ขันธ์5 สัมพันธ์กับชีวิตอย่างไร

ผู้เยี่ยมชม

ขันธ์5 สัมพันธ์กับชีวิตอย่างไร และศึกษาษาแล้วให้แนวคิดที่เป็นประโยชน์กับชีวิต

อย่างไรบ้าง................

..............................................................ช่วยตอบให้ด้วยนะคับ...........

..............................................................................ใฝ่ธรรม..........

ตอบเมื่อ: 24 ก.ค.2005, 6:20 pm

ความหมายของชีวิต

ชีวิตคือขันธ์ 5 ตามหลักพุทธธรรม ชีวิต คือ ผลรวมขององค์ประกอบ 5 ตัว หรือสิ่งของ 5 อย่าง มารวมตัวกันเข้าเรียกตามภาษาธรรมะว่า ขันธ์ 5 (The Five Aggregates)

คำว่า ขันธ์ แปลว่า หมวดหมู่ ชนิด ประเภท อันเป็นคำในภาษาบาลี ได้แก่

1) รูปขันธ์ กองรูป

2) เวทนาขันธ์ กองเวทนา

3) สัญญาขันธ์ กองสัญญา

4) สังขารขันธ์ กองสังขาร

5) วิญญาณขันธ์ กองวิญญาณ

4.2 องค์ประกอบของชีวิต ได้แก่ ขันธ์ 5

ขันธ์ 5 สิ่งที่เรียกว่า ขันธ์ 5 หรือผลรวมของสิ่งของ 5 อย่างดังกล่าวแล้ว เรียกว่า ชีวิต ประกอบด้วย

รูปขันธ์ (Corporeality) คือกองรูป หรือส่วนที่เป็นรูปธรรม อันหมายถึง ร่างกายและสิ่ง เกิดจากร่างกาย เช่น พฤติกรรมและคุณสมบัติต่าง ๆ เช่น เสียง สี กลิ่น รส เพศ เป็นต้นรูปขันธ์แบ่งออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ มหาภูตรูป รูปใหญ่หรือรูปหลัก และอุปาทายรูป รูปอาศัยหรือรูปแฝงอยู่ในรูปใหญ่นั้น

มหาภูตรูป ประกอบด้วยธาตุ 4 ได้แก่

ปฐวีธาตุ ธาตุดิน

อาโปธาตุ ธาตุน้ำ

วาโยธาตุ ธาตุลม

เตโชธาตุ ธาตุไฟ

อุปาทายรูป มี 24 อย่าง ได้แก่

ปสาทรูป 5 คือ ตา หู จมูก ลิ้น และกาย

โคจรรูป (รูปที่เป็นอารมณ์ของอินทรีย์) 4 คือ รูป เสียง กลิ่น รส

ภาวรูป (รูปที่เป็นเพศ) 2 คือ ความเป็นหญิง (อิตถีภาวะ) และความเป็นชาย (ปุริสภาวะ)

ชีวิตรูป หมายถึง ชีวิต (รูปที่เป็นชีวิต) 1 คือ ชีวอินทรีย์

อาหารรูป (รูปคืออาหาร) 1 คือ กวฬิงการาหาร (อาหารคือคำข้าวที่เรากินเข้าไป)

ปริจเฉทรูป (รูปกำหนดสถานที่เป็นหลัก 1 คือ อากาศธาตุ ได้แก่ ช่องว่างที่มีอากาศในร่างกาย

วิญญัติรูป (การเคลื่อนไหวเพื่อให้รู้ความหมาย) 2 คือ กายวิญญัติ (ความเคลื่อนไหวทางกาย)และวจีวิญญัติ (ความเคลื่อนไหวทางวาจา)

หทัยวัตถุ (ที่ตั้งของจิต 1)

วิการรูป (อาการที่ทำให้ผิดปกติ) 3 คือ ลหุตา (ความอ่อน) มุทุตา (ความเบา)

และกัมมัญญตา (ความควรแก่การงาน)

ลักขณรูป (อาการที่เป็นเครื่องกำหนด) 4 คือ อุปจย (การก่อตัวหรือเจริญเติบโต) สันตติ

(ความสืบต่อ) ชรตา (ความทรุดโทรม) และอนิจจตา (ความแปรปรวน) เมื่องรวมธาตุทั้ง 4 ซึ่งจัดเป็นมหาภูตรูป (รูปใหญ่) เมื่อนำมารวมเข้ากับอุปทายรูป (รูปอาศัย24) แล้วก็จะเป็นรูป 28 อย่างรวมรูปทั้งหมดที่กล่าวมาแล้วเรียก รูปขันธ์

