มีคนส่ง Email มาถามผมว่าจะรู้เห็นในสมาธิได้อย่างไร

ตอบเมื่อ: 16 พ.ย.2005, 5:54 pm

คือคำถามนี้เป็นคำถามที่ตอบยาก คำถามหนึ่ง เพราะผมก็อธิบายคนที่ถามทาง Email ว่าผมมีความรู้ในทางด้านตำราน้อยมาก ส่วนมากจะรู้เห็นจากสมาธิ

ผมขออธิบาย สติปัฏฐาน 4 ในส่วนธรรมมานุสติปัฏฐานให้ฟังก็แล้วกัน ปกติเวลาทำสติปัฏฐาน 4 เราทำแค่ กายายานุสติปัฏฐาน เวทนานุสติปัฏฐาน จิตตานุสติปัฏฐานเท่านั้น แต่ธรรมมานุสติปัฏฐานเกิดขึ้นเอง เมื่อเราทำปัฏฐานทั้ง 3 ช่ำชองแล้ว อย่างไรก็ดี การตรัสรู้ก็อาศัยธรรมมานุสติปัฏฐานเช่นกหัน

ปกติธรรมชาติของจิตมนุษย์ไม่ค่อยนิ่ง คิดโน่นคิดนี่ฟุ้งซ่านอยู่ตลอดเวลา เป็นเหตุให้จิตไม่สามารถรับรู้อภิปัญญาได้ ดังนั้นจึงต้องมีวิธีการทำให้จิตสงบนิ่ง ยิ่งถ้าจิตสงบนิ่งมากขึ้นเท่าไร ความรู้ในทางธรรมของเราก็จะยิ่งแตกฉานมากขึ้นเท่านั้น และเป็นความรู้ที่เราเข้าใจง่ายกว่าการอ่านหนังสือ สาเหตุหนึ่งที่ทำให้จิตของผู้ปฏิบัติไม่สงบนิ่ง เพราะมีมนุษย์โดยปกติล้วนมีข้อบกพร่องอันเป็นสันดานที่ไม่ดีด้วยกันทั้งสิ้น นี่คือเหตุที่แท้จริงที่ทำให้ผู้ปฏิบัติสมาธิเท่านั้นจึงจะมีอภิปัญญา คือรู้เองเห็นเองในสมาธิ

ซึ่งกระบวนการนี้ต้องได้รับการฝึกฝนพากเพียรและอดทน การทำจิตของเราให้เชื่องเหมือนการทำเสือที่อยู่ในป่าให้เชื่อง ซึ่งเป็นเรื่องที่ยาก คนที่ปฏิบัติสมาธิภาวนาจนชำนาญ ความสัมพันธ์ระหว่างจิตและร่างกายจะได้ดุลยภาพ นั่นคือเมื่อใดจิตคิดจะทำชั่ว สมองจะผลิตความคิดไปยับั้งการกระทำของจิต และถ้าเมื่อใดก็ตามตัวคิดจะทำชั่ว จิตจะส่งอธิวจนเข้ามาเพื่อเตือนสติอย่าให้เราทำชั่ว จึงเป็นการถ่วงดุลย์ระหว่างจิตและตัว เพื่อควบคุมให้เราสามารถดำเนินชีวิตไปในทางที่ควรจะเป็น แต่มิใช่การดำเนินชีวิตตามที่เราทุกคนอยากจะเป็น

อย่างไรก็ตามผู้ที่ปฏิบัติสมาธิเท่านั้นจึงจะเข้าใจในสิ่งที่ผมอธิบายได้อย่างลึกซึ้งและถ่องแท้ ส่วนผู้ที่ไม่ได้ลงมือปฏิบัติ ลองอ่านกระทู้ที่ผมบอกวิธีปฏิบัติแล้วลองปฏิบัติดู เพราะผมได้ตัดสติปัฏฐาน 4 ออกจากวิธีการปฏิบัติ ซึ่งจะทำให้คนสามารถปฏิบัติง่ายขึ้น ไม่หลงขั้นตอนในการปฏิบัตินั่นเอง

ผู้เยี่ยมชม

ช่วยอธิบายสติปัฏฐานข้อที่ 4 ให้ชัดอีกทีครับ ว่า ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน เป็นอย่างไร ? และจะพิจารณาอย่างไร

เมื่อเราตัดออกไปแล้ว สติปัฏฐานก็ขาดหายไป...

