มหายานไปใช้สันสกฤตได้อย่างไร

ตอบเมื่อ: 23 ก.ย. 2008, 6:42 pm

ได้อ่านมาแว่ว ๆ ครับว่าพระพุทธองค์นั้นทรงบัญญัติห้ามพระภิกษุเขียนคัมภีร์เป็นภาษาสันสกฤต ต้องเขียนเป็นภาษาบาลีเท่านั้น เพื่อให้ชาวบ้านตาดำ ๆ เข้าใจ อยากจะสอบถามหน่อยครับว่านิกายมหายานไปใช้ภาษาสันสกฤตได้อย่างไร มีใครทราบบ้างไหมครับว่าเกิดอะไรขึ้นจึงใช้ภาษาสันสกฤตซะงั้น เหลือแต่เถรวาทไม่กี่ประเทศในโลกที่ยังใช้บาลีอยู่ (ก็เอเชียตะวันออกเฉียงใต้นั่นเอง) เนื่องจากผมสังเกตเห็นจะมีการใช้ Dharma, Dhamma / Nirvana, Nibbhana

ข้อมูลผิดพลาดประการฉะไหนขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วยครับ

ป.ล. ขอข้อบัญญัติในพระไตรปิฎกเรื่องภาษาสันสกฤตด้วยขอรับ (น่าจะอยู่ในอภิธรรมปิฎก)

ขอบพระคุณครับ สาธุ

ตอบเมื่อ: 23 ก.ย. 2008, 7:02 pm

เพิ่งเคยได้ยินน่ะครับ รอฟังผู้รู้ดีกว่า

ตอบเมื่อ: 23 ก.ย. 2008, 8:05 pm

ตอนพระไตรปิฏกเกิด พระพุทธเจ้าดับไปแล้ว 3 เดือน
ในที่นั้น เป้นการประชุมสงฆ์โดย
ใครมีอะไรก็พูดในที่ประชุม
เมื่อไม่มีใครค้าน ก็จะท่องสวดจดจำไปพร้อมๆกัน
(ไม่มีการบันทึก)

ดังนั้นที่ได้ยินว่าพระพุทธเจ้าห้ามใช้ภาษาสันสกฤต จึงไม่มีมูลครับผม

ส่วนการกำเนิดภาษาสันสกฟตในพระไตรปิฏก
ลองอ่านการสังคายนาครั้งที่ 4
และค้นเพิ่มเติมเอา เรื่องการสังคายนา

================
การสังคายนาพระไตรปิฎก

พระพุทธเจ้าตรัสกับพระอานนท์ สมัยเมื่อใกล้จะปรินิพพานว่า ธรรมวินัยที่เราแสดงแล้ว บัญญัติแล้วแก่เธอทั้งหลาย
ธรรมและวินัยนั้น จะเป็นศาสดาของเธอทั้งหลาย เมื่อเราล่วงลับไปแล้ว

ตามหลักฐานของพระเถระฝ่ายไทย กล่าวว่า การสังคายนามี 9 ครั้ง

การสังคายนาครั้งที่ 1
กระทำที่ถ้ำสัตตบรรณคูหา ข้างเขาเวภารบรรพต ใกล้กรุงราชคฤห์ ประเทศอินเดียปัจจุบัน กระทำหลังพระพุทธเจ้าปรินิพพานได้ 3 เดือน มีพระอรหันต์ประชุมกัน 500 รูป พระมหากัสสปเป็นประธานและเป็นผู้สอบถาม พระอานนท์เป็นผู้ตอบข้อซักถามทางพระธรรม พระอุบาลี เป็นผู้ตอบข้อซักถามทางพระวินัย พระเจ้าอชาติศัตรูเป็นผู้อุปถัมภ์ กระทำอยู่ 7 เดือน จึงแล้วเสร็จ
การสังคายนาครั้งนี้มีปรากฎอยู่ในพระวินัยปิฎก

การสังคายนาครั้งที่ 2
กระทำที่วาลิการาม เมืองเวสาลี แคว้นวัชชี ประเทศอินเดียปัจจุบัน กระทำเมื่อพระพุทธเจ้าปรินิพพานได้ 100 ปี มีพระสงฆ์ประชุมกัน 700 รูป พระยสะ กากัณฑกบุตร เป็นผู้ชักชวน พร้อมพระผู้ใหญ่อีก 8 รูป พระเรวตะเป็นผู้ถาม พระสัพพกามีเป็นผู้ตอบปัญหาทางพระวินัย ที่เกิดขึ้น กระทำอยู่ 8 เดือน จึงแล้วเสร็จ การสังคายนาครั้งนี้ มีปรากฎในพระวินัยปิฎก