เวทนาขันธ์ (Feeling) คือ กองเวทนา คือส่วนที่เป็นความรู้สึกอันเกิดจากการรับรู้อารมณ์ต่าง ๆ แบ่งออกเป็น 3 ได้แก่

(1) สุขเวทนา รู้สึกดีใจ

(2) ทุกขเวทนา รู้สึกเสียใจ

(3) อทุกขมสุขเวทนา รู้สึกไม่เสียใจและไม่ดีใจ บางทีเรียกอุเบกขาเวทนา

คือรู้สึกเฉยๆ

สัญญาขันธ์ (Perception) คือ กองแห่งความจำ ในวิถีชีวิตของคน ๆ หนึ่ง ถ้าเขาไม่มีความพิการทางสมอง ก็จะสามารถจดจำวัตถุ บุคคล และเหตุการณ์ที่ผ่านเข้ามาทางประสาทสัมผัสได้

(1) รูปสัญญา ความจำรูปได้

(2) สัททสัญญา ความจำเสียงได้

(3) คันธสัญญา ความจำกลิ่น

(4) รสสัญญา ความจำรสได้

(5) โผฐัพพสัญญา ความจำสิ่งสัมผัสกายได้

(6) ธัมมสัญญา ความจำเรื่องราวต่าง ๆ หรือมโนภาพได้

4) สังขารขันธ์ (Mental formation) คือ กองสังขาร หมายถึง ส่วนที่เป็นความปรุงแต่งจิตให้ดี ชั่ว หรือเป็นกลาง ๆ กล่าวอีกนัยหนึ่งว่า เป็นคุณสมบัติต่าง ๆ ของจิต มีเจตนาเป็นตัวนำที่ปรุงแต่งจิตให้เป็นกุศลหรืออกุศล

สังขารขันธ์แบ่งออกเป็น 3 อย่าง คือ

ปุญญาภิสังขาร สภาวะที่ปรุงแต่งจิตดี หรือเป็นกุศล

อปุญญาภิสังขาร สภาวะปรุงแต่งจิตชั่ว หรือเป็นอกุศล

อเนญชาภิสังขาร สภาวะปรุงแต่งจิตไม่ดีไม่ชั่ว คือ คิดไม่ดีไม่ชั่ว

วิญญาณขันธ์ (Consciousness) คือ กองแห่งความรู้ ได้แก่ ความรู้แจ้งอารมณ์ต่าง ๆ ที่มากระทบเข้าทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ กระทบกับอายตนะภายนอกคือ อารมณ์ต่าง ๆ ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส สิ่งสัมผัส และมโนภาพ หรือธัมมารมณ์ ก็จะเกิดความรู้ขึ้น เช่น เมื่อตากระทบกับรูป โดยมีแสงสว่างเป็นสื่อกลางก็จะเป็นความรู้ทางตา ที่เรียกว่า จักขุวิญญาณขึ้น

วิญญาณ มีหน้าที่ 2 อย่าง คือ วิญญาณธาตุ และวิญญาณขันธ์ วิญญาณธาตุ หมายถึง ตัวรู้ คือ จิต

ส่วนวิญญาณขันธ์ หมายถึง อาการที่จิตรู้อารมณ์ต่าง ๆ วิญญาณขันธ์อาจดับได้ทั้ง ๆ ที่วิญญาณธาตุยังมีอยู่

..........
http://board.dserver.org/e/easydharma/00000311.html
http://www.dhammajak.net/webboard/show.php?Category=d_book&No=247

....

เท่าที่พอหาได้ในเน็ตนะครับ

ผู้เยี่ยมชม

ความหมายโดยลึกซึ้ง เวบมาสเตอร์ตอบแล้วนะครับ ผมขอสรุปสั้นๆ

ขันธ์ 5 เข้าใจง่ายๆ ว่า คือ กาย กับ ใจ ดังนั้น จึงสัมพันธุ์กับชีวิต อย่างยิ่ง

เพราะถ้ามีแต่กาย ไม่มีใจ เขาเรียกว่า ศพ คือ ไร้ชีวิต

และถ้ามีแต่ใจ ไม่มีกาย เขาเรียกว่า ผี ไม่มีรูปขันธุ์

ศึกษาขันธ์ 5 และให้ประโยชน์กับชีวิตว่า ชีวิตเราไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริง จึงไม่ควรไปยึดมั่นถือมั่นในขันธ์ 5 ของเรา ว่าจะเป็นอมตะ ฉันเป็นผู้ยิ่งใหญ่ อยู่ค้ำฟ้า แต่สุดท้าย ก็ต้องไปอยู่ที่เดียวกัน คือ เชิงตะกอนทั้งสิ้น