สาธุ

ตอบเมื่อ: 16 พ.ย.2005, 7:00 pm

ผมไม่ได้บอกว่าตัดธรรมมานุสติปัฏฐานนะครับ เพียงแต่ว่าธรรมมานุสติปัฏฐานจะเกิดขึ้นเอง ให้เรานึกถึงตอนกินข้าวมี 4 ขั้นตอน 1. เตรียมกับข้าวกับภาชนะ 2. ทำกับข้าว 3. กินข้าว 4. ได้รับความอิ่มจากการกินข้าว ซึ่งถ้าเราจะอิ่มก็ไม่ต้องทำข้อ 4 ใช่หรือไม่ เพราะมันเกิดขึ้นเอง เมื่อเอามาเปรียบเทียบกับสติปัฏฐาน 4 ก็มีลักษณะเดียวกันดังนี้ คือมันเกิดขึ้นเองนะครับ

มันเหมือนกับเราอิ่มข้าวนั่นแหละ ถ้าเราทำ 3 อย่างไม่ชำนาญ ข้อ 4 คืออิ่มข้าวมันก็ไม่เกิด แต่ถ้าเราจะพิจารณาธรรมมานุสติปัฏฐาน คือเราสามารถเข้าใจข้อธรรมได้ลึกซึ้งและละเอียดเพียงใด เหมือนกับว่าเรากินข้าวแล้วอิ่มเพียงใด ถ้ากินข้าวแล้ว 1 จานถ้าไม่อิ่ม แล้วข้าวหมดพอดี เราต้องเริ่ม ข้อ 1 คือเตรียมกับข้าวกับภาชนะอีก จนกว่าเราจะอิ่มข้าวในแต่ละมื้อ

นี่คือลักษณะของอุปมาอุปไมยเพื่อให้เข้าใจข้อธรรมมากขึ้นเท่านั้นนะครับ

ผู้เยี่ยมชม

...ธรรมดาของธรรมะมันเกิดและดับอยู่แล้วตามปกติ ไม่ว่า เราจะรู้จักมันหรือไม่ก็ตาม เพราะพระพุทธองค์ตรัสว่า ตถาคตจะเกิดหรือไม่ก็ตาม...สิ่งเหล่านี้มันอยู่แล้ว เช่น นิวรณธรรม 5 ประการ คือ 1. กามฉันทนิวรณ์ (ความยินดีพอใจอารมณ์ที่มากระทบทางอายตนะ) 2. พยาบาทนิวรณ์ (ผูกอาฆาตพยาบาท) 3. ถีนมิทธนิวรณ์ (ความง่วงเหงาเศร้าซึม ไม่โปร่งไม่โล่งในอารมณ์) 4. อุทธัจจะกุกกุจจะนิวรณ์ (ฟุ้งซ่านรำคาญ) 5.วิจิกิจฉานิวรณ์ (ความลังเลสงสัย...) คือ ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน โยคีต้องพิจารณาตามดูควบคู่กันไปกับสติปัฏฐาน 3 ข้อข้างต้น

ธรรมะคำเดียวไม่ยังไม่แยกว่าดีหรือชั่ว แต่ถ้าอธิบายโดยแยกประเภทแล้วก็มีทั้งกุศลธรรม อกุศลธรรม และอพยากตธรรม....