การสังคายนาครั้งที่ 3
กระทำที่อโศการาม กรุงปาตลีบุตร ประเทศอินเดีย กระทำเมื่อ พระพุทธเจ้าปรินิพพานแล้ว 235 ปี มีพระสงฆ์ประชุมกัน 1,000 รูป พระโมคคลีบุตร ติสสเถระ เป็นหัวหน้า พระเจ้าอโศกมหาราชเป็นผู้อุปถัมภ์ กระทำอยู่ 9 เดือน จึงแล้วเสร็จ

การสังคายนาครั้งนี้ พระโมคคลีบุตรได้แต่งกถาวัตถุ ซึ่งเป็นคัมภีร์ในพระอภิธรรมเพิ่มขึ้น เมื่อทำสังคายนาเสร็จแล้วได้ส่ง คณะทูต ไปประกาศพระพุทธศาสนาในประเทศต่าง ๆ
พระมหินทเถระได้นำพระพุทธศาสนาไปประดิษฐานในลังกา

การสังคายนาครั้งที่ 4
กระทำที่อินเดียภาคเหนือ ณ เมืองชาลันทร
แต่บางหลักฐานก็ว่า กระทำที่เมืองกาษมีระหรือแคชเมียร์ ภิกษุที่เข้าประชุมมีทั้งฝ่ายเถรวาทและมหายาน กระทำเมื่อ พ.ศ. 643 มีกษัตริย์ประเทศราชมาร่วม 21 พระองค์ ีทั้งพระสงฆ์ผู้คงแก่เรียนและพราหมณ์ผู้ทรงความรู้ประชุมกัน

การสังคายนาครั้งนี้จึงมีลักษณะผสมคือ มีทั้งพุทธและพราหมณ์ ภาษาที่ใช้สำหรับพระไตรปิฎกไม่เหมือนกัน คือฝ่ายเถรวาทใช้ภาษาบาลี ฝ่ายมหายานใช้ภาษาสังสฤต (บางครั้งก็ปนปรากิต) การสังคายนาครั้งนี้ ไม่มีบันทึกหลักฐานทางฝ่ายเถรวาท

ref - http://www.heritage.thaigov.net/religion/tripitok/tripitok.htm

ตอบเมื่อ: 23 ก.ย. 2008, 8:14 pm

สาธุ

ตอบเมื่อ: 23 ก.ย. 2008, 9:43 pm

ตอบเมื่อ: 23 ก.ย. 2008, 11:28 pm

ข้อมูลเท่าที่ผมพอทราบ

เกี่ยวกับ การสังคายนาพระไตรปิฎกสี่ครั้งแรก

ลางของการเกิดการแตกศาสนา มันเริ่มตั้งแต่สังคายนาธรรมวินัยครั้งแรกภายหลังพุทธปรินิพพาน3เดือน ที่พระปุราณะไม่ยอมรับเรื่อง วัตถุ8ประการ แต่แนวคิดใหม่นี้ก็ยังไม่สามารถเป็นแกนนำของพระศาสนาคือ ชาวพุทธส่วนใหญ่ในอินเดีย ณ เวลานั้นยังไม่ยอมรับแนวคิดใหม่นี้

ต่อมาก็มายัง การสังคายนาธรรมวินัยครั้งที่สอง(พศ 100) ก็มีเรื่องกลุ่มภิกษุวัชชีประพฤตินอกพระธรรมวินัย และกรณีวัตถุ10ประการ ที่พระสัพพกามีนำหลักธรรมวินัยดั้งเดิม มาแสดงคัดค้านกลุ่มภิกษุวัชชีเหล่านั้น. ตรงจุดนี้ แนวคิดใหม่ก็ยังไม่ได้รับการเห็นด้วยจากชาวพุทธส่วนใหญ่ในอินเดียในเวลานั้น

การสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่สาม(พศ 236 สมัยพระเจ้าอโศกมหาราช) เป็นการสังคายนาโดยฝ่ายเถรวาทฝ่ายเดียว เพื่อชำระความสับสนในสมัยนั้น.......