เมื่อฝึกจิตให้คลายความยึดมั่นในขันธ์ 5 ได้บ่อยๆ จิตก็จะหลุดพ้น สู่สภาวะนิพพานได้ครับ

ผู้เยี่ยมชม

ที่บริษัท ถาม ขันธ์ 5 ที่เป็น เครื่องบูชา เช่น ธูป เทียน พาน กรวย ดอกไม้

อะไรอย่างนี้ ไว้ ตอนไป ขอศีล

อันนี้ ก็ไม่เกี่ยวหลอก มาบอกเล่าให้ฟัง

ผู้เยี่ยมชม

นั่นเป็นขันธ์ของคนทรงเจ้า

รู้กันในหมู่คนทรงด้วยกันว่า รับขัน

ตอบเมื่อ: 25 ก.ค.2005, 9:56 am

คุณขาแจมในตำนาน

ปกติมนุษย์เราก็แบกขันธ์5 กันอยู่หนักพอแล้ว อย่างที่ท่านเว็บมาสเตอร์และคุณเกียรติอธิบาย ทีนี้อีกความหมายหนึ่งที่ว่าเป็นเครื่องบูชา ก็อุปโลกน์กันขึ้นมา เนื่องจากความไม่รู้ ความเชื่อ ความงมงายที่คอยหาลาภ สักการะใส่ตน ไม่มีประโยชน์อะไร ซ้ำร้ายจะทำอันตรายอย่างที่เราๆท่านๆคาดไม่ถึง

ศีลไม่ต้องไปขอใคร รู้ว่าศีลมีอะไรบ้างก็ให้มีความละอาย ให้เป็นเครื่องเหนี่ยวรั้งจิตใจ อยู่ที่ตนเอง ไม่ได้ขึ้นอยู่กับเทวดาหน้าไหน

มณี ปัทมะ ตารา

ผู้เยี่ยมชม

เมื่อมีวิญญาณปฏิสนธิมาอาศัยอยู่ในรูป (มหาภูตรูป=ดิน น้ำลมไฟ ธาตุ ๖) จึงเกิดนามรูป คือ ขันธ์ ๕ ขึ้น เป็นรูปขันธ์ ๑ และนามขันธ์ ๔ ได้แก่ เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ

กิเลสตัณหาที่เกิดจากการปรุงแต่ง (บุญญาภิสังขาร) เกิดจากการติดต่อระหว่างอายตนะภายใน และภายนอกทั้ง ๖ ทำให้เกิดเวทนาคืออารมณ์มีทั้งอารมณ์ยินดีพอใจ หนือ อิฏฐารมณ์ อารมณ์ไม่ยินดีไม่พอใจ หรืออนิษฐารมณ์ ได้แก่ความโทสะ พยาบาท เมื่อไม่ได้สิ่งหนึ่งใดปรารถนามาไว้ครอบครอง และความโศกเศร้าที่ต้องพลัดพราก หรือ สูญเสียสิ่งที่ตนรักและครอบครองไว้ จึงทำให้กิเลสตัณหาเล่านี้เข้าไปอาศัยอยู่ในขันธ์ ๕ ทำให้เกิดเป็นอุปทานขันธ์ ยึดติดอยู่ภพ ชาติ ต้องเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏไม่มีที่สิ้นสุด หากจะต้องการหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิด ก็จะต้องกำจัดกิเลสตัณหาที่อาศัยอยู่ในขันธ์ ๕ ให้หมดสิ้น ขันธ์ ๕ จึงจะหลุดพ้นจากสังสารวัฏ บรรลุนิพพาน ดังที่พระอรหันต์สัมมาสัมพุทธเจ้าได้แสดงความจริงไว้ในอริยสัจจ์ ๔

ผู้เยี่ยมชม

ขอแก้ไขข้อความ "กิเลสตัณหาที่เกิดจากการปรุงแต่ง (บุญญาภิสังขาร)" เป็น "กิเลสตัณหาที่เกิดจากการปรุงแต่ง (อภิสังขาร)"