ผู้เยี่ยมชม

คุณtanawat30 อธิบายได้แจ่มแจ้งจริงๆครับ ขออนุโมทนาครับผม

ผู้เยี่ยมชม

คลองมันยาวบางคนว่ายข้าม บางคนนั่งเรื่อ บางคนกระโดดข้ามเลย

แต่เมื่อถึงฝัง ก็ไม่มีอะไรแตกต่างกัน

เมื่อธรรมนั้นอธิบายดีแล้ว

หากเราไม่เชื่อว่าจะเป็นไปได้ ก็จงทดลองดู

หากเราเชื่อ ก็ทำให้จิตคลายความสงสัยที่เคยมี เข้าใจธรรมได้มากขึ้น

จงอย่าสงสัย แต่จงสงสัยว่าเราทำไมไม่ทำสักที

เพราะเรามั่วแต่สงสัย เลยไม่ได้ข้ามฝังสักที

สาธุ

ผู้เยี่ยมชม

เจ้าชายสิทธัตถะ ค้นหาธรรมะไม่ได้ไปหาที่ไหนหรอก มันอยู่ในกายยาววาหนาคืบนี้เอง มันมีพร้อมกับการเกิดมาของมนุษย์นั่นเองแหละ แต่ไม่มีใครรู้จัก เพราะมองข้าม โดยคิดว่า มันเป็นตัวตนของตน และไม่มีชื่อเรียกว่าอะไร ๆ ทั้งนั้น

ครั้นพระองค์ได้ตรัสรู้ธรรมชาติซึ่งไม่มีชื่อเรียกไม่มีใครรู้จักนั้นแล้ว มาบัญญัติชื่อตั้งชื่อว่า สติบ้าง สัมปชัญญะบ้าง ศรัทธาบ้าง ฯลฯ ปัจจุบันนี้เราก็เรียนรู้ตามนั้น ซึ่งก็มีอยู่แล้ว และก็มีชื่อเรียกแล้ว ฯลฯ แต่ถึงกระนั้นเราก็ตีความในเรืองภาษาอีก แค่สติตัวเดียวก็ถกกันไปคนละทาง สมถะตัวเดียวก็ว่ากันไปคนแนวทาง วิปัสสนายิ่งไปกันใหญ่ เพราะเดิมมันเป็นภาษาแขก พอเข้ามาเมืองไทยว่าจะว่าให้เป็นรูปภาษาของตนๆ ฯลฯ

ตอบเมื่อ: 19 พ.ย.2005, 12:25 pm

คืออีกอย่างที่มีมาพร้อมมนุษย์ทุกคน คือสันดานชั่ว มนุษย์มองข้ามสันดานชั่ว นี้ไป คนปฏิบัติสมาธิก็ใช้พลังอำนาจสมาธิไปทำลาย ทำร้ายคน ทำไสยศาสตร์ เสน่ห์ยาแฝด แต่ไม่ได้ใช้กำลังสมาธินั้นให้เป็นประโยชน์โดยการมานั่งนึกในสมาธิ แล้วถามตัวเองว่า วันนี้กูทำอะไรเลว ๆ ไปบ้าง มีความโลภ ความโกรธ ความหลงตนความถือตัว ฯลฯ บ้างมั้ย แทนที่จะเอากำลังสมาธิไปใช้ในทางที่ไร้สาระเลวทราม หันมาใช้กำลังสมาธิขจัดสิ่งที่ไม่ดีให้ออกไปจากตนกันดีมั้ย เอาให้สันดานชั่ว ๆ ให้ค่อย ๆ ลงลงทีละเล็กทีละน้อยจนค่อย ๆ หมดไปจากตนอย่างถาวรเสียที อีกอย่างที่ต้องทำ คือในขณะที่จิตบริสุทธิ์ให้เราแผ่เมตตา จิตจะบริสุทธิ์ได้เป็นครั้งเป็นคราวเมื่อสันดานชั่วได้หลุดออกไปจากจิตเราและตัวเราเป็นครั้งเป็นคราวเหมือนกัน สังเกตง่าย ๆ ในสภาวะที่จิตบริสุทธิ์เราจะเข้าสู่สภาวะจิตสงบ เข้าสู่สภาวะอารมณ์ว่าง สิ่งนี้จะเกิดได้เร็วขึ้นและตั้งอยู่ได้นานขึ้น ๆ เรื่อย ๆ ตามความขยันหมั่นเพียรและอดทนของเรา และในที่สุดก็ตั้งอยู่ได้ตราบนานเท่านาน หรือเรียกอีกอย่างว่าสภาวะการบรรลุอรหัตผล หรือการเข้าสู่สภาวะนิพพานนั่นเอง