จึงตรงกับที่มีผู้กล่าวสรุปไว้ว่า

“นิกายที่ได้รับความนับถือและมีอิทธิพลมากที่สุดในระยะ ๕ ทศวรรษแรกได้แก่ เถรวาท “

http://ecurriculum.mv.ac.th/ebhuddismmusiem/religion/dhammathai/chapter05_2.php.htm

คราวนี้

ก็ มาถึงจุดสำคัญ
ก็คือ การสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่สี่ (พศ 643 -693)ในประเทศอินเดีย ที่พระเจ้ากษินกะเป็นองค์อุปถัมภ์ เป็นการสังคายนาโดยพระสงฆ์ฝ่ายมหายานแล้ว......
ซึ่งแสดงว่า ณ เวลานี้ ชาวพุทธส่วนใหญ่ในอินเดียหันไปศรัทธามหายานกันแล้ว

http://ecurriculum.mv.ac.th/ebhuddismmusiem/religion/dhammathai/chapter05_3.php.htm

และจาก

“ในระหว่างสมัยที่พวกกุษาณะกำลังแผ่อิทธิพลอยู่ในอินเดียภาคเหนือ และพวกอันธระกำลังเสวยอำนาจ ณ อินเดียภาคทักษิณ (ใต้) ราวพุทธศตวรรษที่ ๖-๗ ในสมัยดังกล่าว ได้มีเหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นในพุทธศาสนา นั้นคือการถือกำเนิดของลัทธินิกายใหม่ นิกายนี้เรียกตัวเองว่า "มหายาน"….”

ตอบเมื่อ: 23 ก.ย. 2008, 11:32 pm

ผมชอบคำกล่าวนี้ครับ

ถ้าไม่มีมหายาน ก็เป็นที่น่ากลัวว่าพระพุทธศาสนาจะสูญสิ้นไปโดยเร็ว ผู้นับถือจะลดน้อยไปทุกที และจะกลายเป็นศาสนาเล็กๆ ไม่แพร่หลายกว้างขวาง

ถ้าไม่มีเถรวาท ก็น่ากลัวว่าพระพุทธศาสนาจะถูกแก้ไขเปลี่ยนแปลง ทำให้เตลิดเปิดเปิงไป โดยไม่มีอะไรเหนี่ยวรั้ง ไม่มีผู้รักษาหลักการที่แท้จริงเอาไว้

เป็นอันว่าทั้งสองนิกายทำหน้าที่อย่างดีอยู่คนละทาง

มหายานสร้างความไพศาล เถรวาทสร้างความมั่นคง

หลวง วิจิตร วาทการ

เถรวาทเน้นการรักษาหลักการดั้งเดิมของคำสอนพระพุทธเจ้าศากยมุนี ซึ่งทำให้สามารถรักษาพระธรรมวินัยได้ใกล้เคียงครั้งพุทธกาลมากที่สุด.....แต่ก็ทำให้การเผยแผ่ศาสนาไปยังกลุ่มชนที่มีวัฒนธรรมความเชื่อที่แตกต่างจากหลักการดั้งเดิมของเถรวาทเป็นไปได้ช้า(เมื่อเทียบกับทางมหายาน)

มหายานมีจุดเด่นตรงประยุกต์เข้ากับวัฒนธรรมความเชื่อต่างๆได้ง่ายกว่า ทำให้เผยแผ่ได้ง่ายกว่า..... แต่ในขณะเดียวกัน ก็มีโอกาสจะคลาดเคลื่อนออกจากหลักการดั้งเดิมของคำสอนพระพุทธเจ้าศากยมุนีได้ง่ายกว่าด้วย

ตอบเมื่อ: 24 ก.ย. 2008, 7:57 am

สาธุคับคุณตรงประเด็น

เคยได้ยินหลวงปู่เทสก์กล่าว
ผมจำคำเป๊ะๆไม่ได้นะ

เรื่องแก่น กับกระพี้ ของต้นไม้
ท่านพูดเปรียบเทียบ เรื่องพิธีกรรมทางศาสนา VS แก่นคำสอนศาสนา
กระพี้มันห่อแก่นอยู่ แก่นจึงอยู่ได้
และเพราะมีแก่น กระพี้ถึงอยู่ได้

ชวนให้นึกคำท่านพุทธทาสขึ้นมาอีกว่า "ธรรมะคือหน้าที่"
สิ่งต่างๆล้วนมีหน้าที่ตามธรรมชาติของมัน
หินวางอยู่เฉยๆ มันก็มีหน้าที่ของมัน

แล้วก็ชวนให้นึกถึงเพลงการ์ตูน ยิ้มเห็นฟัน

"Colours of the wind"
ที่ว่า " we are all connected to each other
In a circle, of a hoop that never ends"

ยิ้มเห็นฟัน

ตอบเมื่อ: 27 ก.ย. 2008, 3:02 am

สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นพราะอิทธิพลของภาษาที่นิยมใช้ในแต่ละภูมิภาค
และแนวคิดทางปรัชญาของอินเดีย
ที่อิทธิพลของศาสนาพราหมณ์ยังคงอยู่อย่างแข็งแกร่ง
ในช่วงของการสังคายนาครั้งที่ ๔ นะคะ...

