฏผลเป็น สัมมาสมาธิ ก็ คือ การที่สมถะเจริญขึ้นนั่นเอง

ในขณะเดียวกัน การกล่าวว่า การเจริญอริยมรรค คือ การเจริญสติปัฏฐาน(เจริญสัมมาสติ) ก็ไม่ผิด.... เพราะ ในการเจริญอริยมรรคนั้น ต้องอาศัย สัมมาสติเป็นตัวการขับเคลื่อนหลัก



ประเด็นนี้
ผมเสนอ เข้าเฝ้าพระพุทธองค์กันดีกว่า

[๘๓๑] เมื่อบุคคลนั้นเจริญอัฏฐังคิกมรรคอันประเสริฐอยู่อย่างนี้

ชื่อว่า
มีสติปัฏฐาน ๔
สัมมัปปธาน ๔
อิทธิบาท ๔
อินทรีย์ ๕
พละ ๕
โพชฌงค์ ๗ ถึงความเจริญบริบูรณ์

บุคคลนั้นย่อมมีธรรมทั้งสองดังนี้ คือ สมถะและ วิปัสสนา คู่เคียงกันเป็นไป

เขาชื่อว่า กำหนดรู้ธรรมที่ควรกำหนดรู้ ด้วยปัญญาอันยิ่ง
ละธรรมที่ควรละ ด้วยปัญญาอันยิ่ง
เจริญธรรมที่ควรเจริญ ด้วยปัญญาอันยิ่ง
ทำให้แจ้งธรรมที่ควรทำให้แจ้ง ด้วยปัญญาอันยิ่ง ฯ

พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ สุตตันตปิฎกที่ ๖ มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์


จากพระพุทธพจน์

ในการเจริญอริยมรรค จึง"มีสติปัฏฐานสี่" ...และ เป็นทั้งการเจริญ" สมถะและ วิปัสสนา คู่เคียงกันไป"



แล้วทำไมผมถึงเห็นว่า
สติปัฏฐานสี่เป็นพระสูตรที่สำคัญที่สุด?

พระสูตรที่จะใช้เป็นหลักสำคัญในการเจริญอริยมรรค เราต้องใช้พระสูตรที่ ที่มีรายละเอียดมากสุด ครอบคลุมทุกจริตนิสัย.... มหาสติปัฏฐานสูตรนั้น มี ทั้ง กาย เวทนา จิต ธรรม ให้เลือกพิจารณาตามจริตนิสัย และ สถานการณ์ แต่ล่ะขณะๆ. และ ในสติปัฏฐานก็มีทั้งส่วนที่เป็นสมถะ และ วิปัสสนา พร้อมเสร็จอยู่ในตัว

ถ้าเลือก พระสูตรที่กล่าวการเจริญปัญญาเป็นหลักสำคัญ ก็ อาจไม่ครอบคลุมด้านสมาธิ... อีกทั้ง ทางไทยที่ถือตามแนวพระสูตร กับ ทางพม่าที่ถือตามพระคัมภีร์รุ่นหลังพุทธกาล ก็ยังเห็นแตกต่างกันในประเด็น ปัญญาวิมุติ

ครั้นจะไปเลือกพระสูตรที่กล่าวถึงสมาธิเป็นหลักสำคัญ ก็ อาจจะยังไม่ละเอียดและ มีความเห็นแตกต่างกันมากมายเช่นกัน. ตัวอย่างที่เห็นชัดๆ ก็คือ "อย่างไร คือ สัมมาสมาธิ" ก็ยังมีความเห็นที่ต่างกันสุดขั้ว ....ตั้งแต่ฌานของดาบสทั้งสองเป็นสัมมาสมาธิด้วยเช่นกัน ไปจนถึง ต้องนับเฉพาะขณิกะสมาธิเท่านั้นจึงจะเป็นสัมมาสมาธิ



สัมมาสตินั้น เป็นตัวชับเคลื่อนหลักของอริยมรรค

อาจจะกล่าวได้ว่า
ขอเพียงเจริญสัมมาสติให้ถูกต้อง สัมมาสมาธิ สัมมาญาณะ สัมมาวิมุติ จะปรากฏตามมาเอง....



ปล...

ช่วกุรุ ที่ฟังมหาสติปัฏฐานสี่ ในครั้งสมัยนั้น
ก็มีหลากหลาย เพศ ฐานะ ระดับสติปัญญา ครับ...หาใช่มีเพียง อภิปัญญาชน หรอก
อย่างเช่น หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ในสมัยนั้น ท่านก็เกิดเป็นชนชั้นกลาง และ ได้ฟังพระสูตรนี้ด้วยครับ(ครูบาอาจารย์ บอกมาอีกทอดหนึ่ง)