ผู้เยี่ยมชม

งง ไม่รู้พูดเรื่องอะไรกัน

ตอบเมื่อ: 20 พ.ย.2005, 1:04 pm

คนที่จะเข้าใจในคำสอนที่พระพุทธองค์ท่านตรัสเอาไว้อย่างลึกซึ้งและถ่องแท้จะต้องเป็นผู้ปฏิบัติสมาธิภาวนาเท่านั้น

ผู้เยี่ยมชม

สำหรับความคิดส่วนตัว ปฏิบัติธรรมคือการฝึกจิตให้เรียนรู้สภาพจริงภายในที่มีหลายหลายไม่จำกัดตามธรรมชาติ เมื่อปฏิบัติแล้วแต่จิตยังไม่รู้ มีแต่สมองความคิดรู้เป็นภาษาบาลีหรือภาษาไทยก็ไม่สามารถทำให้เห็นผลที่เกิดขึ้นได้ ตัวอย่างเหมือนกลิ่นที่น่ารำคาญหากจิตเราไม่รู้จะรู้สึกเหม็นจนทนไม่ไหว ทั้งที่เราก็เข้าใจด้วยความคิดทางสมองว่ามันคือเวทนาไม่ชอบอย่างนึง แต่ความเข้าใจนั้นก็ไม่ได้ทำให้จิตรับรู้จริงยังคงเกิดการปรุงแต่งตลอดเวลาว่าไม่ชอบอยู่ดี แต่พอได้รับกลิ่นนานวันเข้าทุกทีทุกทีความเหม็นนั้นกลับหายไปเพราะจิตรู้ได้ว่ามีแต่กลิ่นส่วนสิ่งน่ารำคาญนั้นไม่มีตัวตนจริงจิตจึงปรับตัวสงบลงของมันเองจากนั้นเรื่อยไป ไม่น่าจะต่างอะไรกับการรู้เห็นภายในสมาธิหากความคิดของสมองที่มีทั้งเสียงภาพติดอยู่ภายในคอยสื่อความหมายให้ผู้ปฏิบัติเกิดความเข้าใจอยู่ตลอดเวลา จิตจึงยังไม่น่าจะเข้าถึงสภาพรู้จริงโดยตรง ที่ไม่ควรจะเหลือความคิดที่จดจำมาจากภายนอกนอกไปเสียจากความรู้สึกที่ชัดเจนและจับจดกับสภาพภายในอะไรก็ได้ที่ปรากฏแต่สิ่งเดียวและละเอียดต่อเนื่องตลอดเวลา

ผู้เยี่ยมชม

กำลังสมาธิ เพิยงกดทับกิเลสไว้ ท่านเปรียบเหมือนหินทับหญ้า เมื่อออกจากสมาธิ กิเลสก็โผล่มาอีกตามเดิม เหมือนยกหินออกหญ้า ก็งอกขึ้นมาอีก ส่วนปัญญาที่รู้สภาวะตามความเป็นจริงแล้วจะทำลายกิเลสได้