พิจารณาจากข้อมูลที่ยกมา....ดังนี้

การนับครั้งสังคายนาที่รู้กันทั่วไป

ก็คือ การสังคายนาครั้งที่ ที่ ๒ และที่ ๓
ซึ่งทำในอินเดียอันเป็นของฝ่ายเถรวาท
กับอีกครั้งในอินเดียภาคเหนือ
ซึ่งพระเจ้ากนิษกะทรงอุปถัมภ์
อันเป็นการสังคายนาผสมรวมเป็น ๔ ครั้ง

แต่ฝ่ายเถรวาทมิได้รับรู้และรับรองเข้าอันดับในการสังคายนาครั้งที่ ๔ นี้
เพราะเป็นการสังคายนาของนิกายสัพพัตถิกวาท
ซึ่งแยกออกไปจากเถรวาททำผสมกับฝ่ายมหายาน
เพราะการสืบสายศาสนาแยกกันออกคนละทาง
ทั้งการสืบต่อ สั่งสอน อบรม ไม่ติดต่อเกี่ยวข้องกัน
ตลอดจนภาษาที่รองรับคัมภีร์ทางศาสนาก็ใช้ต่างกัน

ฝ่ายมหายานใช้ภาษาสันสกฤต บางครั้งก็ปนปรากฤต
ส่วนฝ่ายเถรวาทก็ใช้ภาษาบาลี

คือ ของเถรวาทหรือศาสนาพุทธ
แบบที่ไทย พม่า ลังกา เขมร ลาวนับถือใช้ภาษาบาลี

ส่วนของฝ่ายมหายานหรือศาสนาพุทธ
แบบที่ญี่ปุ่นและเกาหลีนับถือใช้ภาษาสันสกฤต

ในสมัยที่ตำราภาษาสันสกฤตสาบสูญ
ก็มีเฉพาะคัมภีร์ที่แปลเป็นภาษาจีนและภาษาธิเบตเป็นหลัก
แล้วมีผู้แปลภาษาอื่นๆ เช่น ญี่ปุ่นอีกต่อหนึ่ง

(คัดลอกบางตอนจาก : การสาธยายพระไตรปิฎกเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในมหามงคลฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา, ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐, กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม, หน้า ๒๗ และ ๓๐)

สาธุ

อย่างไรก็ตาม เมื่อกล่าวถึงเถรวาท
ก็มิได้มีเพียงเถรวาทกลุ่มที่ใช้ภาษาบาลีเป็นภาษาบันทึกคัมภีร์
อย่างที่ยอมรับนับถือกันในไทย ลาว พม่า กัมพูชา ศรีลังกา

แต่ยังมีเถรวาทสายอื่นๆ ที่ใช้ภาษาปรากฤต และภาษาสันสกฤต
ที่ใช้กันอยู่ในพระพุทธศาสนนา
เช่น สรรวาสตวาทิน มูลสรรวาสติวาทิน มหีสาสกะ
มาหาสางกิหะ ธรรมคุปตะ ฯลฯ

ในส่วนที่เรียกว่ามหายาน ก็มิได้มีเพียงพวกเดียว
แต่มีหลายกลุ่มหลายพวกแยกส่วนกัน
ตามความคิดทางปรัชญาบ้าง ความเชื่อส่วนอื่นๆบ้าง

ลางครั้งก็เรียกว่าฝ่ายเหนือ
เพราะเจริญทางเหนือของอินเดียไปจนถึงจีนถึงมองโกเลีย
ส่วนเถรวาทบาลีมักเรียกกันว่าฝ่ายใต้
ด้วยเหตุที่มาจากทางใต้ของอินเดีย

(คัดลอกบางตอนจาก: บทนำ “โพธิสัตวจรรยา : มรรคาเพื่อมหาชน” โดย ผศ.ดร.ประพจน์ อัศววิรุฬหการ ภาควิชาภาษาตะวันออก สาขาวิชาภาษาบาลีสันสกฤต คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, หน้า ๑-๒)

สาธุ