ตอบเมื่อ: 20 พ.ย.2005, 9:20 pm

ข้อสำคัญต้องรู้ว่ากิเลสเกิดจากอะไร ถ้ารู้แล้วก็เอาต้นตอของกิเลสออกได้ แต่บุคคลโดยทั่วไปปล่อยให้ต้นตอของกิเลสพอกพูนอยู่ในตนจนยากที่จะเอาออกได้ ส่วนปัญญาจะสามารถเกิดขึ้นได้เมื่อจิตของเราสงบนิ่งอันแสดงถึงสภาวะวะบริสุทธิ์ของจิต ซึ่งจิตจะบริสุทธิ์หรือไม่ก็ขึ้นกับอนุสัย อนุสัยผมก็แปลง่าย ๆ ว่าสันดาน แล้วสันนี่แหล่ะคือต้นตอแห่งกิเลสอีกทีหนึ่ง บุคคลใดก็ตามถ้าจะให้กิเลสหมดไปค่อนข้างถาวร คือบุคคลที่ไม่ว่าจะอยู่ในสมาธิหรือนอกสมาธิก็ตาม ต้องทำให้สันดานชั่วหมดไปโดยถาวรแล้วเท่านั้น คราวนี้ไม่ว่าจะในสมาธิหรือนอกสมาธิกิเลสก็ไม่ใช่ว่าจะเกิดขึ้นง่าย ๆ แต่เมื่อเกิดแล้วก็ดับกิเลสนั้นได้เพียวเสี้ยวนาทีเท่านั้น

ผู้เยี่ยมชม

จิตที่ฝึกดีแล้วย่อมนำสุขมาให้ แล้วท่านจะหายสงสัยในทุกสิ่ง ผลย่อมเกิดจากฝึกปฏิบัติด้วยตนเอง เอาชนะใจตนเองให้ได้ก่อน แล้วเราจะรู้ได้ด้วยตนเองแน่นอน ตราบใดที่คุณไม่ได้ฝึกการดูลมหายใจของคุณ พยายามทำใจให้มีสมาธิ มีความสงบระงับในทุก ๆสิ่งให้ได้แล้วคุณจะเห็นตามความเป็นจริง เอาชนะความอยากให้ได้

ผู้เยี่ยมชม

ฟังๆธนาวัฒน์พูดมาเหมือนคนใจฟุ้งซ่าน ไม่ได้ปัญญา เลยไม่รู้ ไม่เขาใจจริงๆว่าหมายถึงอะไร

ผู้เยี่ยมชม

น่านนะซี แค่สมองผลิตความคิดยับยั้งการกระทำของจิตก็ประสาทพอแรงแล้ว ลองอ่านดูที่ยกมาข้างล่างนี่แล้ว ก็สมควรว่าจะไปเช็คประสาทได้แล้วคับ

"นั่นคือเมื่อใดจิตคิดจะทำชั่ว สมองจะผลิตความคิดไปยับั้งการกระทำของจิต และถ้าเมื่อใดก็ตามตัวคิดจะทำชั่ว จิตจะส่งอธิวจนเข้ามาเพื่อเตือนสติอย่าให้เราทำชั่ว จึงเป็นการถ่วงดุลย์ระหว่างจิตและตัว เพื่อควบคุมให้เราสามารถดำเนินชีวิตไปในทางที่ควรจะเป็น แต่มิใช่การดำเนินชีวิตตามที่เราทุกคนอยากจะเป็น "

ตอบเมื่อ: 23 พ.ย.2005, 10:56 pm

ตอบเมื่อ: 24 พ.ย.2005, 10:07 am

สิ่งที่ผมพิมพ์ คือสิ่งที่ผมปฏิบัติ ปฏิบัติมาอย่างไรก็ได้อย่างนั้น ส่วนคนที่ไม่ปฏิบัติผมก็ไม่ทราบว่าเขารู้หรือไม่ว่าเมื่อปฏิบัติแล้วได้ผลอย่างไร คนที่ไม่ปฏิบัติเหมือนคนตาบอดที่กำลังจ้องมองช้าง แล้วพิจารณาว่าช้างตัวใหญ่แค่ไหน เมื่องมองไม่เห็นว่าช้างตัวใหญ่แค่ไหนก็สรุปไปเองว่าคนอื่นคงจะเป็นเหมือนที่ตนเป็น

ขอขอบคุณความเห็นที่ 14 ที่ทำให้ผมเขียนบทความได้อีก 1 บท

ผู้เยี่ยมชม

หากการตรัสรู้เป็นเรื่องง่าย และรู้ตามได้โดยง่าย

ท้าวสหัมบดีพรหม จะทูลอาราธนาให้พระองค์ทรงแสดงธรรมโปรดสัตว์ทำไมกัน?